Input: D set of document, FeatuerVector
Output: OutputFile model file
foreach ( d_i IN D )
foreach ( token t_j IN d_i.tokens )
If ( FeatureVector.Contain(t_j) )
OutputFile.Add( t_j )
Else{
SynSet=WordNet.GetSynSet( t_j )
For s_k IN SynSet
If ( FeatureVector.Contain( s _k) )
{
OutputFile.Add( s_k )
Break
}
}

شکل ۳-۶ شمای کلی روش پیشنهادی دوم. در این روش الگوریتم Polarity_Filter حذف شده و تغییراتی در Documents_To_Model ایجاد شده است. و الگوریتم Document_To_model2 ارائه شده است.
در روش دوم برای کاهش پیچیدگی زمانی از الگوریتم Polarity_Filter (این الگوریتم در روش سوم بطور کامل شرح داده شده است) استفاده نکرده ایم. و الگوریتم Polarity_Filter تنها برای مجموعه داده بازبینی فیلم‌ها استفاده شده است. مجموعه داده بازبینی فیلم‌های شامل ۱۰۰۰ سند در طبقه بازبینی‌ها با نظرات مثبت و ۱۰۰۰ سند در طبقه بازبینی با نظرات منفی است. این مجموعه از سایر مجموعه‌های مورد استفاده حجم بیشتری دارد، تعداد توکن‌های این مجموعه بالغ بر ۱۰۰۰۰۰ توکن می‌باشد، پس از انجام پیش پردازش‌ها تعداد توکن‌های به ۶۰۰۰۰ توکن کاهش می‌یابد؛ این حجم از توکن‌های برای پردازش در مراحل بعدی بسیار زیاد و زمانبر است، لذا برای کاهش تعداد توکن‌های مجموعه داده بازبینی فیلم‌ها از Polarity_Filter استفاده کردیم. بدین ترتیب تعداد خصیصه‌ها به کمتر از ۴۰۰۰۰ هزار خصیصه کاهش یافت.

الگوریتم Document_To_model2 تغییر یافته الگوریتم Document_To_model است. الگوریتم Document_To_model به نحوی تغییر یافته تا قادر باشد پراکندگی خصیصه‌ها را کاهش دهد. الگوریتم Document_To_model2 به این شکل عمل می‌کند که اگر توکن مورد نظر در بردار خصیصه‌ها وجود داشته باشد: مانند Document_To_model توکن مورد نظر را به فایل مدل اضافه می‌کند ولی چنانچه توکن مورد نظر در بردار خصیصه وجود نداشته باشد: همه کلمات هم معنای کلمه مورد نظر را با بهره گرفتن از کتابخانه JWNL از Wordnet استخراج می‌کند، سپس به ترتیب بررسی می‌کند، اگر یکی از کلمات هم معنا با توکن مورد نظر در بردار خصیصه‌ها وجود داشته باشد، بجای توکن مورد نظر کلمه هم معنای آن را به فایل مدل اضافه می‌کند.
در پایان الگوریتم انتخاب خصیصه نرخ سودمندی اطلاعات را بر مدل حاصله از پردازش‌های مراحل قبل اعمال می‌کنیم. الگوریتم نرخ سودمندی اطلاعات بر اساس ارزش خصیصه‌ها به هر کدام رتبه می‌دهد. خصیصه‌های با نرخ سودمندی اطلاعات بیشتر انتخاب می‌شوند و برای طبقه‌بندی به نرم افزار weka داده می‌شوند.
روش پیشنهادی سوم
از جمله مشکلات روش اول و دوم تعداد خصیصه‌های آنها می‌باشد. با ترکیب این مجموعه خصیصه‌ها به تعداد خصیصه‌های موجود در بردار خصیصه نیز افزایش خواهد یافت. در ادامه قصد داریم روش سوم را ارائه دهیم در این روش هدف کاهش تعداد خصیصه‌های بردار خصیصه است. بنابر نظریه اولیه که در این رساله ارائه شده است می‌توان با بهره گرفتن از فیلترینگ چند مرحله تعداد خصیصه‌ها را کاهش داد. شماتیک کلی روش سوم در شکل ۳-۷ نشان داده شده است. این روش مراحل مشترک زیادی با روش اول دارد. لذا در ادامه تنها مراحل اضافه شده را توضیح خواهیم داد.
شکل ۳-۷ شمای کلی روش سوم. این روش در واقع همان روش اول است فقط مرحله Polarity_Filter به آن اضافه شده است. هدف از این کار کاهش تعداد خصیصه‌های بردار خصیصه است.
استخراج پلاریته کلمات و فیلتر بردار خصیصه
همانطور که در بخش‌های قبل بیان کردیم، Sentiwordnet برای هر کلمه یک وزن مثبت و یک وزن منفی را در نظر می‌گیرد. در این مرحله با داشتن برچسب ادات سخن مربوط به هر کلمه می‌توان وزن مثبت و منفی کلمه را از Sentiwordnet استخراج کرد. وزن مثبت و منفی کلمات با بهره گرفتن از فرمول ۳-۱ محاسبه می‌شود.
۳-۱
۳- ۲
داشتن وزن مثبت و منفی کلمات به تنهایی نمی‌تواند اطلاعات مفیدی را در اختیار ما قرار دهد. ما در این مرحله قصد داریم اطلاعاتی را استخراج کنیم تا با بهره گرفتن از آن خصیصه‌های غیر مفید را فیلتر کنیم. مثلا اگر یک سند کلمه ای با وزن مثبت ۰٫۵ و وزن منفی ۰٫۵ را حاوی باشد؛ آیا می‌توان گفت سند نظر مثبتی را بیان می‌کند یا نظر منفی؟ قطعا نمی‌توان تشخیص داد. ولی اگر کلمه مدل کننده سند، وزن مثبت ۰٫۷۰ و وزن منفی ۰٫۰۲۰ را داشته باشد قطعا ما را به این نتیجه رهنون می‌کند که سند مذکور می‌تواند حاوی نظر مثبتی باشد. بنابراین بجای نمره مثبت یا منفی کلمات بهتر است از تفاصل نسبی پلاریتی (فرمول ۳-۳) برای رتبه دهی به خصیصه‌ها استفاده کنیم.
۳-۳
جدول ۳-۳ تفاصل نسبی پلاریتی برای تعدادی از کلمات مهم و پر استفاده را نشان می‌دهد.
جدول ۳-۳ محاسبه تفاضل نسبی پلاریتی کلمات: وزن مثبت و منفی تعدادی از کلمات مهم و تفاصل نسبی پلاریتی آنها . این مقادیر با بهره گرفتن از Sentiwordnet محاسبه شده است.

SWNPD(well_JJ)=0.83
SWNPos(well_JJ) =2.5
SWNNeg(well_JJ)=0.0
|Synset|=3

SWNPD(good_JJ)=0.6369

Project n

برای پر کردن ماتریس تصمیم گیری بالا باید دقت داشت که برخی از داده ها به صورت کمی در مورد هر یک از پروژه ها وجود دارد مانند (NPV ،IRR و …) که در مرحله غربال گری مالی نیز مورد استفاده قرار گرفته است.ولی داده های کیفی و استراتژیک ماتریس بر مبنای نظرات خبرگان در مورد شاخص های مربوط به پروژه ها و با بهره گرفتن از طیف های مختلف قابل حصول است. البته باید توجه داشت که همگی این اطلاعات نیز در مرحله غربال گری کیفی در قسمت 3-5-1-3 محاسبه شده است که در آن جا از اطلاعات به دست آمده و روش Scord Card برای فیلتر کردن پروژه ها به صورت مجزا استفاده شده است ولی در اینجا از اطلاعات حاصله برای مقایسه پروژه های فیلتر شده (با در نظر گیری اطلاعات کیفی و کمی پروژه ها) با بهره گرفتن از روش Topsis استفاده می شود.

بعد از کامل کردن ماتریس بالا و با داشتن اوزان هر یک از شاخص ها که از روش مقایسات زوجی حاصل شده است می توان با بهره گرفتن از الگوریتم TOPSIS و فرمول نویسی آن در Excel به راحتی به رتبه بندی پروژه ها سرمایه گذاری که به این مرحله رسیده اند پرداخت.
3-8-3 مرحله سوم: انتخاب پروژه های سرمایه گذاری تحت محدودیت های موجود
هدف از این بخش دستیابی به تعداد درستی از پروژه ها با توجه به منابع مالی محدود است در حالی که اکثر تکنیک ها در تعامل با محدودیت های منابع بوده و تحلیل ظرفیت منابع به عنوان یک راه حل معرفی شده است. بسیاری از شرکت ها تعداد زیادی پروژه در حال اجرا دارند، در حالی که منابع مالی آن ها محدود است.(کوپر و همکاران، 1997، 1998، 1999، 2000) نتیجه محدودیت شدید منابع و طولانی شدن زمان اجرای پروژه هاست. در نتیجه، این پروژه ها دیرتر به بازار خواهند رسید. پس هدف این بخش، اطمینان از توازن بین منابع مورد نیاز برای پروژه های آماده اجرا و منابع موجود است.
بنابراین در این مرحله پروژه هايي كه با بهره گرفتن از متدهاي رتبه بندي ، ارزیابی شده اند برای به دست آوردن منابع محدود به رقابت با هم می پردازند و مناسب ترین پروژه یا پروژه ها در این مرحله مشخص می شود. بنابراین با مشخص كردن تابع هدف، پروژه هاي بهينه برای حداکثر کردن ارزش با توجه به محدوديت هاي مالي، جغرافيايي و…تعيين مي شوند.در این مرحله استفاده از مدل های بهینه سازی، به دلیل دقت بالا و وجود پایه های علمی برای این تکنیک، مناسب تشخیص داده شده است.
1-3-8-3 مدل های بهینه سازی
هدف یک مدل بهینه سازی این است که از لیست شامل پروژه­ های کاندید، لیستی از پروژه هایی را انتخاب کند که حداکثر سود را برای شرکت تدارک می بینند. مدل های بهینه سازی به صورت عمومی بر پایه برخی از برنامه ریزی های ریاضی هستند که نه تنها از فرایندهای بهینه سازی پشتیبانی می کنند بلکه تعامل بین پروژه ها از قبیل وابستگی منابع، محدودیت بودجه،تعاملات فنی ، تعاملات بازار و ملاحظات برنامه را نیز در نظر می گیرند.(مارتینو، 1991) این مدل ها همچنین به صورت عمومی آنالیز حساسیت را پشتیبانی می کنند(کانادا و وایت، 1980)^[78].به هر حال به نظر می رسد بیشتر این مدل ها در عمل در سطح وسیع مورد استفاده قرار نمی گیرند.(سودر، 1973) علت این مسئله نیاز اطلاعاتی زیاد برای اطلاعات ورودی به مدل، عدم توانایی مدل برای در نظر گرفتن ملاحظات ریسک و در برخی از موارد، پیچیدگی مدل عنوان شده است.
استفاده­های بالقوه ای از برنامه ریزی ریاضی همراه سایر رویکردها می شود. برای مثال برنامه ریزی عدد صحیح(صفر و یک) می تواند برای در نظر گرفتن محدودیت هایی همچون بهره وری منابع و تعاملات پروژه استفاده شود همچنین برنامه ریزی آرمانی اجازه می دهد اهداف چندگانه به طور همزمان در نظر گرفته شود(سنسنم، 1989) ^[79]در حالی که رویکرد ماتریس پروژه استفاده می شود.
مزیت ها: رویکرد برنامه ریزی ریاضی اهداف کلی پورتفولیو را ماکسیمم می کند. وابستگی و سایر محدودیت ها در پروژه ، قابل در نظر گرفتن هستند.
معایب: این رویکردها بین ریسک و بازگشت سرمایه موازنه برقرار نمی کنند. برای منافع و هزینه های ناملموس قابل استفاده ندارند. ممکن است به اطلاعاتی نیاز داشته باشند که در دسترس نیستند. به صورت طبیعی ملاحظات ریسک را در نظر نمی گیرند. بغیر از برنامه ریزی چند هدفه، از معیارهای چندگانه پشتیبانی نمی­کنند. اگر داده های ورودی دارای عدم قطعیت زیادی باشند ممکن است خروجی دارای دقت کافی نباشد.
2-3-8-3 برنامه ریزی عدد صحیح صفر و یک
برنامه ریزی عدد صحیح (صفر و یک) یک رویکرد بهینه سازی برای انتخاب پورتفولیو پروژه هاست. پورتفولیو بهینه یک جواب شدنی است (که همه محدودیت های ورودی توسط تصمیم گیرنده در آن لحاظ شده است) و تابع هدف کلی را ماکسیمم می کند. این تابع هدف کلی همچنین می تواند به عنوان یک تابع وزنی از معیارها یا اهداف متنوع تعریف شود (رویکرد برنامه ریزی چند هدفه).
استفاده از برنامه ریزی عدد صحیح صفر و یک اجازه می دهد ملاحظات غیر صریح از ترکیبات زیاد و مختلف پروژه های کاندید در نظر گرفته شود. مدل، مسئله تصمیم گیری را به سبک خیلی شفاف و قابل فهم ساختارمند می سازد. مدل امکان تحلیل حساسیت، امکان فرصت هایی برای تحلیل تاثیر تغییر یک یا چند منبع را فراهم می کند. مدل وابستگی های بین پروژه ها را و نیز پروژه های دارای تاثیر متقابل بر روی هم را در نظر می گیرد. پروژه های اجباری و پروژه های در حال اجرا می توانند در نظر گرفته شوند. مدل به صورت صریح محدودیت های منابع در میان کل دوره برنامه ریزی (و نیز در هر دوره خاص) را در نظر می گیرد.
با این حال این تکنیک دارای ضعف هایی نیز می باشد به این صورت که مدل به صورت صریح نمی تواند فاکتورهای کیفی مانند مقوله های سیاسی و اجتماعی را در نظر بگیرد مقوله هایی که معمولا مهم بوده و گاهی اوقات در انتخاب پورتفولیو مهم هستند. مدل نمی تواند ملاحظات عامل ریسک و عدم قطعیت را در نظر بگیرد. در نهایت این مدل ها برای مسائل بزرگ قابل استفاده نیستند (راسموسن، 1986)^[80].
3-3-8-3 تصمیم گیری با اهداف چندگانه^[81] (MODM) و روش معیار جامع^[82]
همانگونه که در فصل دوم پیرامون روش­های انتخاب پروژه توضیح داده شد روش های بسیار متنوعی جهت انتخاب پروژه­ ها وجود دارد. اما در این میان روش­های تصمیم گیری چند هدفه توانایی بیشتری انتخاب بهینه ترکیب پروژه­ ها با در نظر گرفتن تاًمین چندین هدف و همچنین لحاظ کردن محدودیت­های موجود را دارا می­باشند. به طور خلاصه در مدل سازی انتخاب پروژه ، هدف تئوری سبد پروژه ها در یکی از سه بحث زیر خلاصه می گردد(روانشادنیا و عباسیان جهرمی، 1391):
1-افزایش درآمد سبد پروژه به ازای یک ریسک ثابت.
2-کاهش ریسک به ازای یک درآمد ثابت.
3-کاهش ریسک و افزایش درآمد به صورت توام.
با توجه به موارد بالا در مدل سازی این تحقیق یکی از توابع هدف ما ماکزیمم کردن انتخاب پروژه ­هایی است که در روش تاپسیس در معیارهای کمی و کیفی امتیاز بالایی را کسب نموده اند. همچنین با توجه به ارزیابی ریسک صورت گرفته باید به نحوی معیارهای ریسک نیز در مدل در نظر گرفته شود.
یکی از روش های دخالت میزان ریسک پروژه در مدل این است که با توجه به داشتن فهرست ریسک های شناسایی شده از مرحله شناسایی ریسک و همچنین آگاهی از میزان اهمیت هر یک از آن ها در رابطه با پروژه مورد نظر جهت ارائه راهکار مناسب پاسخ به ریسک آستانه تحمل ریسک سازمانی را تعیین کرد. تعیین آستانه تحمل ریسک سازمان فرایند شناخت، تحمل ریسک و بررسی ریسک های موجود است و درجه ایی از ریسک پذیری است که یک شرکت یا فرد می تواند تحمل کند و خود را با آن سازگار کند بدون آنکه دچار زیان های جبران ناپذیر گردد. همچنین می توان نتایج ارزیابی ریسک را به صورت یک هدف با تابع هدف کمینه سازی میزان ریسک در نظر گرفت(روانشادنیا و عباسیان جهرمی، 1391). در این تحقیق یکی از توابع هدف در نظر گرفته شده نیز تابع هدف کمینه سازی ریسک پروژه های انتخابی می­باشد. که این دو هدف در نظر گرفته شده متضاد هم می­باشند. به طور کل در مدل سازی چند­هدفه عموماً اهداف متضاد هستند و بهبود یک هدف می ­تواند بر اهداف دیگر تأثیر منفی بگذارد.
شکل ریاضی مسائلی با اهداف چند گانه به صورت زیر است(مهرگان، 1383):
Max)Min( z =
در روابط بالا ها و ها توابعی خطی از متغییر تصمیم هستند و مقداری غیر منفی و ثابت است. این مدل p تابع هدف، m محدودیت و n متغییر دارد.
به طور کلی روش­های بسیار متنوعی در تصمیم گیری چند هدفه برای مدل کردن اهداف وجود دارد. سه رویکرد اصلی که تقریبا پایه و اساس تمام روش های چند هدفه می باشند عبارتند از(روانشادنیا و عباسیان جهرمی، 1391):

• روش وزن دهی یا مطلوبیت

• روش های رتبه بندی یا اولویت بندی

• روش های حل مؤثر یا کارآمد

در یک تقسیم بندی دیگر برای روش های حل مسائل چند هدفه، می­توان آن ها به چهار گروه اصلی زیر تقسیم کرد(مهرگان، 1383):

- بگیان کوله مرز و همکاران(۱۳۹۱)، پژوهشی با عنوان «مقایسه ی ناگویی خلقی و کنترل عواطف در مادران دانش آموزان با و بدون ناتوانی یادگیری» به روش علّی- مقایسه ای از نوع مقطعی- مقایسه ای انجام دادند. ایشان برای جمع آوری داده ها از مقیاس های ناگویی خلقی و کنترل عواطف استفاده کردند. نتایج تحلیل واریانس چند متغیری نشان داد که بین دو گروه از مادران در ناگویی خلقی و کنترل عواطف تفاوت معناداری وجود دارد. این نتایج نشان می دهد که مادران این دانش آموزان به دلیل انتظار های غیر واقع بینانه و سرزنش مداوم خود سطوح بالایی از اضطراب و افسردگی را تجربه می کنند. این مادران به دلیل عدم آگاهی هیجانی و ناتوانی در پردازش شناختی احساسات خود، معمولاً قادر به شناسایی، درک و یا توصیف هیجان های خویش نیستند و توانایی محدودی در سازگاری با شرایط تنش زا دارند.

- مسعودزاده و همکاران (۱۳۸۳) در پژوهشی با عنوان «بررسی وضعیت سلامت روانی دانش آموزان دبیرستان شهر ساری» نشان دادند که بر اساس آزمون GHQ 1/39 درصد دانش آموزان بر مبنای آزمون SCL-90-R 8/58 درصد دانش آموزان مشکوک به اختلال روانی هستند. شیوع انواع آسیب های روانی در ابعاد ۹ گانه به ترتیب شامل، افکار پارانوئید، حساسیت در روابط متقابل، وسواس و اجبار، پرخاشگری، افسردگی، اضطراب، روان پریشی، شکایات جسمانی و ترس مرضی بود. همچنین تفاوت معنی داری را بین سلامت روانی دانش آموزان با جنسیت، احساس نیاز به مشاوره و مقطع تحصیلی در تمامی ابعاد ۹ گانه نشان دادند. هیچ گونه تفاوت معنی داری بین سلامت روانی و تحصیلات مادر در ابعاد آزمون وجود ندرد. و نیز بین سلامت روانی دانش آموزان با شاخص های سن، محل سکونت خانواده، وضعیت مسکن، شغل والدین، درس و معدل سال یا ترم گذشته، تحصیلات پدر، تعداد افراد خانواده حداقل در برخی ابعاد آزمون تفاوت معنی داری وجود داشت.
- ابراهیم پور(۱۳۹۰) تحقیقی با عنوان بررسی سلامت روانی و عاطفی مؤثر بر پیشرفت تحصیلی دانش آموزان انجام داده است. جامعه آماری تحقیق ایشان شامل تمامی دانش آموزان(۱۷۴۲ نفر) مشمول طرح شاهد در تمامی سطوح تحصیلی در سال تحصیلی ۹۱-۱۳۹۰ در استان هرمزگان بوده است. جهت نمونه گیری از بین افراد جامعه؛ با توجه به جدول مورگان، تعداد ۲۶۵ نفر به روش نمونه گیری تصادفی طبقهای انتخاب شدند. ابزار اندازه گیری در این پژوهش دو پرسش نامه بهداشت روانی، بهداشت عاطفی و معدل نمرات دانش آموزان بوده است. جهت تجزیه و تحلیل داده ها از آمار توصیفی و استنباطی استفاده شده است که در سطح آمار استنباطی از ضریب همبستگی پیرسون و رگرسیون چند گانه استفاده شد. نتایج پس از تجزیه و تجلیل داده ها نشان داد که بین سلامت روانی و عاطفی با پیشرفت تحصیلی رابطه معناداری وجود دارد همچنین بین ابعاد سلامت روانی و عاطفی رابطه معناداری وجود دارد. ضمن اینکه متغییر سلامت روانی و عاطفی قادر به پیش بینی پیشرفت تحصیلی می باشند.
- یوسف زاده و همکاران(۱۳۹۱) در مقاله ای با عنوان «تبیین رابطه سلامت عمومی و مؤلفه های عاطفی موثر بر موفقیت تحصیلی دانشجویان رشته تربیت بدنی» دانشجویان کارشناسی ارشد رشته تربیت بدنی دانشگاه علوم و تحقیقات شهرستان بندرعباس را در سال۹۲-۱۳۹۱ مورد بررسی قرار دادند ایشان به صورت تصادفی ساده تعداد ۱۳۰ نفر را با توجه به جدول مورگان به عنوان نمونه آماری انتخاب کردند و پرسش نامه های خود را بین آنها توزیع نمودند. نتاتیج با کمک نرم افزار های آماری مورد تجزیه و تحلیل قرار گرفت و نتایج حاصله نشان داد که: بین سلامت عمومی و مؤلفه های عاطفی با موفقیت تحصیلی دانشجویان رابطه ای مستقیم و معنی دار وجود داشته و این دو قادر به پیش بینی موفقیت تحصیلی نیز هستند و از این بین سهم سلامت عمومی بیشتر است. همچنین بین مؤلفه های متغیر مستقل و وابسته با موفقیت تحصیلی دانشجویان نیز رابطه ای مستقیم و معنی دار در سطح کمتر از پنج صدم وجود دارد و از بین ابعاد سلامت عمومی، ابعاد اضطراب و کارکرد اجتماعی، توانایی بیشتری در پیش بینی موفقیت تحصیلی را دارا می باشند. و از بین ابعاد عاطفی، خلق افسرده توانایی بیشتری در پیش بینی موفقیت تحصیلی را داراست.
- موسوی و همکاران(۱۳۷۸) در پژوهشی با عنوان «شیوع افسردگی در دانش آموزان ۱۵ تا ۱۷ ساله دبیرستان های ناحیه بندرعباس در سال۱۳۷۷»، شیوع افسردگی در دانش آموزان ۱۷- ساله ۱۵ دبیرستان های بندرعباس را ۵/۴۴ درصد گزارش کرده اند.
- رستمی(۱۳۹۰) پژوهشی با عنوان بررسی مؤلفه های شناختی و عاطفی مؤثر بر عملکرد تحصیلی دانش آموزان انجام داد. جامعه آماری این تحقیق را تمامی دانش آموزان مشمول طرح شاهد استان هرمزگان در سال ۹۱-۱۳۹۰(۴۴۰ نفر) تشکیل می دادند و حجم نمونه مورد پژوهش تعداد ۲۰۵ نفر بود که به روش تصادفی طبقه‌ای نسبی با توجه به جدول مورگان و کرجسی انتخاب شده بودند. این بررسی به روش توصیفی از نوع همبستگی صورت گرفته و جهت جمع آوری داده ها از پرسشنامه های حل مساله، کنترل عواطف و عملکرد تحصیلی بهره گرفته شده بود و برای تجزیه و تحلیل داده ها از روش های آماری میانگین، انحراف استاندارد، همبستگی پیرسون و رگرسیون چند گانه، تحلیل واریانس و ضریب تعیین استفاده شده بود و نتایج حاصل نشان داد: عملکرد تحصیلی با مؤلفه شهودی رابطه مثبت و معنادار و با مؤلفه حسی رابطه منفی و معناداری دارد. عملکرد تحصیلی با مؤلفه های خشم، خلق افسرده، اضطراب و عاطفه مثبت رابطه منفی و معناداری دارد. ابعاد شناختی توانایی پیش بینی عملکرد تحصیلی را ندارند. مؤلفه خلق افسرده توانایی بیشتری در پیش بینی عملکرد تحصیلی را دارا است.
- نیکو گرفتار (۱۳۸۱) با بررسی آموزش هوش هیجانی، ناگویی خلقی، سلامت عمومی و پیشرفت تحصیلی که روابـط بین آمـوزش هوش هیجانی، ناگویی خلـقی، سلامت عمومـی و پیشـرفت تحصیلی در دانش آموزان دبیرستانی در این پژوهش نیمه تجربی بررسی شدند. به منظور ارزشیابی ماهیت تغییر هوش هیجانی بر اساس اکتساب خودآگاهی و تحقق توان بالقوه هوش هیجانی، ۴۰ دانش آموز دختر دبیرستانی به طور مساوی به دو گروه آزمایشی و گواه تقسیم شدند و آزمون های اندازه خودسنجی هوش هیجانی، مقیاس ناگویی خلقی تورنتو، پرسش نامه سلامت عمومی و فهرست تجدید نظر شده نشانه های مرضی را تکمیل کردند. گروه آزمایشی در ۱۰ جلسه آموزش هوش هیجانی مبتنی بر الگوی نظری سالوی و مه یر، در خـلال ۵ هفته شرکت کردند. در پایان آموزش، آزمون های پیشین برای دومین بار اجرا شدند. نتایج تحلیل واریانس و کوواریانس داده ها نشان دادند که آموزش هوش هیجانی فقط افزایش مهارت های اجتماعی (زیر مقیاس هوش هیجانی) و کاهش دشواری در توصیف احساس ها (زیر مقیاس ناگویی خلقی) را به دنبال داشت. تفاوت معناداری در پیشرفت تحصیلی و سلامت عمومی گروه های آزمایشی و گواه مشاهده نشد(شامرادلو، ۱۳۸۳).
- در تحقیقی که آقای علی اکبر ثمری و خانم فهیمه طهماسبی(۱۳۸۶)؛ با عنوان بررسی رابطه هوش هیجانی و پیشرفت تحصیلی در دانشجویان انجام داده اند به این نتایج دست یافتند که بین نمره کلی هوش هیجانی و برخی مؤلفه های آن با پیشرفت تحصیلی رابطه معناداری در سطح وجود دارد. همچنین بین سن باهوش هیجانی در سطح و با مؤلفه های آن در سطح رابطه وجود دارد. در مورد رابطه هوش هیجانی با جنسیت، نتایج پژوهش نشان داد که بین دختران و پسران، در نمره کلی هوش هیجانی تفاوت معناداری وجود ندارد(کریم پور، ۱۳۸۹).
- معصومه اسماعیلی با همکاران خویش در پی تأثیر آموزش مؤلفه های هوش هیجانی بر سلامت روان دست بر تحقیق از بین مراجعان زن و مرد ۲۰-۲۵ ساله به مراکز مشاوره، زدند. یافته ها نشان داد که آموزش مؤلفه های هوش هیجانی در افزایش سلامت روان، به طور معناداری موثر بوده و علائم بیماری را در مؤلفه های سلامت روان کاهش داده است. نتیجه اینکه آموزش مؤلفه های هوش هیجانی سبب ارتقای سلامت روانی می شود (ابراهیم پور، ۱۳۹۰).
- طی پژوهشی که یعقوبی در سال ۱۳۷۶ بر روی دانشجویان علوم پزشکی ۱۷ تا ۲۵ ساله انجام داد که بیش از ۷۰ درصد دانشجویان مورد مطالعه اظهار داشتند که عامل اصلی انتخاب رشته خودشان بودند و خانواده، دوستان و سایر موارد به ترتیب، ۱/۷ درصد، ۲/۳ درصد نقش اصلی را بر عهده داشتند. برحسب میزان علاقه به رشته تحصیلی ۱/۷ درصد خیلی کم علاقه، ۸ درصد کم علاقه، ۴۴ درصد در حد متوسط، ۸/۲ درصد بسیار علاقه مند و ۱۷ درصد خیلی زیاد علاقه مند بوده اند. در ادامه نتایج نشان داد که تا ۵۰ درصد دانشجویان به ترتیب از علایمی مانند افکار مزاحم، اشکال در تصمیم گیری خستگی زودرس، لذت نبردن از فعالیت های روزمره، عصبی بودن و احساس نگرانی، ترس و وحشت و غمگینی رنج می برند. از نظر سلامت روان بین دانشجویان دختر و پسر، مجرد و متأهل، سال های مختلف، سهمیه های مختلف، علاقه مندی به رشته تحصیلی، ساکنین خوابگاه و سایر دانشجویان که خود یا خانواده شان سابقه بیمار روانی داشتند با دانشجویانی بدون چنین سابقه ای تفاوت معنی داری وجود داشت اما بین قطع تحصیلی، رشته تحصیلی عامل اصلی انتخاب رشته، محل سکونت با سلامت روانی رابطه معنی داری بدست نیامده است.
- خیر (۱۳۸۰) در پژوهش خود با عنوان «مقایسه ابعاد سلامت عمومی در بین دانش آموزان مراکز آموزشی تیزهوشان و عادی شیراز» گزارش نمود که دانش آموزان دختر در مقایسه با دانش آموزان پسر دارای اضطراب، افسردگی و نقصان بیشتری در کارکرد اجتماعی هستند. همچنین دانش آموزان دختر از سلامت عمومی کمتری برخوردارند.
- مطالعه ای توسط امیریان(۱۳۸۰) با عنوان بررسی وضعیت بهداشت روانی در گروهی از دانش آموزان پیش دانشگاهی شیراز انجام شد. در این پژوهش از پرسش نامه بهداشت روانی ۲۸ سوالی GHQ استفاده گردید. در این تحقیق در بین معدل دانش آموزان پسر و دختر مقطع پیش دانشگاهی تفاوت معنی داری بدست آمد. به طوری که معدل کل پسران کمتر از معدل دختران بود. همچنین تفاوت معنی داری بین چهار جزء بهداشت عمومی با جنسیت دانش آموزان بدست آمد و در همه شاخص ها دختران نمرات بیشتری کسب کرده بودند و از لحاظ بهداشت روانی مشکلات بیشتری داشتند.
- طی پژوهش توسط یوسفی(۱۳۷۶) با عنوان بررسی سلامت روانی دانش آموزان و عوامل مرتبط با آن با بهره گرفتن از پرسش نامه بهداشت روان در شهر سنندج مورد بررسی قرار داد. نتایج نشان داد که ۲/۳۷ درصد از آزمودنی ها مشکوک به عدم سلامت روانی بودند و همچنین بین جنسیت و سلامت روانی رابطه معناداری بدست آمد و ۸/۳ درصد از آزمودنی ها درفکر اقدام به خودکشی و ۵/۱۵ درصد از آنها آرزوی مردن داشتند.
- عباسی و همکاران(۱۳۸۰) پژوهشی با عنوان «بررسی سلامت روانی دانشجویان دانشگاه علوم پزشکی یاسوج در سال ۷۸-۱۳۷۷» انجام دادند. نمونه آنها شامل ۲۰۳ نفر دانشجو (۱۱۸ پسر و ۸۵ دختر) بود که به وسیله آزمون تشخیص SCL-90-R مورد ارزیابی قرار گرفتند. نتایج حاصل از این بررسی نشان داد که با توجه به نقطه برش ۷۴ درصد، ۳/۱۷ درصد از دانشجویان مشکوک به اختلال روانی بودند. میزان اختلال در هر دو جنس تقریباً مساوی بود. بیشترین شکایات افراد مشکوک به اختلال روانی به ترتیب در مقیاس های افکار پارانوئیدی، حساسیت در روابط متقابل و افسردگی بوده است (رئیسی و جهانبانی، ۱۳۸۲).
- پژوهش حسن شاهی(۱۳۸۶) با عنوان بررسی ارتباط راهبردهای مقابله با استرس و سخت رویی بر سلامت روان دانشجویان دانشگاه ارسنجان بر روی ۲۰۰ آزمودنی (۱۵۹ دختر و ۵۱ پسر) سال اول و دوم رشته روانشناسی بالینی و عمومی انجام گردید و دانشجویان پرسش نامه های سرسختی، راهبردهای مقابله با استرس و سلامت عمومی ۲۸- GHQ را تکمیل کردند. نتایج نشان داد که افرادی که دارای سرسختی بالا هستند بیش از افراد دارای سرسختی پایین، از سلامت روان برخوردارند و میزان نشانه های جسمانی، نشانگان اضطراب و اختلال خواب و افسردگی در آنها کمتر از افراد غیر سرسخت بود.
- بر اساس نتایج به دست آمده از پژوهش حسینی و همکاران(۱۳۸۳)،۵/۱۰ درصد از دانش آموزان، مشکوک به اختلال روانی هستند که شایع ترین آسیب شناسی روانی در ابعاد ۹گانه آزمون در جمعیت مورد مطالعه به ترتیب زیر بوده است: افکار پارانوئید، حساسیت در روابط متقابل، پرخاشگری، افسردگی، اضطراب، وسواس اجبار، روان پریشی، شکایات جسمانی و ترس مرضی. همچنین تفاوت معنی داری بین سلامت روانی با متغیرهای جنس، سن و تحصیلات، حداقل در برخی از ابعاد آزمون وجود دارد .
- استوار (۱۳۸۰) در پژوهشی اثرات آموزش راهبردهای شناختی و فراشناختی را بر پیشرفت تحصیلی درس زیست شناسی در بین دانش آموزان دخترسال اول دبیرستان که در مدارس دولتی منطقه ۱۹ تهران مشغول به تحصیل بودند را مورد بررسی قرار داد که با روش آزمایشی در سه گروه قرار داده شده بودند به نتایج زیر دست یافت: نتایج نشان از تغییر معنی دار نمرات پیش آزمون ها و پس آزمون ها در هر سه ۹ گروه دارد یعنی عملکرد هرسه گروه آزمایشی به واسطه ارائه متغییر مستقل بهبود پیدا کرده است. اما نمرات گروهی که هم راهبر دهای شناختی و فراشناختی را آموزش دیده بودند (گروه ترکیبی) نسبت به دوگروه دیگر که تنها یکی از راهبردها را یاد گرفته بودند افزایش بیشتری نشان می داد. براساس نتایج این پژوهش می توان پیشنهاد کرد که برای اثر بخشی بیشتر آموزش راهبردهای شناختی و فراشناختی همیشه با هم توأم باشد.
- لطف آبادی (۱۳۷۱) معتقد است همبستگی بین رفتارهای والدین در برخورد با کودک و پیشرفت‌تحصیلی دانش‌آموزان، بسیار قوی و مثبت است و این بدان معناست که خانواده‌ها اگر بخواهند فرزندانشان از توانایی یادگیری بیش‌تری برخوردار باشند، باید شرایط عاطفی ـ رفتاری بهتری را در خانه خود برای کودکان فراهم آورند تا آنان شخصیت روانی سالم‌تری بدست آورند و به این ترتیب از رشد هوشی و پیشرفت ‌تحصیلی بهتری برخوردار باشند(ایمانی و مهترپور، ۱۳۹۱).
- نجاریان و قلی خانی (۱۳۷۱) ضمن بررسی عملکرد تحصیلی دانش‌آموزان مدارس شاهد اهواز به این نتیجه رسیدند که معدل تحصیلی دانش‌آموزان شاهد بطور معنی‌داری پایین‌تر از دانش‌آموزان غیر شاهد مدارس شاهد است. در خلال چند سال گذشته تحقیقات متعددی در ایران و خارج از کشور در این زمینه انجام گرفته است ولی اکثر تحقیقات خارجی فقدان پدر از نوع مرگ طبیعی بوده و در تحقیقات داخلی مطالعات بیشتر مربوط به فقدان پدر بر سازگاری و انگیزش تحصیلی بوده و یا ارتباط بین فقدان پدر و وضعیت تحصیلی در درس خاصی مورد بررسی قرار گرفته است و آنچه که بی‌پاسخ مانده تفاوت بین پیشرفت تحصیلی در گروه دانش‌آموزان شاهد و ایثارگر و دانش‌آموزان طرح مدارس شاهد با دانش‌آموزان طرح پراکنده بوده است(رستمی، ۱۳۹۰).
- یعقوبخانی غیاثوند (۱۳۷۲)، در تحقیق خود در مورد اثر محیط خانواده بر پیشرفت‌تحصیلی کودکان به این نتیجه رسید که گرمی روابط خانواده با پیشرفت‌تحصیلی رابطه مثبت دارد. خانواده‌های گرم و تحت کنترل زیاد موفقیت‌های زیادتری داشتند، اما عامل محبت تأثیر بیش‌تری دارد. همچنین والدینی که برای پیشرفت کودک ارزش قائلند و معیارهای بالایی را برای پیشرفت منظور می‌کنند دارای فرزندانی هستند با انگیزه‌های قوی برای پیشرفت در آینده و این دسته کودکان برای رسیدن به هدف‌هایشان بیش‌تر تلاش می‌کنند.
- غلامعلی لواسانی و همکاران(۱۳۸۶) در پژوهشی رابطه پیش بین های سن، جنسیت، رتبه تولد، هوش هیجانی، انگیزه پیشرفت، ویژگی های خانواده، مدرسه و فعالیت های تحصیلی دانش آموزان با متغیر ملاک یا پیشرفت تحصیلی آنها را بررسی کردند. برای اجرای مقیاس ها، نمونه ای تصادفی شامل ۴۱۵ دانش آموز دبیرستانی سال سوم رشته علوم تجربی (۲۶۱ دختر و ۱۵۴ پسر) شهر تهران انتخاب شدند. تحلیل داده ها مشخص کرد که از میان ۱۶ متغیرپیش بین فقط ۶ متغیر جنسیت، درستی انجام تکلیف، تحصیلات مادر، انگیزه پیشرفت، سن دانش آموز و درگیری والدینی در امر تحصیل ضرایب معناداری برای پیش بینی پیشرفت تحصیلی دانش آموزان دارند. تحلیل های رگرسیون برای بررسی اثرات تعدیل کنندگی جنسیت و تحصیلات مادر نشان داد که آن دو به ترتیب تعدیل کننده سن و درگیری والدینی برای پیشرفت تحصیلی هستند.
- پژوهش حدادی کوهسار (۱۳۸۳) که از نوع همبستگی و پس رویدادی می باشد، با هدف بررسی مقایسه ای رابطه هوش هیجانی با سلامت روان و پیشرفت تحصیلی در دانشجویان شاهد و غیرشاهد دانشگاه تهران اجرا شده و جامعه ی آماری آن شامل کلیه ی دانشجویان رشته های غیر پزشکی مقطع کارشناسی دانشگاه تهران است که در سال تحصیلی ۸۲-۸۳ مشغول به تحصیل بوده و از بین آنان ۳۰۰ نفر به روش تصادفی طبقه ای به عنوان نمونه انتخاب شده اند. ابزار جمع آوری اطلاعات پرسش نامه بوده و برای تجزیه و تحلیل داده ها از روش های آمار توصیفی(میانگین و انحراف استاندارد) و آمار استنباطی(همبستگی، رگرسیون چندمتغیره و تحلیل واریانس دو عاملی) استفاده شده است. بر پایه ی نتایج به دست آمده، بین دانشجویان شاهد و غیرشاهد در میزان هوش هیجانی تفاوت معناداری مشاهده شد؛ اما در میزان سلامت روانیِ دو گروه، تفاوت معناداری وجود ندارد. یافته های تحقیق حاضر هم چنین حاکی از آن است که اگرچه بین هوش هیجانی و پیشرفت تحصیلی دانشجویان مورد بررسی همبستگی معناداری مشاهده نشد؛ ولی بین دو متغیرِ سلامت روان و مؤلفه هایش با پیشرفت تحصیلی و هوش هیجانی و سلامت روان دانشجویان همبستگی معناداری مشاهده شده است.
- در تحقیقی که ثمری و طهماسبی (۱۳۸۶) با عنوان بررسی رابطه هوش هیجانی و پیشرفت تحصیلی در دانشجویان انجام داده اند به این نتایج دست یافتند که بین نمره کلی هوش هیجانی و برخی مؤلفه های آن با پیشرفت تحصیلی رابطه معناداری وجود دارد. همچنین بین سن باهوش هیجانی و با مؤلفه های آن رابطه وجود دارد. در مورد رابطه هوش هیجانی با جنسیت، نتایج پژوهش نشان داد که بین دختران و پسران، در نمره کلی هوش هیجانی تفاوت معناداری وجود ندارد.
- یاریاری، مرادی و یحیی زاده (۱۳۸۶) در پژوهشی به نتایج زیر دست یافتند: ارتباط بین مؤلفه های هوش هیجانی و منبع کنترل، بین هوش هیجانی کلی و مؤلفه های آن با سلامت روانشناختی، با بهره گرفتن از ماتریس ضریب همبستگی در سطح ۰۱/۰>p معنی دار است. یعنی افراد با سطح هوش هیجانی بالا و منبع کنترل درونی از سلامت روانشناختی بهتر بر خوردارند .نتایج تحلیل رگرسیون نشان داد که ۹/۵۸ درصد از کل واریانس سلامت روانشناختی توسط هوش هیجانی پیش بینی می شود. همچنین ۵/۶۷ درصد از مؤلفه های درون فردی وخلق عمومی هوش هیجانی با منبع کنترل، سلامت روانشناختی را تبین می کند.
- نتایج تحقیق گلستان جمهری (۱۳۸۳) نشان می دهد که: ۱- بین هوش هیجانی با پیشرفت تحصیلی دانش آموزان تیز هوش ضریب همبستگی برابر با (۴۳/۰=R) و بین هوش شناختی با پیشرفت تحصیلی این دانش آموزان ضریب همبستگی (۳۰/۰=R )بدست آمد با توجه به ضریب تعیین بدست آمده ۴۳/۰ از میزان پیشرفت تحصیلی دانش آموزان تیز هوش راEQ و۳۰/۰از این میزان را IQ تعیین می کند.۲- بین هوش هیجانی با پیشرفت تحصیلی دانش آموزان عادی ضریب همبستگی برابربا(۳۱/۰=r )و بین هوش شناختی وپیشرفت تحصیلی این دانش آموزان ضریب همبستگی (۲۹/۰=r )به دست آمد .با توجه به ضریب تعیین های بدست آمده ۳۱/۰از میزان پیشرفت تحصیلی این گروه را EQ و ۲۹/۰ از این میزان را IQ تعیین می کند(ایمانی و مهترپور، ۱۳۹۱).
- فاضلی (۱۳۸۵) در پژوهشی اثرات آموزش راهبردهای شناختی، فراشناختی و شناختی و فراشناختی با هم را بر یادگیری مبانی ICTدر بین دانش آموزان پسردوم راهنمایی که در مدارس غیر انتفاعی منطقه یک تهران مشغول به تحصیل بودند را مورد بررسی قرار دادکه به نتایج زیر دست یافت: ۱- آموزش راهبرد های شناختی و فراشناختی با هم بر عملکرد دانش آموزان در یاد گیری مبانی ICT تأثیر مثبت می گذارد.۲- میزان اثر آموزش راهبردهای شناختی و فراشناختی تقریباً یکسان، اما بین میزان اثر آموزش راهبر دهای شناختی و فراشناختی به طور جداگانه ای و آموزش این راهبردها به طور مختلط تفاوت معناداری وجود داشت وگروهی که تحت آموزش راهبردهای یاد گیری به صورت مختلط قرار گرفته بودند، عملکرد بهتری نسبت به بقیه گروه ها داشتند.
- کوردک و فاین^[۱۰۰] (۱۹۹۴) برای بررسی عوامل تعیین کننده سازگاری پژوهشی بر روی نوجوانان انجام دادند. در این تحقیق از دو نمونه جداگانه استفاده به عمل آمد. در نمونه اول ۸۵۱ و در نمونه دوم ۲۶۹ آزمودنی مورد مطالعه قرار گرفتند. در نمونه اول ابعاد سازگاری توسط خود گزارش دهی درباره شایستگی روانی ـ اجتماعی و مشکلات خودگردانی و در نمونه دوم، همان ابعاد توسط درجه‌بندی همسالان از توانائی‌های آزمودنی‌ها تعیین گردید. در هر دو نمونه، پذیرش توسط خانواده و کنترل مناسب با سازگاری نوجوانان رابطه مثبت معنی‌دار داشتند (حقیقی و همکاران، ۱۳۸۱).
- تهمتن (۱۳۷۳) نیز در تحقیق خود بیان کرد که سطوح محبت کم و زیاد ارتباط معنی‌داری با انگیزه پیشرفت دانش‌آموزان ندارد. به نظر می‌رسد که در فرایند ارتباط، ارائه یا عدم ارائه محبت زیاد والدین و انگیزه پیشرفت، متغیر دیگری نقش میانجی داشته باشد محبت زیاد والدینی به کودکان موجب اعمال محدودیت‌هایی برای آزادی عمل کودک در نتیجه وابستگی آن‌ها می‌گردد، در نتیجه قادر به داشتن رفتار مستقلانه، احساس مسئولیت و کفایت نیستند. محبت والدین نیز با خصوصیاتی چون پذیرش، عاطفی بودن، تأئید، درک و اهمیت دادن به فرزند استفاده زیاد از توضیح و توصیف، ارائه پاسخ مثبت، استفاده از دلیل و برهان در تأدیب، استفاده زیاد از پاداش و جایزه و استفاده کم از تنبیه شناخته می‌شود. وی همچنین در تحقیق خود گزارش می‌دهد که کنترل در سطح کم و زیاد نیز به طور صرف، ارتباط معنی‌داری با انگیزه پیشرفت‌تحصیلی ایجاد نمی‌کند. او در تحقیق خود به این نتیجه رسید که محبت با پیشرفت‌تحصیلی رابطه مثبت و کنترل با پیشرفت‌تحصیلی رابطه منفی دارد و قسمتی که تأثیر تعامل محبت و کنترل با پیشرفت‌تحصیلی مورد بررسی قرار می‌گیرد قسمتی است که پراکندگی رابطه عوامل با یکدیگر همپوشی دارند.
- در تحقیقی دیگری نیز که توسط حقیقی، شکرکن و شوشتری (۱۳۸۱) با عنوان بررسی رابطه جو عاطفی خانواده با سازگاری فردی ـ اجتماعی بر روی۲۲۰ دانش‌آموز دختر انجام گرفت، گزارش شد که بین هر یک از متغیرهای مربوط به جو عاطفی خانواده و سازگاری فردی اجتماعی دانش‌آموزان رابط مثبت معنی‌دار وجود دارد.
- هدف این پژوهش ایمانی و مهترپور(۱۳۹۱) بررسی وضعیت روانی و عاطفی دانش آموزان دوره متوسطه بود. که جامعه آماری آن شامل تمامی دانش آموزان دوره متوسطه شهرستان بندرعباس در سال۹۱-۱۳۹۰ بودند (۱۷۴۲ نفر). جهت انتخاب نمونه با توجه به جدول مورگان ۳۱۷ نفر به صورت تصادفی طبقه ای نسبی انتخاب شده بوداند. ابزار گرد آوری اطلاعات پرسش نامه بود که جهت تعیین پایایی کلیه ابزارهای پژوهش از ضریب آلفای کرانباخ استفاده گردید. جهت بررسی سوالات از آزمون ضریب همبستگی پیرسون، رگرسیون چندگانه، تحلیل واریانس و ضریب تعیین استفاده گردید. پس از تجزیه و تحلیل داده ها، نتایج نشان داده بود که: بین دو متغیر سلامت روانی و کنترل عواطف با وضعیت تحصیلی رابطه معناداری وجود دارد، بین ابعاد ناراحتی جسمانی، اضطراب و افسردگی با وضعیت تحصیلی در سطح کمتر از ۰۵/۰ رابطه معناداری وجود دارد، وضعیت تحصیلی با ابعاد خشم، خلق افسرده، اضطراب و عاطفه مثبت در سطح کمتر از ۰۵/۰ رابطه معناداری دارد. از ابعاد سلامت روانی مؤلفه های اضطراب و کارکرد اجتماعی توانایی بیشتری در پیش بینی وضعیت تحصیلی را دارا می باشند. همچنین از ابعاد کنترل عواطف، مؤلفه خلق افسرده توانایی بیشتری در پیش بینی وضعیت تحصیلی را دارا می باشد.
۲-۵-۲- پیشینه خارجی:
- جان^[۱۰۱] و همکاران(۱۹۹۱) بیان کردند که سلامت روان می تواند اثر مثبت یا منفی بر عملکرد تحصیلی به همراه داشته باشد. نتایج مطالعات دیست و مک کینزی، نیز بر رابطه منفی سلامت روان و عملکرد تحصیلی تاکید کرد.
- سون و ایلین (۱۹۹۱)، در پژوهشی نظریه های مربوط به استراتژی های (فنون) فراشناختی و آموزشی را به منظور توسعه فرایندهای فراشناختی مورد بررسی قرار می دهند. سپس این استراتژی ها را در یک کلاس سطح ۶ در یکی از بخش های ایالت ونکوور در بریتیش کلمبیا (کانادا) که از لحاظ اقتصادی در سطح پائین بود و دارای فرهنگ های گوناگون است به کار گرفته اند، که در آن از ۳۳ دانش آموز خواسته شد که خاطرات خود را یادداشت کنند و از این یادداشت ها به عنوان نمونه برای توسعه فراشناختی آنها استفاده شد. نحوه شروع یادداشت ها اساس پاسخ به شش سؤال تحقیق را تشکیل می داد. نتایج تحقیق به قرار زیر است: ۱- کودکان ۱۱ ساله توانایی های فراشناختی گوناگون دارند. ۲- اکثر کودکان قادر به پردازش فراشناختی بودند اما به دلایل مختلف قادر به انجام آن به نحو احسن نبودند. کودکانی که حواس شان به آسانی منحرف می شد، غیرفعال بوده و یا دچار خودکم بینی بودند، پذیرفته بودند که برای رسیدن به موفقیت (اهداف شان) کارچندانی از دست شان برنمی آید. ۳- نحوه اجرای حل مسئله در گروه های کوچک بهتر شد اما به بهبود آن لزوماً منوط به گروه های کوچک نمی شد.۴- کودکانی که علاقه ای به مدرسه نداشتند و قادر به تمرکز بر تکالیف مدرسه نبودند، توانایی پردازش فراشناختی در مسائل تحصیلی را نداشتند. ۵- معلمان باید انتظارات مشخصی از دانش آموزان داشته باشند و به آنان مهارت های اجتماعی را آموزش دهند تا آن نوع تبادل اجتماعی که توسعه فراشناختی را تقویت می کند در آنان ایجاد کنند. ۶- نظریه های فراشناختی را می توان با روش های تدریس موجود تلفیق کرد(رستمی، ۱۳۹۰).
- نتایج مطالعات مختلف نشان داده است که از میان صفات شخصیت، گشودگی(جستجوی احتمالی و ظرفیت مواجه شدن با پدیده های ناآشنا) و وظیفه شناسی (سازماندهی، پشتکار و انگیزش در رفتار مبتنی بر هدف) در روا نشناسی تربیتی از جایگاه ویژه ای برخوردارند. اما صفات شخصیتی روان رنجورخویی، برونگرایی و خوشایندی به اندازه عامل های پذیرش و وظیفه شناسی در پژوهش های انجام شده بر روی عملکرد تحصیلی مورد توجه قرار نگرفته اند(جان، دانهو و کنتل^[۱۰۲]، ۱۹۹۱).
- ونکوسکی(۱۹۶۹)، نقل از دیست^[۱۰۳](۲۰۰۳)، همچنین از رابطه منفی بین عامل برون گرایی و پیشرفت تحصیلی خبر داد و در تبیین این یافته خاطر نشان کرد که برون گرایی فرد را علاقه مند به شرکت در فعالیت های فوق برنامه می کند. یافته مطالعه ونکوسکی مبنی بر رابطه منفی بین برون گرایی و عملکرد تحصیلی به وسیله دیست تکرار گردید(دیست، ۲۰۰۳).
- چامورو پرموزیک^[۱۰۴] و فرنهام^[۱۰۵] (۲۰۰۰) در بررسی رابطه بین صفات شخصیت و عملکرد تحصیلی در دو نمونه از دانشجویان انگلیسی نشان دادند که نمرات به دست آمده از صفات شخصیتی افراد در طول هفته های اول سال تحصیلی با نتایج آزمون نهایی رابطه دارد. بر این اساس، آنها دریافتند که عامل های شخصیتی ۱۰ تا ۱۷ درصد واریانس عملکرد تحصیلی را تبیین می کند(هجت^[۱۰۶] و دیگران، ۲۰۰۳).
- ماتیوز و دورن در تبیین اثر دوگانه روان رنجورخویی بر پیشرفت تحصیلی بر سوگیری در استفاده از راهبردهای مقابله ای مبتنی بر هیجان و استفاده از راهبردهای مقابله ای مبتنی بر مسئله تأکید کردند(جان و سریواستاوا^[۱۰۷]، ۱۹۹۹).
- مسگراو مارکوارت، براملی و دالی^[۱۰۸](۱۹۹۷) در مطالعه رابطه بین صفات شخصیت و پیشرفت تحصیلی، روابط مثبت و معناداری بین پیشرفت تحصیلی و عامل های گشودگی، وظیفه شناسی و روان رنجورخویی یافتند.
- نتایج مطالعه کروتکوو و هانا^[۱۰۹] (۲۰۰۴) از یک طرف بر رابطه منفی و معنادار بین روان رنجورخویی و عملکرد تحصیلی، و از طرف دیگر بر رابطه مثبت بین وظیفه شناسی و گشودگی با عملکرد تحصیلی تاکید کردند.
- موریس^[۱۱۰] (۲۰۰۲) رابطه بین خود کارآمدی و نشانه‌های اختلالات عاطفی را در نمونه بزرگی از نوجوانان بهنجار هلند مورد بررسی قرار داد. نتایج نشان داد که سطح پایین خود کارآمدی با سطح بالای صفات اضطرابی، روان‌آزردگی، نشانه‌های اختلالات اضطرابی و نشانه‌های افسردگی همراه بوده است. مارلو و همکاران نشان دادند که خود کارآمدی با سلامت جسمانی و روانی در بیماران مبتلا به روماتیسم و التهاب مفاصل همبسته است. بدین معنی که بیماران با خودکارآمدی پایین در مقایسه با بیماران با خود کارآمدی بالا احساس نقص جسمانی بیشتر، خستگی و درد بیشتر، خلق افسرده و مضطرب‌تر از خود بروز می‌دهند (علی نیا کروثی، ۱۳۸۲).
- جنینگنر و ابرو^[۱۱۱] (۲۰۰۴) در پژوهش خود به این نتیجه رسیدند که ارزیابی شناختی به صورت معنی‌دار با سلامتی و کنار آمدن مرتبط است. آزمودنی‌های چالشی‌تر و مبارزه‌طلب‌تر هنگام امتحان دادن گرایش به انتظارات خودکارآمدی قوی‌تر و راهبردهای مقابله‌ای مثبت‌تری از خود نشان می‌دهند. بطور کلی خود کارآمدی پایین و پشتکار کم، پیش‌بینی موفقیت پایین و احساس شرم بیشتر به غرور را شامل می‌شود که نقش مهمی را در تئوری‌های انگیزشی ـ شناختی افسردگی بازی می‌کند.
- دیژوزف^[۱۱۲](۲۰۰۲) در پژوهش خود دریافت که عملکرد تحصیلی افراد با میزان تکالیف هیجان‌مدار، رابطه مثبتی دارد. نتایج این بررسی نشان می‌دهد که دانش‌آموزان با عملکرد تحصیلی بالا، از میزان هوش هیجانی بیشتری برخوردار می‌باشند.
- کرک و گالاگر به نقل از بورلی بیان می‌دارند بسیاری از پژوهش‌ها وجود ارتباط بین شخصیت و افت تحصیلی را به اثبات رسانیده است (پارک بورلی؛ ترجمه فاضل،۱۳۸۱).
- بلیک^[۱۱۳] و همکاران (۲۰۰۵) دریافتند که بین تعداد افراد خانواده، ترتیب تولد و پیشرفت تحصیلی فرزندان رابطه منفی معنی‌داری وجود دارد.
- نتایج پژوهشی در انگلستان در مورد ۱۰۲ بیمار که سنشان بین ۱۸ـ۱۵ سال بود نشان داد چگونه اضطرابی که ناشی از عدم ارضای روابط عاطفی در سال‌های اولیه رشد است، کودک را برای ابراز واکنش‌های ضداجتماعی در برابر فشارهای بعدی آماده می‌سازد. بیش‌تر اضطراب‌های این کودکان از ناحیه محرومیت مادری بوده است. بیش‌تر شواهد حاکی از آن است که عدم ارضای کودک از لحاظ مهر و محبت، عوارض شدید روانی و یا دست کم، کژخویی و بی‌عاطفگی کودک را در سال‌های بعدی رشد موجب می گردد (رستمی، ۱۳۹۰).

سلامتی=

H₂

میزان جرم=

C₃

ورزش=

S₂

ترافیک سنگین=

T₂

دسترسی به حمل و نقل عمومی
(همان:۱۷۰-۱۶۸).

A

نتایج، بیانگر این است که سطح رضایت از زندگی در بخشی که با بهره گرفتن از طیف اندازه‌گیری‌ شده است میزان رضایت از زندگی در حد متعادل و متوسط است که همچنانکه در جدول I و شکل ۳ ]از مقاله مذکور [ نشان داده شده است در فاصله ۳۷۵۰/ تا ۲۱۵۵/ می‌باشد.
با بهره گرفتن از تحلیل رگرسیون از نوع استپ وایز^[۳۶] متغیر‌ها وارد و جابجا‌ شدند که آنهایی که اهمیت داشتند عبارتند از “سلامتی، آب و هوا، ازدحام، ورزش، شرایط اسکان، عزیمت به محل کار و آلودگی‌ محیط”. که موارد مذکور مهمترین عوامل تعیین کننده در سطح رضایت از زندگی برای بخشهای نمونه‌‌گیری شده، هستند. گر چه نمرات آن ضرایب چندان بالا نیست و اجازه پیش‌بینی به صورت کلی را به ما نمی‌دهد؛ مع‌الوصف در تعدادی از بخشها تعدادی متغیر تعیین کننده‌تر است(همان:۱۷۳-۱۷۱).

۲-۲-۲-۵- کیفیت زندگی و رضایت( دیچ ودیگران^[۳۷]۲۰۰۰)

محقق در تحقیقی تحت عنوان« عملکرد دانش‌آموز، امور مرتبط با آن و خوشبختی فردی ـ اجتماعی » به بررسی کیفیت زندگی و رضایت در بین چهارصد و شصت و هفت هزار نفر از دانشجویان و فارغ‌‌‌‌التحصیلان دانشگاه رود^[۳۸] در ایسلند پرداخته شده است تا روابط میان متغیرهای اصلی و امور مرتبط با آن و حوزه‌‌های با اهمیت را بررسی نماید؛ و نیز قصد اندازه‌گیری رضایت شخصی ـ اجتماعی و خوشبختی فردی را دارد(دیچ ودیگران،۴۱:۲۰۰۰ به نقل از قهرمان،۱۳۸۴). این تحقیق به ویژه در ارتباط با جوانان و دانشجویان به بررسی روابط بین کیفیت زندگی و خشنودی از سویی و ترکیبی از عوامل فردی ـ اجتماعی، شناختی و رفتاری می‌‌پردازد.(هارلو ونیوکمب۱۹۹۰)^[۳۹] نشان دادند که هفت عامل عمده دارای تاثیری مثبت و دو عامل دارای تاثیری منفی هستند. عوامل مثبت مذکور عبارتند از: هدف در زندگی، فرصتهای دریافت شده، رضایت کاری، سلامت، دوستان، خانواده و روابط صمیمی و دو عامل منفی نیز که شامل فقدان قدرت و احساس تهی‌ بودن ^[۴۰]است. که متغیرهای مذکور مدلی را فراهم می‌‌آورند که به زندگی جوانان معنی می‌‌بخشد(همان:۴۸).این تحقیق بر مبنای دو سوال اصلی است که یکی از آنها که مرتبط با کار تحقیقی ما است عبارت است از:
مهمترین متغیرهایی که قابلیت پیش‌بینی خوشبختی فردی را دارد چیست؟ و در نهایت این تحقیق در نظر دارد که با بهره گرفتن از نتایج آن به بهبود ویژگیهای روان‌‌سنجی کیفیت زندگی و رضایت دانش‌آموزان یا به اختصار SQOLAS بپردازد(همان:۴۹). در این تحقیق متغیرهای جمعیت شناختی زیادی مورد بررسی قرار گرفت که عبارتند از سن، جنس، تعداد فرزند، قومیت، وضعیت شغلی، ساعات کار، میزان آموزش رسمی فرد، مقطع تحصیلی، وضعیت فارغ‌التحصیلی دانش‌آموز، ورود مجدد دانش‌آموز ]به یک مقطع تحصیلی جدید[‌ و اینکه چند سال بین آموزش قبلی و زمان فعلی فرد فاصله شده است (همان:۵۱). در این تحقیق برای مقیاس خوشبختی معنوی ^[۴۱]یا SWBS بر طبق نظر )الیسون۱۹۹۳( ^[۴۲] دو خرده مقیاس تعریف شده است. امّا آنچه پیش از آن قابل ذکر است اینکه در تعریف SWB هیچ تعریف خاصی را ذکر نکرده‌است به این منظور که پاسخگو از یک گستره وسیع و کلی به بازنگری میزان خوشبختی خود بپردازد.
همچنانکه ذکر شد این طیف از دو خرده مقیاس تشکیل شده است: خوشبختی زیستی^[۴۳] و خوشبختی دینی^[۴۴]….. در این تحقیق صرفاً از خوشبختی زیستی برای بررسی مقیاس کیفیت زندگی و رضایت استفاده شده است. ….. در این تحقیق رضایت شخصی از طریق یک گویه که در قالب طیف پنج گزینه‌ای لیکرت آورده شده؛ پرسیده گشته است: «شما به عنوان یک شخص چقدر از خودتان رضایت دارید؟» و پاسخ-ها از بسیار راضی تا ناراضی بود(همان:۵۳).
برخی نتایج این تحقیق قابل تلخیص در جدول ذیل است که بر اساس همبستگی پیرسون میان متغیرها ارائه می‌‌گردد. شایان ذکر است که کلیه روابط مذکور ـ‌ که بخشی از فرضیات تحقیق است ـ معنا‌‌‌‌‌‌دار می‌‌باشد و یا به عبارتی این فرضیات تائید گردیده است.

جدول۲-۱۸کیفیت زندگی و رضایت

رضایت فردی ـ اجتماعی

و

خوشبختی/جهت زندگی

۶۱/۰=r

رضایت فردی ـ اجتماعی

و

عملکرد دانشگاهی

۲۶/۰= r

رضایت فردی ـ اجتماعی

و

فرایند شناختی عمیق

۳۱/۰= r

رضایت فردی ـ اجتماعی

۱۲

۱۳

۱۴

۱۵

بار های عاملی

۵۶۱/۰

۷۲۱/۰

۴۵۵/۰

۴۷۸/۰

۶۰۴/۰

۵۷۶/۰

۵۸۳/۰

۳۲۲/۰

جدول ۱۱ـ۳ نشان می‎دهد که مقدار شاخص نمونه‎برداری و اندازه کرویت باتلر با درجه آزادی ۱۰۵ معنادارند. مقادیر قطر ماتریس همبستگی‎های ضد تصویری سؤال‎ها اندازه بالاتر از ۸/۰ را برای این مقیاس نشان دادند. بدین ترتیب بر اساس این سه شاخص، امکان تحلیل عاملی فراهم شد. جدول ارزش ویژه در تحلیل عاملی، یک عامل با بار ارزشی بالاتر از ۵ را نشان داد و بر اساس نتایج جدول واریانس استخراجی، مشخص شد که این عامل ۴۴/۳۵ درصد از واریانس حمایت همسال را تبیین معنادار می‎کند. با توجه به شناسایی یک عامل، تحلیل عاملی، سؤال‎ها را بدون چرخش تحت یک عامل معرفی کرد. همان‎طور که نتایج جدول ۱۱ـ۳ نشان می‎دهد، کمترین بار عاملی به سؤال ۱۵ و بالاترین به سؤال ۹ اختصاص دارد.

در این پژوهش، پرسش‎های این زیرمقیاس با تلفیق سه گویه‎ای به عنوان پنج نشانگر متغیر بافت همسال وارد الگو شد.
۶ـ۴ـ۳ هویت
هویت بر اساس بعد هویت شخصی نوجوان سنجیده شد.
الف) فهرست مراحل روان‎اجتماعی اریکسون
هویت شخصی نوجوان به‎‎وسیله زیرمقیاس هویت"فهرست مراحل روان‎اجتماعی اریکسون"روزنتال و دیگران (۱۹۸۱) (سردرگمی هویت، ۶ سؤال؛ انسجام هویت، ۶ سؤال) سنجیده شد. این زیرمقیاس احساس نوجوانان را در مورد کیستی‎ و باورهایشان اندازه‎گیری می‎کند. شش سؤال در جهت مثبت (یعنی، به سمت انسجام هویت) و ۶ سؤال در جهت منفی (یعنی، به سمت سردرگمی هویت) نوشته شده‎اند. نمونه‎ای از سؤالات این زیرمقیاس از این قرار است:"من کاملاً می‎دانم می‎خواهم چه کسی باشم” (انسجام هویت) و ” واقعاً نمی‎دانم چه کسی هستم” (سردرگمی هویت). فهرست مراحل روان‎اجتماعی اریکسون برای استفاده در گروه نوجوانان (اوایل، اواسط و اواخر نوجوانی) و نیز بزرگسالی طراحی شده است (روزنتال و دیگران، ۱۹۸۱). پرسشنامه به‎طور فردی و گروهی قابل اجراست. پاسخ‎ها بر اساس مقیاس پنج درجه‎ای لیکرت (از کاملاً مخالفم، ۱ تا کاملاً موافقم، ۵ ) درجه‎بندی شده است.
بر اساس گزارش روزنتال و دیگران (۱۹۸۱) این فهرست، یک زیرمقیاس منفرد از هویت به‎‎دست می‎دهد، لکن نتایج برخی از پژوهش‎های انجام شده (برای مثال، شوارتز و دیگران، ۲۰۰۵؛ شوارتز و دیگران، ۲۰۰۹) حاکی از دو عاملی بودن زیرمقیاس هویت است؛ یعنی، انسجام هویت و سردرگمی هویت دو زیرمقیاس جدا را توصیف می‎کنند و بدین‎ترتیب نمایش بهتری از داده‎ها فراهم می‎آید. راه حل دو عاملی با مفهوم‎پردازی اریکسون از انسجام و سردرگمی هویت (۱۹۵۰، نقل از شوارتز و دیگران، ۲۰۰۹ ) به‎ منزله دو جنبه مجزا ولی همپوش مرحله هویت هماهنگ است. شوارتز و دیگران (۲۰۰۹) ضرایب آلفای کرونباخ را برای نمره‎های انسجام هویت ۸۰/۰ و برای سردرگمی هویت ۷۰/۰ گزارش کرده‎اند. روزنتال و دیگران (۱۹۸۱) و ریس و یانیس (۲۰۰۴) شواهدی دال بر پایایی و اعتبار زیرمقیاس هویت فهرست مراحل روان‎اجتماعی اریکسون را گزارش کرده‎اند.
در ادامه به پایایی و اعتبار سازه زیرمقیاسهای هویت بر اساس نتایج به‎ دست آمده از اجرای نهایی اشاره خواهیم کرد.
۱ـ الف) پایایی زیرمقیاس‎ها
پایایی دو زیر مقیاس از مقیاس هویت با روش آلفای کرونباخ (حذف سؤال به شرط افزایش پایایی) محاسبه شد. پایایی زیرمقیاس انسجام هویت ۷۰/۰ و زیرمقیاس سردرگمی هویت ۶۲/۰ به‎ دست آمد.
۲ـ الف) اعتبار سازه زیرمقیاس‎ها
به منظور بررسی ساختار عاملی مقیاس هویت با بهره‎گیری از برنامه SPSSتحلیل عاملی اکتشافی و با برنامه لیزرل تحلیل عامل تأییدی صورت گرفت. در ادامه، به نتایج به‎ دست آمده از این تحلیل‎ها خواهیم پرداخت.
۱ـ۲ـ الف) تحلیل عاملی اکتشافی مقیاس هویت
در ابتدا، با بهره گرفتن از روش تحلیل عاملی اصلی، ساختار عاملی مقیاس هویت مورد بررسی قرار گرفت تا مشخص گردد که آیا یافته‎های گزارش شده در باب دو عاملی بودن زیرمقیاس هویت در پژوهش حاضر نیز تأیید می‎گردد یا نه. نتایج تحلیل عاملی اکتشافی مقیاس هویت در جدول ۱۲ـ۳ ارائه گردیده است.
جدول ۱۲ـ۳٫ تحلیل عاملی اکتشافی مقیاس هویت

کفایت نمونه گیری کایزر، میر، اولکین ( KMO )

آزمون کرویت بارتلت

درجه آزادی

معناداری

ارزش ویژه

درصد واریانس تبیین شده

۶۸۸/۰

۹۸۱/۵۶۶

۱۵