(۱-۳۲)
با اثر دادن  بار عملگر خلق (نابودی) روی ویژه حالت  ، روابط زیر حاصل میشود ]۱۰[:
(۱-۳۳)
(۱-۳۴)
ویژه حالتهای  ، حالتهای فوک^[۱۸] نامیده میشود. این ویژه حالتها یک مجموعه کامل از حالتها را می‌سازند که با رابطه زیر مشخص میشود:
(۱-۳۵)
دراینجا ویژه مقادیر انرژی گسسته هستند. در صورتی که در مساله الکترومغناطیس کلاسیک، انرژیها میتوانند هر مقداری داشته باشند. برای یک بردار حالت در حالت کلی یک بر هم نهی دلخواه از ویژه حالتهای انرژی وجود دارد. به طور مثال:

(۱-۳۶)
۱-۳ نظریه نیمه کلاسیک اندرکنش اتم-میدان
یکی از ساده ترین مسایل درگیر در اندرکنش اتم-میدان، جفت شدگی یک اتم دو ترازی با یک میدان الکترومغناطیس است. توصیف یک اتم دو ترازی هنگامی معتبر است که دو تراز اتمی درگیر، در حالت تشدید یا نزدیک تشدید با میدان تحریک کننده باشند. در حالی که ترازهای دیگر نامیزانی^[۱۹] بالایی دارند. در این قسمت نظریه نیمه کلاسیک اندرکنش یک اتم دو ترازی با یک مد از میدان را نشان میدهیم که در آن اتم به صورت یک سیستم کوانتومی دو ترازی و میدان به صورت کلاسیک در نظر گرفته شده است. یک اتم دو ترازی مشابه یک سیستم اسپین  با دو حالت ممکن میباشد .در تقریب دوقطبی هرگاه طول موج میدان تابشی بزرگتر از اندازه اتم باشد، مساله اندرکنش اتم-میدان معادل اندرکنش یک ذره اسپین  با یک میدان مغناطیسی وابسته به زمان میباشد و مانند سیستم اسپین  که در اثر اندرکنش با میدان دچار نوسان‌های به اصطلاح رابی بین حالتهای اسپین بالا و پایین میشود، اتم دو ترازی هم در اندرکنش با میدان مغناطیسی تحریک کننده دچار نوسانهای رابی^[۲۰] میشود که در صورت واپاشی ترازهای اتمی این نوسانها میرا خواهند بود.
۱-۴ نیروی کلاسیکی
برای مجسم کردن اثر تابش لیزر روی اتم، اثر یک میدان الکتریکی روی یک الکترون مقید در نظر میگیریم. لورنتز پیشنهاد داد که فرض شود الکترون توسط یک میدان بستگی کلمب^[۲۱] در یک موقعیت تعادل نگهداشته شود. در این صورت میتوان با در نظر گرفتن خواص شبه موج الکترون، توزیعی ازبارهای الکتریکی منفی(یک ابر الکترونی) را تصور نمود که با اعمال میدان الکتریکی روی این ابر بار، یک نیروی متغیر زمانی تولید میگردد. ساده‌ترین حالت، میدان تولید شده توسط نور قطبیده خطی در راستای  با بردار واحد  به صورت زیر است:
(۱-۳۷)

شکل۱-۲: اندرکنش اتم با میدان کلاسیکی
این میدان یک نیروی دورهای را به طور متناوب در راستای  و  مطابق شکل بالا اعمال میکند و ابر الکترونی برای پاسخ به این نیرو باید به طور دورهای به سمت  و سپس  حرکت کند. این حرکت به صورت ارتعاش ابر الکترونی با فرکانس تابش  ظاهر میشود. هرگاه این فرکانس، شرط بوهر^[۲۲] را که به صورت  میباشد ارضا کند، علاوه بر حرکت دورهای ساده یک حرکت ساده تدریجی هم به ابر الکترونی تحمیل می شود. اثر این نیروی دورهای کلاسیکی روی حرکت هارمونیک به این صورت توصیف میشود: هرگاه نیرو با حرکت هم فاز باشد (افزایش انرژی نوسان) رخ میدهد و هرگاه نیرو خلاف سرعت باشد، انرژی نوسان حرکت کاهش مییابد. با اعمال یک میدان دوره‌ای روی حرکت یک ابر الکترونی نیز، اثراتی مشابه اعمال نیروی دوره‌ای کلاسیک مشاهده میشود. این گرفتن و از دست دادن انرژِی، به صورت دورهای اتفاق افتاده و فرکانس آن به عنوان فرکانس رابی^[۲۳] معروف است.
۵-۱ هامیلتونی اندرکنش اتم- میدان
الکترون دارای بار  و جرم  که با یک میدان مغناطیسی خارجی اندرکنش میکند، توسط هامیلتونی زیر توصیف میشود:
(۱-۳۸)
که در آن  ، اندازه حرکت کانونیکی است و  و  به ترتیب پتانسیلهای برداری و نردهای میدان خارجی بوده و  پتانسیل الکترواستاتیکی است که معمولا پتانسیل بستگی اتمی میباشد. قبل ازاینکه هامیلتونی را به مثال ساده مناسب توصیف اندرکنش اتم دو ترازی با میدان تابشی کاهش دهیم، ابتدا آن را از نقطه نظر پیمانه ناوردا]۱۱[ بررسی مینماییم. هامیلتونی(۳۸-۱)، برای حرکت الکترون آزاد،  است. با قرار دادن  هامیلتونی عبارت خواهد بود از:
(۱-۳۹)
با قرار دادن این هامیلتونی در معادله شرودینگر زیر:
(۱-۴۰)
خواهیم داشت:
(۱-۴۱)
و چگالی احتمال یافتن الکترون در مکان r و زمان t بدین صورت است:
(۱-۴۲)
اگر معادله شرودینگر(۴۱-۱) پاسخی به صورت  داشته باشد. پس جوابی هم بصورت زیر خواهد داشت:
(۱-۴۳)
که در آن  یک فاز اختیاری ثابت میباشد. از آنجا که انتخاب اختیاری  چگالی احتمال را تغییر نمیدهد پس انتخاب فاز تابع موج  کاملا اختیاری بوده و دو تابعی که در یک فاز ثابت تفاوت داشته باشند، حالت فیزیکی یکسانی را نشان میهند. ولی اگر فاز به صورت موضعی تغییر کند یعنی تابعی از فضا و زمان بصورت زیر باشد، موقعیت متفاوتی را ایجاد خواهد کرد:
(۱-۴۴)
تحت این تبدیل، باز هم احتمال تغییر نمیکند ولی با قرار دادن (۱-۴۴) در (۱-۴۱) ملاحظه میشود که معادله شرودینگر برآورده نخواهد شد:

(۱-۴۵)
با ساده کردن رابطه فوق وحذف  از طرفین معادله خواهیم داشت:

(۱-۴۶)
بدین ترتیب برای برآورده کردن ناوردایی پیمانه محلی، باید معادله شرودینگر با افزودن جملاتی به آن اصلاح شود. برای این کار باید از تبدیلات زیر استفاده کنیم:
(۱-۴۷)
(۱-۴۸)
با قرار دادن معادلات فوق در رابطه (۴۶-۱) خواهیم داشت:
(۱-۴۹)
که با ساده کردن آن معادله شرودینگر عبارت خواهد بود از:
(۱-۵۰)
که هامیلتونی جفت کننده الکترون با میدان الکترومغناطیسی برابر با عبارت داخل آکولاد است. توابع  به ترتیب پتانسیل‌های برداری و نرده‌ای میدان مغناطیسی و پتانسیل‌های وابسته به پیمانه هستند. کمیت‌های مستقل پیمانه‌ای میدان‌های الکتریکی و مغناطیسی به صورت زیر میباشد:
(۱-۵۱)
(۱-۵۲)
معادله شرودینگر(۱-۵۰)، اندرکنش یک الکترون آزاد با میدان الکترومغناطیس مشخص را نشان میدهد که درآن الکترون‌ها توسط تابع موج  و میدان توسط پتانسیل های برداری  و نردهای  توصیف شدهاند.
۶-۱ تقریب دو قطبی^[۲۴]  هامیلتونی

(۴-۲)

در معادله سوم، جنبه‌های مشتری عملکرد تجاری به عنوان متغیر وابسته و بازاریابی رابطه‌مند ، به عنوان متغیر مستقل گزارش گردیده است.

(۴-۳)

در معادله چهارم، جنبه‌های فرایند داخلی عملکرد تجاری به عنوان متغیر وابسته و بازاریابی رابطه‌مند ، به عنوان متغیر مستقل گزارش گردیده است.

(۴-۴)

و در معادله پنجم، جنبه‌های یادگیری و رشد عملکرد تجاری به عنوان متغیر وابسته و بازاریابی رابطه‌مند ، به عنوان متغیر مستقل گزارش گردیده است.

(۴-۵)

۴-۲-۴- بررسی فرضیه های تحقیق
در این بخش براساس نتایج دو حالت تخمین استاندارد و ضرایب t، برای هر یک از فرضیه ­های پژوهش در سطح معنی داری کمتر از ۰۵/۰ و با اطمینان ۹۵ نتایج زیر حاصل گردیده است.

فرضیه ۱ در هتل‌ها پیاده‌سازی خدمات اینترنتی در سیستم مدیریت ارتباط با مشتری با بازاریابی رابطه‌مند ارتباط دارد.
ضریب معناداری این مسیر ۶۸/۰ بوده است، بنابراین این فرضیه رد می­ شود. یعنی پیاده سازی خـدمات اینترنتی در سیستم مدیریت ارتباط با مشتـری رابطه ای با بازاریابی رابطه­مند ندارد. با توجّه به تخمین استاندارد مدل، ضریب بتای استاندارد این مسیر ۰۶/۰ بوده که تأثیر پیاده­سازی خدمات اینترنتی در سیستم مدیریت ارتباط با مشتری بر بازاریابی رابطه­مند را تایید نمی کند.
فرضیه ۲ در هتل‌ها پیاده‌سازی حمایت از مشتری در سیستم مدیریت‌ارتباط‌با‌مشتری با بازاریابی رابطه‌مند ارتباط دارد.
ضریب معناداری این مسیر۹۰/۴ بوده است، بنابراین این فرضیه تأیید می­گردد. یعنی پیاده سازی حمایت از مشتری در سیستم مدیریت ارتباط با مشتری تاثیر مثبتی بر بازاریابی رابطه­مند دارد. با توجّه به تخمین استاندارد مدل، ضریب بتای استاندارد این مسیر ۵۴/۰ می­باشد که بیانگر تأثیر مستقیم و مثبت پیاده سازی حمایت از مشتری در سیستم مدیریت ارتباط با مشتری بر بازاریابی رابطه­مند است. ضریب تعیین این مسیر نیز ۳۲/۰ بوده است. بدین معنی که ۳۲ درصد از تغییرات بازاریابی رابطه­مند توسط پیاده سازی حمایت از مشتری در سیستم مدیریت ارتباط با مشتری توضیح داده می­ شود.
فرضیه ۳ در هتل‌ها پیاده‌سازی حمایت از بازاریابی در سیستم مدیریت‌ارتباط‌با‌مشتری با بازاریابی رابطه‌مند ارتباط دارد.
ضریب معناداری این مسیر۶۴/۳ بوده است، بنابراین این فرضیه تأیید می­گردد. یعنی پیاده سازی حمایت از مشتری در سیستم مدیریت ارتباط با مشتری تاثیر مثبتی بر بازاریابی رابطه­مند دارد. با توجّه به تخمین استاندارد مدل، ضریب بتای استاندارد این مسیر ۴۱/۰ می­باشد که بیانگر تأثیر مستقیم و مثبت پیاده سازی حمایت از بازاریابی در سیستم مدیریت ارتباط با مشتری بر بازاریابی رابطه­مند است. ضریب تعیین این مسیر نیز ۱۹/۰ بوده است. بدین معنی که ۱۹ درصد از تغییرات بازاریابی رابطه­مند توسط پیاده سازی حمایت از بازاریابی در سیستم مدیریت ارتباط با مشتری توضیح داده می­ شود.
فرضیه ۴ در هتل‌ها بازاریابی رابطه‌مند با جنبه‌های مالی عملکرد تجاری ارتباط دارد.
ضریب معناداری این مسیر ۱۶/۵ می­باشد، بنابراین این فرضیه تأیید می­گردد. یعنی بازاریابی رابطه مند تاثیر مثبتی بر جنبه های مالی عملکرد تجاری دارد. با توجّه به تخمین استاندارد مدل، ضریب بتای استاندارد این مسیر ۶۷/۰ می­باشد که بیانگر تأثیر مستقیم و مثبت بازاریابی رابطه مند بر جنبه های مالی عملکرد تجاری است. ضریب تعیین این مسیر نیز ۴۵/۰ می­باشد. بدین معنی که ۴۵ درصد از تغییرات جنبه های مالی عملکرد تجاری توسط بازاریابی رابطه مند توضیح داده می­ شود.
فرضیه ۵ در هتل‌ها بازاریابی رابطه‌مند با جنبه‌های مشتری عملکرد تجاری ارتباط دارد.
ضریب معناداری این مسیر۷۰/۵ می­باشد، بنابراین این فرضیه تأیید می­گردد. یعنی بازاریابی رابطه مند تاثیر مثبتی بر جنبه های مشتری از عملکرد تجاری دارد. با توجّه به تخمین استاندارد مدل، ضریب بتای استاندارد این مسیر ۷۱/۰ می­باشد که بیانگر تأثیر مستقیم و مثبت بازاریابی رابطه مند بر جنبه های مشتری از عملکرد تجاری است. ضریب تعیین این مسیر ۵۰/۰ می­باشد. بدین معنی که ۵۰ درصد از تغییرات جنبه های مشتری عملکرد تجاری توسط بازاریابی رابطه مند توضیح داده می­ شود.
فرضیه ۶ در هتل‌ها بازاریابی رابطه‌مند با جنبه‌های فرایند داخلی عملکرد تجاری ارتباط دارد.
ضریب معناداری این مسیر ۶۷/۵ می­باشد، بنابراین این فرضیه تأیید می­گردد. یعنی بازاریابی رابطه مند تاثیر مثبتی بر جنبه های فرایند داخلی عملکرد تجاری دارد. با توجّه به تخمین استاندارد مدل، ضریب بتای استاندارد این مسیر ۷۹/۰ می­باشد که بیانگر تأثیر مستقیم و مثبت بازاریابی رابطه مند بر جنبه های فرایند داخلی عملکرد تجاری است. ضریب تعیین این مسیر نیز ۶۲/۰ می­باشد. بدین معنی که ۶۲ درصد از تغییرات جنبه های فرایند داخلی عملکرد تجاری توسط بازاریابی رابطه مند توضیح داده می­ شود که میزان قابل تاملی است.
فرضیه ۷ در هتل‌ها بازاریابی رابطه‌مند با جنبه‌های یادگیری و رشد عملکرد تجاری ارتباط دارد.
ضریب معناداری این مسیر ۴۰/۶ می­باشد، بنابراین این فرضیه تأیید می­گردد. یعنی بازاریابی رابطه­مند تاثیر مثبتی بر جنبه های یادگیری و رشد عملکرد تجاری دارد. با توجّه به تخمین استاندارد مدل، ضریب بتای استـاندارد این مسیر ۸۵/۰ می­باشد که بیانگـر تأثیر مستقیم و مثبت بازاریـابی رابطه منـد بر جنبه های یادگیری و رشد عملکرد تجاری است. ضریب تعیین این مسیر نیز ۷۳/۰ می­باشد. بدین معنی که ۷۳ درصد از تغییرات جنبه های یادگیری و رشد عملکرد تجاری توسط بازاریابی رابطه مند توضیح داده می­ شود که میزان قابل توجهی است.
۴۱/۰
(۶۴/۳)
۵۴/۰
(۹۰/۴)

رمزگشایی فرآیندی است که در آن دریافت کننده، پیام را تفسیر و معنی می‌کند ،افراد هنگام رمزگشایی پیام‌ها تا حدود زیادی به تجربیات و دانش گذشته خود تکیه می‌کنند. اگر نماد پیام از نظر فرستنده و گیرنده یک معنی داشته باشد، رمزگشایی با موفقیت انجام می‌گیرد. در غیر اینصورت هر اختلافی بین تفسیر فرستنده و گیرنده از نماد باعث اطلاعات غلط خواهد شد.

۲-۳-۴-۵-دریافت کننده

دریافت کننده یا پاسخ دهنده، فرد یا گروهی است که پیام‌ به آن‌ها خطاب می‌شود،نوع تفسیر و رمزگشایی دریافت کننده، بستگی به خصلت‌های فردی، ویژگی‌ها و تجربیات وی دارد. فرستنده هنگام رمز گذاری و انتقال اطلاعات فرصت دارد تا تناسب پیام را در نظر بگیرد. دریافت کننده می‌تواند مواردی مثل رمزگشایی یا عدم رمزگشایی پیام، کوشش برای تفسیر پیام، و هر اقدام پیامدی آن را انتخاب کند.

۲-۳-۴-۶-بازخورد

بازخورد ارتباط، اطلاعی است که فرستنده کسب می‌کند و دلالت بر این دارد که آیا دریافت کننده پیام را درست تفسیر کرده یا خیر،در ارتباط اثربخش معمولا اطلاع از نتایج ضروری است. البته دریافت کننده ممکن است پیام را کاملاً درک کرده باشد،‌ حتی اگر فرستنده هنوز بازخورد را دریافت نکرده باشد. در هر حال، در بیشتر ارتباطات رسیدن به این رویکرد در بهترین وضعیت با خطر همراه است. معمولا بعضی از قسمت‌های ارتباط، به ویژه دستورالعمل وظایف، نیاز به توضیح، تکمیل بیشتر و یا تصریح دارد. فرستنده باید رسیدن پیام و درک شدن کامل آن را پیگیری نماید. فرایند ارتباط اگر به این شکل دیده شود چرخشی است. منبع، پیام را ارسال می‌کند و بازخورد آن را دریافت می کند. اگر دریافت کننده نیاز به تصریح اطلاعات اولیه داشته باشد، این دور ممکن است دوباره شروع شود. (اعرابی و همکاران ، ۱۳۸۹).
انتقال پیام
رمز گذاری
وسیله
رمزگشاییرمزگشایی
وسیله رمزگذاری
بازخورد پیام دریافت شونده
فــرآینـد ارتبــاط
انتقال پیام

دریافت کننده
موانع
دریافت کننده

بازخورد پیام دریافت شونده

۲-۳-۵- مسیر ارتباطات

ارتباطات (در سازمان) مسیر افقی یا عمودی می‌پیماید. اگر ارتباطات مسیر عمودی بپیماید آن مسیر می‌تواند رو به بالا یا رو به پایین باشد.

۲-۳-۵-۱- ارتباطات عمودی

الف- مسیر رو به پایین
اگر ارتباطات در سازمان از یک سطح به سطح پایین‌تر جریان یابد، مسیر رو به پایین دارد. هنگامی که ما مدیرانی را در نظر آوریم که با زیردستان خود ارتباط برقرار می‌نمایند، به الگوی ارتباطی رو به پایین برمی‌خوریم. معمولا رهبران گروه و مدیران، هدف‌ها را تعیین می‌کنند، دستورالعمل‌هایی را در رابطه با مشاغل صادر می‌کنند، سیاست‌ها و رویه‌ها را به آگاهی کارکنان می‌رسانند. مسائلی را که باید مورد توجه قرار داد، مشخص می‌کنند و نتیجه عملکرد‌ها را بازخور می‌نمایند. ارتباطاتی که مسیر رو به پایین می‌پیماید، باید به صورت شفاهی یا تماس رودررو باشد. هنگامی که مدیر، نامه‌هایی را به آدرس خانه کارکنان می‌فرستد و درباره‌ی سیاست‌های سازمان، در رابطه با مرخصی استعلاجی مطالبی ارائه می‌کند، ما با ارتباطاتی رو به رو هستیم که مسیر روبه پایین می‌پیماید.
ب- ارتباطات رو به بالا
در گروه یا سازمان، ارتباطات مسیر رو به بالا می‌پیماید. برای بازخور نمودن نتیجه عملیات و آگاه کردن مدیران از میران پیشرفت کارها، از مسیر رو به بالا استفاده می‌شود . ارتباطاتی که مسیر رو به بالا می‌پیماید، مدیران را از نوع احساسات کارکنان (درباره‌ی شغل، همکاران و سازمان) آگاه می‌کند. در مورد شیوه‌ای که بر اثر آن امور بهبود یافته است و شنیدن ابراز نظرها، مدیران باید به ارتباطاتی تکیه نمایند که مسیر رو به بالا می‌پیمایند. نمونه‌هایی از این گونه ارتباطات بدین قرار است:
گزارشاتی که مدیران رده پایین تهیه می‌کنند و به مدیران میانی و ارشد می‌دهند تا در آن باره ابراز نظر نمایند، پیشنهادات تحقیقاتی که به صورت پیمایشی یا زمینه‌یابی درباره ی نگرش کارکنان انجام می‌شود، شیوه دادن شکایت و دادخواهی در سازمان، نشست‌ها و گردهمایی‌ها که با حضور مقامات ارشد و کارکنان رده پایین یا زیردستان تشکیل می‌شود و نشست‌هایی که به صورت غیررسمی است و در آنها کارکنان فرصت به دست می‌آورند تا درباره‌ی مسائل بحث کنند و با مدیران ارشد و نمایندگانی از مقامات بالاتر در آن‌باره تبادل نظر نمایند. برای مثال،‌ شرکت فدرال اکسپرس از این موضوع برخود می‌بالد که با سیستم‌ کامپیوتری، یک برنامه ارتباطی؛ که مسیر رو به بالا می‌پیماید، در شرکت به وجود آورده است. همه‌ی ۸۸ هزار کارمند، سالانه مورد پژوهش قرار می‌گیرند و تحقیقی که به صورت پیمایشی یا زمینه‌یابی به عمل می‌آید، به آن‌ها اجازه می‌دهد که نظر خود را ابراز نمایند و سپس مدیریت از این نظر‌ها آگاه می‌گردد. این برنامه به عنوان یکی از نقاط قوت منابع انسانی به حساب آمد و شرکت مزبور توانست بدان وسیله جایزه ملی مالکوم بالدریچ را نصیب خود نماید. (پارسیان و اعرابی، ۱۳۷۸).

خشک؛ توجه نامناسب به دارایی های انسانی و فرایند ایجاد دانش؛ ایستا و غیرپویا
عدم امکان مقایسه بیرونی

سرمایه
فکری

بخش زیادی از ارزش افزایی یک شرکت؛ ناشی از منابع ناملموس است، و بنابراین این منابع باید مثل منابع فیزیکی، پیگیری شوند.

انعطاف پذیر؛ مدل پویا؛ تا حدی امکان مقایسه بیرونی؛ قابل کاربرد برای شرکت- های دولتی.

ادبیات پیچده و مبهم؛ توسعه شاخص های کمّی هنوز در مراحل اولیه است؛ تمرکز بسیار زیاد بر ذخایر.

مأخذ: قلیچ لی و همکاران. طراحی مدل اندازه گیری و گزارش دهی سرمایه فکری؛ چشم انداز مدیریت، شماره ۳۲ /پاییز۸۸/ص۱۳۸
۲-۲-۸ ارزش بازار سهام
این ارزش در اثر انجام معامله بر روی سهام در بورس اوراق بهادار و یا بازارهای خارج از آن و یا حتی بین کارگزاران و معامله گران خصوصی بدون اجبار و منع قانونی به وجود می آید. به عبارت دیگر در اثر برخورد آزادانه ی عرضه و تقاضا برای سهام به خصوصی؛ قیمت بازار سهم مزبور، تعیین می گردد. در این بازارها ارزش مطلقی برای سهام وجود ندارد و عوامل متعددی می تواند بر روی قیمت بازار سهم تأثیر بگذارد؛ از جمله: دورنمای درآمدی شرکت، اطلاعات مالی که توسط شرکت منتشر می شود، وضعیت خاصی که شرکت در صنعت دارد، ادوار تجاری، سیکل بازار سهام، روند نرخ های بهره، تورم، عوامل سیاسی و حکومتی، عوامل روانی، تقاضا برای سهام جهت ایجاد کنترل بر شرکت و عوامل بین المللی.
۲-۲-۹ ارزش دفتری
ارزش دفتری از روی ترازنامه قابل محاسبه است. برای محاسبه ارزش دفتری کافی است که تفاوت کل دارایی ها و بدهی ها را بر تعداد سهام شرکت، تقسیم نماییم. بنابراین ارزش دفتری بیانگر ارزش شرکت به قیمت تمام شده می باشد. هر قدر حجم اندوخته ها افزایش یابد، ارزش دفتری بیشتر می شود. استفاده از سهام با ارزش اسمی پایین به جای سهام با ارزش اسمی بالا، به دلیل شامل بودن اندوخته ها در محاسبات، تأثیری بر روی ارزش دفتری سهام، نمی گذارد. ارزش دفتری به ندرت به وسیله سرمایه گذاران به عنوان یک عامل تعیین کننده در ارزیابی قیمت سهام مورد توجه قرار می گیرد، زیرا اقلام ترازنامه بیانگر ارزش ابتدایی دارایی ها در زمان خرید است و نه ارزش فعلی آنها. دو شرکت مشابهی که قیمت خرید دارایی ها، متفاوت باشد ولی دارای درآمد یکسان باشند؛ احتمالاً با وجود تفاوت در ارزش دفتری، ارزش بازار یکسانی خواهد داشت و شرکتی که توانایی کسب بازدهی مطلوبی را از دارایی هایش نداشته باشد ولی قادر باشد، دارایی هایش را تقریباً به قیمت ابرازی در ترازنامه به نقد تبدیل کند در این صورت ارزش بازارش ممکن است نزدیک به ارزش دفتری باشد.^[۲۲۷]
عموماً ارزش بازارشرکت ها، بیشتر از ارزش دفتری آن است. علت این امر هم عدم انعکاس کامل ارزش سرمایه فکری و دارایی های نامشهود در ترازنامه است و در نتیجه باعث می شود که صورت های مالی، سودمندی ارزش و اثربخشی اطلاعات خود را از دست بدهند. این امر موجب ایجاد علاقه به موضوعات مرتبط با سرمایه فکری می شود. امروزه دیگر دارایی های مشهود به تنهایی کلید کامیابی جوامع و شرکت ها نمی باشد. بلکه برخورداری از سرمایه های فکری و مدیریت این سرمایه ها است که در عرصه محیط پرتلاطم و چالشی امروز، رمز موفقیت محسوب می شود. به دلیل اهمّیت روز افزون سرمایه فکری در فرایند برتری استراتژیک شرکت ها، این تحقیق به بررسی ارتباط نرخ رشد سرمایه فکری بر عملکرد حسابداری، بازار و مالی؛ شرکت های متوسط و بزرگ پذیرفته شده در بورس اوراق بهادار تهران می پردازد.
۲-۳ بخش دوم – ارزش افزوده اقتصادی
۲-۳-۱ مفهوم ارزش افزوده اقتصادی
یک معیار نسبتاً جدید برای اندازه گیری عملکرد مدیریتی عبارت از ارزش افزوده اقتصادی EVA) ( می باشد.این مقیاس امروزه بطور گسترده ای از طرف شرکت ها به منظور جبران دادن خدمت مدیران اجرایی با حداکثرسازی ثروت سهامداران بکار می رود. ارزش افزوده اقتصادی مقیاسی برای اندازه گیری سود واقعی یک شرکت است. وقتی حسابداران سود خالص را محاسبه می کنند، هزینه سرمایه بابت وام های گرفته شده(هزینه نرخ بهره) از سود خالص کسر می گردد. اما در محاسبه مربوط به سهام عادی هیچ هزینه ای برای هزینه سرمایه این سهام کسر نمی گردد. بنابراین از نظر مفهوم اقتصادی؛ سود خالص بیشتر از سود واقعی می باشد. ارزش افزوده اقتصادی این شکاف حاصله از قراردادهای حسابداری را پر می کند.^[۲۲۸] ارزش افزوده اقتصادی یکی از عوامل تعیین کننده ی ارزش و عملکرد شرکت ها محسوب می شوند. به نحوه ی که با افزایش سرمایه فکری شرکت ها؛ ارزش افزوده اقتصادی نیز افزایش می یابد.
فلسفه ی زیربنای ارزش افزوده اقتصادی از آنجایی است که سرمایه گذاران در قبال فراهم آوردن منابع مالی و متحمل شدن ریسک تجاری در انتظار دریافت پاداش هستند. سودعملیاتی شرکت باید به منظور خلق ارزش برای سهامداران از هزینه سرمایه، سبقت گیرد. در محاسبه ی سود حسابداری فقط هزینه ی تامین مالی از طریق بدهی منظور می شود و مدیران وجوه فراهم شده ی سهامداران را بدون هزینه، فرض می کنند. امّا در مفهوم ارزش افزوده اقتصادی، هزینه ی تامین مالی از طریق صاحبان سهام نیز منظور می شود؛ زیرا پول به خودی خود وارد شرکت نمی شود و هر وجهی هزینه ای دارد. استوارت معتقد است که سود هر سهم و رشد سود؛ معیارهای گمراه کننده ای از عملکرد شرکت ها هستند و در این میان، ارزش افزوده اقتصادی، بهترین معیار ارزیابی عملکرد است. شرکتی که ارزش افزوده ی اقتصادی آن برای سال های متوالی مثبت است؛ سبب می شود که سهام به صرف؛ فروش رفته و برای سهامدار ایجاد ارزش می کند امّا اگر شرکتی قادر به کسب بازدهی بیش از هزینه ی سرمایه نباشد؛ نه تنها برای سهامدار ایجاد ارزش نکرده ؛ بلکه سبب از بین رفتن ارزش شده است(یانگ،۱۹۹۷).
از مزایای ارزش افزوده اقتصادی، ارتباط این مفهوم با ارزش بازار است؛ به عبارتی دیگر ارزش شرکت تابعی از ارزش افزوده اقتصادی آتی پیش بینی شده است. ارزش افزوده اقتصادی؛ معیاری است که اختلاف عملکرد واقعی شرکت به عملکرد پیش بینی شده را نشان می دهد، در نتیجه می توان بیان کرد که ارزش افزوده اقتصادی مثبت؛ بیان کننده ی این مطلب است که ارزش شرکت با در نظر گرفتن هزینه ی سرمایه به کار گرفته شده، افزایش یافته است. همچنین کاربرد ارزش افزوده اقتصادی برای تعیین اهداف، اندازه گیری عملکرد، ارزیابی راهبردها، تخصیص سرمایه، طراحی سیستم پاداش، افزایش سرمایه وقیمت گذاری، عملی است.
ارزش افزوده اقتصادی به لحاظ اینکه، هزینه ی فرصت منابع به کار گرفته شده را بر مبنای ارزش دفتری آنها محاسبه می کند؛ می تواند تا حدی گمراه کننده باشد(به لحاظ اتکاء بر ارقام تاریخی؛ فاقد ویژگی مربوط بودن در تصمیم گیری است). همچنین گاهی اوقات، انجام تجزیه و تحلیل ارزش افزوده اقتصادی غیرعملی است. به این ترتیب به عنوان قاعده ای کلی، تجزیه و تحلیل ارزش افزوده اقتصادی برای شرکت های تازه تأسیس و شرکت های سرمایه گذاری مناسب نیست.
از دیگر معایب؛ این است که برای تجزیه و تحلیل ارزش افزوده اقتصادی شناسایی همه ی منابعی که در یک شرکت اسفاده شده است؛ ضروری می باشد؛ در شرایطی که بسیاری از دارایی های که در فعالیت های یک شرکت به کار گرفته می شوند؛ دارایی نامشهود هستند که شناسایی، تعیین ارزش و تعیین هزینه ی سرمایه برای آنها مشکل است.^[۲۲۹]
۲-۳-۲ تعریف اصطلاحات
۲-۳-۲-۱ سرمایه به کار رفته(Capital)
عبارت است از؛ جمع کل منابع مالی مورد استفاده برای تأمین دارایی ها که شامل جمع کل بدهی ها و
حقوق صاحبان سهام است؛ به عبارت ساده تر؛ سرمایه به کار رفته یعنی؛ جمع کل دارایی ها.
۲-۳-۲-۲ نرخ بازده کل سرمایه®
این نرخ از؛ تقسیم سود خالص عملیاتی پس از مالیات بر کل سرمایه به کار رفته، به دست می آید.
۲-۳-۲-۳ نرخ هزینه سرمایه©
حداقل بازدهی است که؛ شرکت باید از سرمایه گذاری های خود بدست آورد تا قیمت بازار سهام، تغییر نکند.
۲-۳-۲-۴ قیمت سهام(p)
عبارت است از؛ مبلغی که سرمایه گذار در یک بازار رسمی عرضه سهام؛ برای هر سهم یک شرکت حاضر
است، بپردازد که این قیمت تابع عوامل متعددی مانند: میزان عرضه و تقاضای آن سهم می باشد. بنابراین در این تحقیق منظور از قیمت سهام،قیمت بازار سهام است که توسط بازار بورس تعیین می گردد و نه قیمت اسمی آن.
۲-۳-۲-۵ نرخ رشد سود سهام(g)
عبارت است از؛ درصد افزایش در سود سهام یک سال، نسبت به سال قبل.
۲-۳-۲-۶ هزینه سرمایه
عبارت است از حداقل نرخ بازدهی که شرکت باید به دست آورد تا بازده مورد نظر سرمایه گذاران در شرکت تامین شود.
۲-۳-۲-۷ پاسخگویی نسبت به سرمایه
عبارت است از؛ حسابدهی یا استدلال منطقی یک مدیر یا فردی که وظیفه استفاده از سرمایه؛ یک سرمایه گذار را برای نیل به هدف مورد نظرش به عهده دارد؛ در زمینه روشی که برای رسیدن به هدف سرمایه گذار در پیش گرفته است(عمدتاً هدف سرمایه گذار رسیدن به سود و ثروت بیشتر است).
۲-۳-۲-۸ هزینه سهام عادی
عبارت است از؛ حداقل بازدهی که شرکت، از سرمایه گذاری های انجام شده توسط سهام عادی، بدست می آورد تا قیمت آن بدون تغییر، باقی بماند.
۲-۳-۲-۹ میانگین موزون هزینه سرمایه(WACC)
عبارت از؛ نرخ بازده مورد نیاز به منظور جلب رضایت سرمایه گذاران در شرکت یا خریداران اوراق قرضه و همچنین سهامداران آن می باشد.
۲-۳-۳ مزایای معیار ارزش افزوده اقتصادی
حداکثر کردن ارزش سهام شرکت؛ هدف اولیه و اساسی مدیریت هر واحد انتفاعی است و حداکثر
کردن ارزش شرکت تنها از طریق حداکثر کردن ارزش افزوده اقتصادی امکان پذیر است. زیرا اگر شرکتی؛ ارزش افزوده مثبت داشته باشد، ارزیابی جامعه ی سرمایه گذار در مورد شرکت؛ مثبت خواهد بود که منجر به صرف سهام خواهد شد ولی اگر ارزش افزوده اقتصادی منفی باشد، نتیجه عکس خواهد شد.

در این رساله برای اندازه گیری حاشیه امنیت کارایی ، ابتدا یک الگوریتم شامل ورودی ها و خروجی مشخص و ده گام اجرایی مطرح شده است. این الگوریتم به خوبی می تواند در مسائل مختلف تحلیل پوششی داده ها با تعداد متنوع از واحد های تصمیم گیری، ورودی ها و خروجی ها، حاشیه امنیت کارایی هر واحد را نسبت به سایر واحد های تصمیم گیری محاسبه کند. سپس یک مدل ریاضی برای مسائلی با یک ورودی و دو خروجی یا دو ورودی و یک خروجی ارائه گردید. این مدل در سه حالت مختلف و به کمک روش تجزیه و تحلیل نموداری، می تواند حاشیه امنیت کارایی هر واحد را نسبت به سایر واحد های تصمیم گیری محاسبه کند. محدودیت این مدل نسبت به تعداد ورودی ها و خروجی ها به جهت استفاده از روش ترسیمی است. نهایتاً مدلی توسعه یافته که از مدل های برنامه ریزی خطی است برای محاسبه حاشیه امنیت کارایی، در مسائلی با چندین ورودی و چندین خروجی ارائه شده است.

۵-۳-۱ محاسبه حاشیه امنیت کارایی به کمک الگوریتم
در محیط دلفی، برنامه ای طراحی شده است که می تواند با دریافت ورودی های الگوریتم زیر و اجرای گام های ده گانه آن خروجی مورد نظر را که همانا حاشیه امنیت کارایی واحد تحت بررسی نسبت به سایر واحد ها است تولید کند. این الگوریتم به شرح ذیل در فصل سوم آمده است:

برای محاسبه حاشیه امنیت مطلق کارایی واحد k، ابتدا به کمک الگوریتم فوق، حاشیه امنیت نسبی کارایی واحد k را نسبت به تمام واحدهای دیگر محاسبه می­کنیم ( ESM _k,t به ازای ۱≤t≤n، t≠k)؛ مقدار کمینه کمیت­های به دست آمده، حاشیه امنیت مطلق کارایی واحد k خواهد بود:
AESM_k = Min { ESM_k,t| 1≤t≤n, t≠k }
۵-۳-۲ محاسبه حاشیه امنیت کارایی به کمک مدل ریاضی (با محدودیت تعداد ورودی ها و خروجی ها)
در این روش که از تحلیل نموداری برای ترسیم جایگاه واحد های مورد بررسی و بر اساس میزان ورودی ها و خروجی هایشان استفاده شده ، زاویه α و β به شرح زیر تعریف شده است:
α زاویه ای است بین شعاع حامل هر نقطه متناظر با یک واحد کارا، با جهت مثبت محور طول ها.
β زاویه ای است بین شعاع حامل هر نقطه متناظر با واحدی که عملکردش را بهبود می بخشد، با جهت مثبت محور طول ها.
حال اگر:
الف) α < β باشد، حاشیه امنیت کارایی واحد کارای (a_i,b_i) را نسبت به واحد ناکارای (a’,b’) می­توان به صورت زیر بر حسب درصد بیان کرد:
در فرمول فوق تعریف می­ شود:
a_i طول نقطه متناظر با واحدی که حاشیه امنیت کارایی آن تحت بررسی است.
b_i عرض نقطه متناظر با واحدی که حاشیه امنیت کارایی آن تحت بررسی است.
m شیب خط واصل بین واحد تحت بررسی و اولین واحدی که α آن بزرگتر از α واحد تحت بررسی است.
a^‘ طول نقطه متناظر با واحدی که حاشیه امنیت کارایی واحد تحت بررسی نسبت به آن سنجیده می شود.