به شیوه مدل یابی معادلات زوجی^[۷۰۲]، میلر، ولف، ریردان، هارینگتن و همکاران( ۲۰۱۳) رابطه تعارض رفتاری بین جانبازان مبتلابه اختلال استرس پس از سانحه با همسران آن‌ها را بررسی کردند. در این پژوهش که ۵۷۴ نفر یعنی ۲۸۷ زوج حضور داشتند نتایج جالب‌توجهی به دست آمد که از جمله آن‌ها می‌توان به این موارد اشاره نمود: افراد با شدت بالاتر نشانگان اختلال استرس پس از سانحه شوخ‌طبعی کمتری در زندگی زناشویی داشتند، خصومت بالاتر و بی‌لذتی بیشتر، نسبت‌های کلامی استرس‌زای بیشتر، انتقادهای غیر سازنده، خودسرزنشی و کیفیت ارتباطی پایین تر در جو زندگی زناشویی آن‌ها حاکم بود.
موریس و روآ(۲۰۱۳) روان زیست‌شناسی^[۷۰۳] اختلال استرس پس از سانحه را در ارتباط با مقابله گری، کارکرد محور هیپوتالاموس-هیپوفیز-آدرنال(HPA) و فعالیت دستگاه عصبی سمپاتیک بررسی کردند. یافته‌های آن‌ها به این نحو بود که تغییرات عصب هورمونی و راهبردهای مقابله گری با اختلال استرس پس از سانحه ارتباط دارند، یک افزایش فشارخون سیستولیک(SBP)، دیاستولیک(DBP) و ضربان قلب (HR) قابل‌توجه در افراد مبتلابه اختلال استرس پس از سانحه وجود دارد و نهایتاٌ نوعی از بدکارکردی در کارکرد محور هیپوتالاموس-هیپوفیز-آدرنال(HPA) در مبتلایان گزارش‌شده است.
آقایوسفی(۱۳۸۸) رابطه سبک‌های مقابله‌ای و اختلال استرس پس از سانحه را با نشانه‌های تنیدگی مزمن(جسمانی و روانشناختی) در ۴۵۲ جانباز شهر قم بررسی کردند. نتایج بررسی نشان داد که همبستگی مثبت و معناداری بین شدت اختلال استرس پس از سانحه و تنیدگی جسمانی و روانشناختی در بین جانبازان وجود دارد، همچنین همبستگی منفی بین راهبردهای مقابله‌ای مسأله مدار با تنیدگی و همبستگی مثبت بین تنیدگی با شیوه‌های راهبرد مقابله‌ای نارسانا و هیجان مدار در پژوهش گزارش‌شده است.
پائولوس، آرگو، و اِگ(۲۰۱۳) تأثیر اختلال استرس پس از سانحه بر فشارخون و ضربان قلب جانبازان را موردمطالعه قراردادند، در این پژوهش این زیست‌نشانگرها در ۸۸ جانباز با اختلال استرس پس از سانحه و ۹۸ بدون این اختلال مقایسه شد. یافته‌ها حاکی از آن بود که گروه مبتلابه اختلال استرس پس از سانحه در مقایسه با گروه جانبازان فاقد این اختلال، به‌طور معناداری فشارخون و ضربان قلب آن‌ها بالاتر بود و لذا در ارتباط با اختلال استرس پس از سانحه علاوه بر بعد روانپزشکی، بعد پزشکی هم موردتوجه درمانگران قرار گیرد.
دریک کارآزمایی بالینی تصادفی شده، مک دونالد، مانسن، درون-لامارکا^[۷۰۴]، رسیک و همکاران(۲۰۱۱) به بررسی اثربخشی درمان پردازش شناختی(CPT) را بر نشانگان اختلال استرس پس از سانحه در ۶۰ جانباز مبتلابه این اختلال(۳۰نفر گروه آزمایش و ۳۰ نفر گروه کنترل) پرداختند، نتایج پژوهش آن‌ها نشان داد که این رویکرد درمانی، نشانگان اختلال استرس پس از سانحه خصوصاٌ اجتناب را در مقایسه با گروه گروه کنترل کاهش داده است و این تغییرات پس از یک ماه پیگیری پایدار بوده است.
سُبِل، رسیک و رابالایس(۲۰۰۹) پیامدهای درمان پردازش شناختی(CPT) بر شناخت‌های افراد با اختلال استرس پس از را در پژوهش خود گزارش کردند، بر اساس این مطالعه، درمان پردازش شناختی(CPT) به کاهش تحریف‌ها و خطاهای شناختی منجر می‌شود و کاهش قابل‌توجهی در بیش برون سازی و درونسازی به دنبال درمان شرکت‌کنندگان در پژوهش حادث‌شده است.
گالاگر و رسیک(۲۰۱۲) تفاوت سازوکارهای تغییر در درمان پردازش شناختی(CPT) و مداخله با رویکرد مواجهه طولانی‌مدت (PE) در مبتلایان اختلال استرس پس از سانحه را بررسی کردند. بر اساس یافته‌های این پژوهش، درمان پردازش شناختی(CPT) به دلیل استفاده از گزارش نوشتاری رویداد تروماتیک، از امتیاز روش مواجهه سازی برخوردار است و با بهره گرفتن از فنونی چون بازسازی شناختی طرحواره­های ناسازگار مرتبط با رویداد تروماتیک را در درمان هدف قرار می‌دهد، همچنین نتایج نشان داد که درمان پردازش شناختی(CPT) به‌طور غیرمستقیم، طرحواره­های تقویت‌کننده ناامیدی را تضعیف می‌سازد.
در پژوهشی مانسن، مک دونالد، ورستنباش، اشنایدر^[۷۰۵] و همکاران(۲۰۱۲) تأثیر درمان پردازش شناختی(CPT) را بر تغییرات در حوزه‌های اجتماعی، اوقات فراغت، خانواده، کار و درآمد در ۶۰جانباز(۵۴ مرد و ۶ زن) با تشخیص اختلال استرس پس از سانحه بررسی کردند. یافته‌های این پژوهش نشان می‌دهد که بین تغییر در هرکدام از مجموعه نشانگان یعنی تجربه مجدد، اجتناب، کرختی و بیش انگیختگی با تغییرات خاصی از حوزه‌های سازگاری اجتماعی ارتباط وجود دارد. تغییر در هر چهار نوع از نشانگان پیش‌بینی کننده قوی‌تری برای سازگاری اجتماعی به دنبال داشت و درمجموع بهبود در نشانگان اجتناب و کرختی هیجانی سازگاری اجتماعی مناسب‌تری را موجب می‌شد.

گیلی و تایر(۲۰۱۴) نقش تغییرپذیری یا نوسان ضربان قلب^[۷۰۶](HRV) را به‌عنوان یک شاخص فیزیولوژیکی از ظرفیت خودتنظیمی^[۷۰۷]( تغییرات در فاصله زمانی بین ضربان­های قلب) همراه با وضعیت کنترل شناختی در اختلال استرس پس از سانحه را مطالعه کردند، نتایج بررسی آن‌ها نشان داد که نوسان ضربان قلب پایین‌تر و ضعف در کنترل شناختی می‌توانند به‌عنوان عوامل خطر برای شکل‌گیری اختلال استرس پس از سانحه موردتوجه واقع شوند.
بشر پور(۱۳۹۱) اثربخشی درمان پردازش شناختی(CPT) بر بهبود علائم استرس پس از سانحه ناشی از خیانت زناشویی، کیفیت زندگی، عزت‌نفس، و رضایت زناشویی بر روی ۱۴ زن در دوازده جلسه ۶۰ دقیقه‌ای و به‌صورت هفتگی بررسی کردند، بر اساس این پژوهش درمان پردازش شناختی(CPT) در مراحل پس‌آزمون و پیگیری باعث کاهش معنادار نمرات علائم پس آسیبی و افزایش نمرات کیفیت زندگی و عزت‌نفس زنان حاضر در پژوهش شده است، در ارتباط با رضایت زناشویی نمرات در هر سه مرحله پیش‌آزمون، پس‌آزمون و پیگیری تغییر معناداری نداشته است و این بدان معنا است که درمان پردازش شناختی(CPT) برافزایش رضایت زناشویی شرکت‌کنندگان حاضر در پژوهش اثربخش نبوده است.
کوکرام، دروموند و لی(۲۰۱۰) نقش و درمان طرحواره­های ناسازگار اولیه(EMSs) را در جانبازان جنگ ویتنام بررسی کردند، نتایج مطالعه آن‌ها نشان داد که طرحواره ها در ساختار شناختی افراد شرکت‌کننده در پژوهش نقش فعالی دارند و عوامل مهم در شکل‌گیری و تداوم اختلال استرس پس از سانحه هستند. همچنین آن‌ها گزارش کردند که درمان مبتنی بر طرحواره به کاهش شدت نشانگان اختلال استرس پس از سانحه منتهی می‌شود. درمجموع بر اساس نتایج این پژوهش، سطوح بالاتری از طرحواره­های ناسازگار اولیه(EMSs) در جانبازان مبتلابه اختلال استرس پس از سانحه وجود دارد، اختلال استرس پس از سانحه با هفت طرحواره ناسازگار اولیه(EMSs) یعنی آسیب‌پذیری نسبت به بیماری و ضرر، بازداری هیجانی، انزوای اجتماعی، خودکنترلی ناکافی، بدرفتاری/ سوء رفتار، منفی گرایی/بدبینی و طرد شدن ارتباط قوی‌تری دارد، و ازنظر بالینی کار بر روی طرحواره ناسازگار اولیه(EMSs) با کاهش شدت نشانگان اختلال استرس پس از سانحه همراه خواهد بود.
فلاح چای، زارعی و نورمحمدی پور(۲۰۱۴) رابطه بین طرحواره ناسازگار اولیه(EMSs) و رضایت زناشویی را در ۳۸۰ زن بررسی کردند، در این پژوهش اشاره‌شده است که طرحواره ناسازگار اولیه(EMSs) یکی از مهمترین عوامل شکست و عدم موفقیت در زندگی زناشویی محسوب می‌شوند و افزایش آن‌ها در ساختارهای شناختی منجر به کاهش صمیمیت و رضایت زناشویی شده و تقویت شیوه‌های ناموفق حل تعارض را موجب می‌شوند. همچنین در این پژوهش به ارتباط منفی و معنادار سه حوزه طرحواره ای یعنی قطع ارتباط و طرد، جهت‌گیری بر مبنای دیگران و گوش بزنگی مفرط/ بازداری با رضایت زناشویی اذعان شده است.
دِکِل، پِلِگ و سولومون(۲۰۱۳) در یک مطالعه طولی به مدت ۱۷ سال( با سه بار اندازه‌گیری بین سال‌های ۱۹۹۹ تا ۲۰۰۳ و یک پیگیری در سال ۲۰۰۸) ارتباط بین اختلال استرس پس از سانحه و شناخت‌های منفی را در جانبازان جنگ بررسی کردند. از جمله یافته‌های این بررسی طولی می‌توان به‌پیش بینی کردن شناخت‌های منفی نبست به خود و جهان توسط نشانگان اختلال استرس با گذشت ۳۵ سال پس از جنگ اشاره کرد، علاوه بر این، شناخت‌های منفی از جمله راه اندازه‌ای شکل‌گیری و عامل تداوم‌بخش اختلال استرس پس از سانحه معرفی و نقایصی در عملکرد حافظه سرگذشتی به دلیل رخنه مکرر رویدادهای مرتبط با جنگ و تثبیت مجدد آن‌ها در حافظه، دلیلی بر پایداری و تحکیم حافظه رویداد آسیب‌زا دانسته شده است.
اثربخشی طرحواره درمانی(ST) به شیوه گروهی در کاهش تعارض زناشویی و افزایش کارآمدی خانواده، توسط نقدی، پویامنش و جعفری(۲۰۱۳) در پژوهشی نیمه تجربی بر روی ۲۰ زوج(۱۰زوج گروه آزمایش و ۱۰ زوج گروه کنترل) اجرا شد نتایج این مطالعه نشان داد که با هدف قرار گرفتن و تغییر طرحواره ناسازگار اولیه(EMSs) پس از اعمال طرحواره درمانی(ST) گروهی در گروه آزمایش در مقایسه با گروه گواه تعارضات زناشویی کاهش و عملکرد خانواده افزایش‌یافته است.
در پژوهشی یوسفی، اعتمادی، بهرامی، احمدی و همکاران(۱۳۸۹) نقش طرحواره ناسازگار اولیه (EMSs) را در پیش‌بینی طلاق بررسی کردند، بر اساس پژوهش آن‌ها طرحواره­های بی‌اعتمادی/بدرفتاری، معیارهای سخت‌گیرانه و بازداری هیجانی به ترتیب قوی‌ترین پیش‌بینی کننده‌های طلاق در نمونه موردمطالعه بوده است. درنتیجه این پژوهش اشاره‌شده است که می‌توان بر پایه رویکرد طرحواره درمانی(ST)، پیشگیری از طلاق و درمان مشکلات زناشویی را تدارک دید و در مورد همسران ناسازگار این رویکرد درمانی می‌تواند دستاوردهای موفقیت‌آمیزی را با خود به همراه داشته باشد.
باقریان سرارودی، صانعی و بهرامی احسان(۱۳۸۸) در ارتباط با سابقه فشارخون بالا و طرحواره­های شناختی به این نتیجه دست‌یافته‌اند که بیماران با سابقه فشارخون بالا، طرحواره­های شناختی منفی‌تری از بیماری خود مانند پیامدهای بیماری، کنترل‌پذیری و درمان‌پذیری را در نظام شناختی خود شکل می‌دهند.
پژوهشی به‌منظور مقایسه طرحواره ناسازگار اولیه(EMSs) و راهبردهای تنظیم شناختی هیجان( که می‌توان آن‌ها را با سبک‌های مقابله گری در یک راستا قرار داد) در بیماران انسداد عروق کرونر(۳۰بیمار) و افراد سالم(۳۰) توسط احمدی، اصغرنژاندفرید و برجعلی(۱۳۹۳) انجام شد. نتایج پژوهش نشان داد که افراد مبتلابه انسداد عروق کرونر میانگین نمراتشان در طرحواره ناسازگار اولیه(EMSs)(محرومیت هیجانی، رهاشدگی/بی‌ثباتی، بی‌اعتمادی/بدرفتاری، آسیب‌پذیری به بیماری و ضرر، خود تحول نیافته/گرفتار، ایثار، بازداری هیجانی، معیارهای سرسختانه/عیب‌جویی افراطی و خودکنترلی/خود انضباطی ناکافی) نسبت به گروه سالم بالاتر بوده است و درنهایت راهبردهای شناختی تنظیم هیجان در آن‌ها غالباٌ آشفته ساز بوده است.
رایت، کولینزورث و فیتزگرالد^[۷۰۸](۲۰۱۰) ارتباط طرحواره­های ناسازگار شناختی و اختلال استرس پس از سانحه را در ۲۵۷ زن با اختلال استرس پس از سانحه ناشی از تجاوز به عنف را مطالعه کردند. با توجه به یافته‌های این پژوهش طرحواره در ارتباط با وقوع تروما یا آسیب و بروز اختلال استرس پس از سانحه نقش میانجی دارند و طرحواره­های شناختی ناسازگار در افراد مبتلابه اختلال استرس پس از سانحه، آن‌ها را در حوزه‌های صمیمیت، اعتماد و امنیت درون فردی و بین فردی با مشکل مواجهه خواهد کرد.
در یک پژوهش به‌منظور مشخص کردن شیوع اختلال استرس پس از سانحه در میان بیماران قلبی و تأثیر این اختلال بر سلامت جسمانی خصوصاٌ قلبی عروقی، تالِک، گرینمن و تاسی (۲۰۱۵) این موضوع را بررسی کردند و بر اساس یافته‌های آن‌ها شیوع اختلال استرس پس از سانحه در میان افرادی که بیماری‌های قلبی را تجربه می‌کنند در مقایسه با جمعیت عمومی بالاتر است، افزون بر این، اشاره‌شده است که افراد مبتلابه اختلال استرس پس از سانحه واکنش‌های فیزیولوژیکی نابهنجاری از جمله تغییراتی در زیست‌نشانگرهای قلبی عروقی مانند افزایش ضربان قلب، فشارخون و دمای بدن به رویدادهای استرس‌زا نشان می‌دهند.
لِهرنر و یهودا(۲۰۱۴) در پژوهشی با هدف مطالعه زیست‌نشانگرها در اختلال استرس پس از سانحه معتقدند که اگرچه یک زیست‌نشانگر مشخص برای اختلال استرس پس از سانحه وجود ندارد، بااین‌وجود، پژوهش‌های زیست‌شناسی در اختلال استرس پس از سانحه پیشرفت‌های بااهمیتی در آسیب‌پذیری نسبت به این اختلال فراهم آورده است. در این مطالعه از جمله امتیازات به‌کارگیری زیست‌نشانگرها در ارتباط با اختلال استرس پس از سانحه، کمک به تشخیص افتراقی، کاهش انگ، کمک به طرح درمان، مقابله با بیش و کم تشخیصی نام‌برده‌اند.
با توجه به پیامدهای اختلال استرس پس از سانحه بر همسران جانبازان مبتلابه این اختلال، ابوالمعالی و کمال(۱۳۹۳) اثر آموزش مبتنی بر طرحواره بر کاهش علائم استرس ترومای ثانویه در همسران جانبازان مبتلابه اختلال استرس پس از سانحه را بر روی ۲۴ همسر جانبازان(۱۲ نفر گروه آزمایش و ۱۲ نفر گروه کنترل) انجام دادند. نتایج حاکی از آن بود که در مرحله پس‌آزمون میانگین نمرات نشانگان مزاحمت، اجتناب و برانگیختگی در گروه آزمایش به‌طور معناداری پایین‌تر از گروه کنترل بود. درنتیجه این پژوهش، طرحواره درمانی(ST) را به‌عنوان شیوه‌ای کارآمد در کاهش نشانگان مزاحمت، اجتناب و برانگیختگی اختلال استرس پس از سانحه ثانویه معرفی کرده است.
میایی، یوسفی و یوسفی(۱۳۹۳) اثربخشی شناخت درمانی را بر درمان نشانگان اختلال استرس پس از سانحه در ۴۰ جانباز مبتلابه این اختلال در شهر سنندج را گزارش کرده‌اند.
­ در یک بررسی فرا تحلیل بر روی ۶ مطالعه، ارتباط بین اختلال استرس پس از سانحه و خطر وقوع بیماری کرونر قلب توسط ریچاردسُن، فالزُن، دیویدسُن و همکاران(۲۰۱۲)موردمطالعه قرار گرفت، نتایج این فرا تحلیل نشان داد که ارتباط بین اختلال استرس پس از سانحه و عارضه‌های قلبی و مرگ‌ومیر، مستقل از افسردگی است؛ کاهش نوسان یا تغییرپذیری ضربان قلب در مبتلایان به اختلال استرس پس از سانحه نیز در مطالعات تحلیل‌شده نیز اشاره‌شده است.
۲-۵- جمع‌بندی فصل دوم
به دنبال افزایش پژوهش‌ها، حصول یافته‌ها و اطلاعات بیشتر از اختلال استرس پس از سانحه، هم در گستره نظری و هم گستره عملی همان‌گونه که در این فصل موردبررسی قرار گرفت، این اختلال، فراز و نشیب‌های بسیار زیادی سپری کرده است. ازنظر نام‌گذاری برای این اختلال از عناوین مختلفی چون بیماری قلب سرباز، شوک گلوله تا اصلاح نشانگان پس از سانحه توسط آبرام کاردینر استفاده شد. این سیر پرفرازونشیب تنها به نام‌گذاری اختلال استرس پس از سانحه محدود نمی‌شود، بلکه ملاک‌ها و معیارهای نظام‌های طبقه‌بندی و تشخیصی اختلالات مانند راهنمای تشخیصی و آماری اختلالات روانی(DSM) و نظام طبقه‌بندی بین‌المللی از بیماری‌ها(ICD0)، از زمان ورد این اختلال به طبقه‌بندی آن‌ها، شاهد تغییرات مختلفی در آن‌ها و افزوده‌ها شدن زیرگروه‌های جدید بوده‌ایم. که یکی از برجسته‌ترین اصلاحات در پنجمین ویراست کتاب راهنمای تشخیصی و آماری اختلالات روانی(DSM-5) است. به این صورت که از یک‌سو اختلال استرس پس از سانحه را به دلیل این‌که اختلال مذکور را ناشی از ضربه روانی(تروما) و نه اضطراب در نظر می‌گیرند آن از طبقه اختلالات اضطرابی مجزا و در طبقه‌ای جدید به نام اختلالات وابسته به تروما و استرس قرار می‌دهد و سوی دیگر، نشانگان منفی خلق و شناخت مانند ناتوانی در به یادآوردن جنبه‌های از رویداد، باورهای منفی نسبت به خود/ جهان و دیگران، احساس فاصله و دور بودن از دیگران به مجموعه نشانگان قبلی این اختلال اضافه‌شده است. این تغییرات جدید، می‌توانند توانمندی اثربخشی درمان مبتنی بر رویکردهای شناختی مانند درمان پردازش شناختی(CPT) و طرحواره درمانی(ST) بر نشانگان اختلال استرس پس از سانحه را به‌واسطه درک اهمیت شناخت‌ها در شکل‌گیری و تداوم این اختلال افزایش دهند.
به دنبال تصدیق اثرپذیری افراد خانواده، خصوصاٌ همسران مبتلابه اختلال استرس پس از سانحه، با امید به چاره‌اندیشی درمانگران و انجام مداخلات برای کاستن از آشفتگی روانی افراد نزدیک به مبتلایان اختلال مذکور، اصطلاح اختلال استرس پس از سانحه ثانویه یا نیابی مطرح شد. تنوع وقایع آشکارساز اختلال استرس پس از سانحه منجر به تفاوت‌های جنسیتی در شیوع این اختلال شد، به‌عنوان‌مثال آمارها به‌طورکلی فراوانی ابتلا در زنان را نشان می‌داد، اما اگر اختلال استرس پس از سانحه ناشی از جنگ مطرح می‌شد، همه‌گیرشناسی حاکی از شیوع بسیار بالاتر مردان داشت. در ارتباط با همایندی یا همبودی اختلال استرس پس از سانحه، شرایط این اختلال را برای ضرورت مداخله درمانی آشکارتر می‌سازد زیرا در میان بیماران مبتلابه سایر اختلالات روانی در مقایسه به جمعیت‌های عمومی، شیوع بسیار بالاتر این اختلال در پژوهش‌های مختلف گزارش‌شده است.
در تبیین پدیدآیی اختلال استرس پس از سانحه، رهیافت‌ها یا رویکردهای مختلفی چون زیستی، رفتاری، و شناختی و رویکرد عاملی ارائه شدند که به نظر می‌رسد جذاب‌ترین و قابل‌قبول‌ترین تبیین برای این اختلال را باید در تبیین‌های رهیافت شناختی جستجو کرد. شاید به همین دلیل است که درروان درمانی‌های اختلال استرس پس از سانحه، الگوهای درمانی شناختی یا مشتق از آن در خط مقدم و انتخاب نخست جای گرفته‌اند. درمان پردازش شناختی(CPT) و طرحواره درمانی(ST) مبتنی بر شناخت درمانی، با ارائه مدل درمانی منطقی، ساختاریافته و پایبند بر دستورالعمل توانسته‌اند از حمایت‌های تجربی بالایی برخوردار شوند. اگرچه در گستره عملی حجم بالای از پژوهش‌ها، اختلال استرس پس از سانحه را موردتوجه قرار داده‌اند و به رابطه بین اختلال استرس پس از سانحه با متغیرهای این پژوهش(خشم، خصومت، راهبرد مقابله گری اجتنابی، وضعیت زناشویی و زیست‌نشانگرها) اشاره‌کرده‌اند، بااین‌وجود، خلأ چشمگیری در پژوهش‌ها به‌منظور هدف قرار دادن پیامدهای منفی اختلال استرس پس از سانحه وجود دارد و این ضعف در بررسی‌های داخلی با توجه به تجربه بزرگترین پدیده اجتماعی کشورمان یعنی جنگ تحمیلی هشت‌ساله و شیوع بالا این اختلال در جانبازان جنگ چشمگیر است. علاوه بر این، اگرچه بررسی‌های محدودی وجود دارند که بر اثربخشی درمان پردازش شناختی(CPT) و طرحواره درمانی(ST) در اختلال استرس پس از سانحه ناشی از سایر عوامل غیر از جنگ متمرکزشده‌اند، تا جایی که مطالعات ما نشان داده است، مقایسه اثربخشی این دو روش درمانی هم بر متغیرهای روانشناختی و هم‌زیستی به‌طور همزمان اجرانشده است.
فصل سوم: روش پژوهش
۳-۱ مقدمه
همان‌طوری که می‌دانیم هدف از انتخاب روش پژوهش آن است که پژوهشگر مشخص نماید چه شیوه یا روشی را اتخاذ نماید تا او را هرچه سریع‌تر و دقیق‌تر به پاسخ یا پاسخ‌هایی برای سؤالات پژوهش برساند و انتخاب روش پژوهش بستگی به هدف، ماهیت، موضوع پژوهش و امکانات اجرایی آن دارد. بر این اساس در فصل حاضر به معرفی مبانی روش‌شناختی چون طرح پژوهش، جامعه آماری، نمونه و روش نمونه‌برداری، ابزار گردآوری داده‌ها، روند اجرا و روش‌های آماری پژوهش پرداخته ‌شده است.
۳-۲ طرح پژوهش
مطالعه حاضر ازنظر هدف در زمره پژوهش‌های کاربردی، و ازلحاظ روش‌شناسی نیمه آزمایشی با پیش آزمون-پس آزمون- پیگیری(۱ ماه بعد از اجرای پس‌آزمون) و با دو گروه آزمایشی شامل درمان پردازش شناختی(CPT)، طرحواره درمانی(ST) و گروه کنترل است. پس از انتخاب شرکت‌کنندگان در پژوهش، مراحل اجرایی شامل ۱) گمارش تصادفی آزمودنی‌ها؛ ۲) اجرای پیش‌آزمون و جمع‌ آوری داده‌ها؛ ۳) اعمال متغیرهای مستقل یعنی درمان پردازش شناختی(CPT) و طرحواره درمانی(ST)؛ ۴) اجرای پس‌آزمون و جمع‌ آوری داده‌ها؛ ۵) اجرای پی گیری و جمع‌ آوری داده‌ها یک ماه بعد از اجرای پس‌آزمون. ۱۲ جلسه گروه‌درمانی پردازش شناختی (CPT) و ۱۴ جلسه طرحواره درمانی(ST)، به‌صورت هفته‌ای دو بار و هر جلسه ۹۰ دقیقه طول کشید. عامل بین گروهی با سه سطح (درمان پردازش شناختی(CPT)، طرحواره درمانی(ST) و گروه گروه کنترل) و عامل درون‌گروهی یا همان زمان با سه سطح (پیش‌آزمون، پس‌آزمون و پیگیری)است.
۳-۳ جامعه آماری پژوهش
جامعه آماری پژوهش مشتمل بود بر کلیه جانبازان جنگ عراق علیه ایران که در سال ۱۳۹۳ ساکن استان کرمانشاه بودند و بر اساس بررسی‌های کمیسیون پزشکی بنیاد جانبازان و امور ایثارگران این استان، مبتلابه اختلال استرس پس از سانحه تشخیص داده‌شده بودند. علاوه بر این، معیارهای شمول و خروج از پژوهش نیز اعمال شد. معیارهای شمول عبارت بودند از: جنسیت مرد، متأهل، حداقل مدرک سوم راهنمایی، سن کمتر از ۷۰ سال، رضایت به شرکت در دوره مداخله و کسب نمره بالاتر از نقطه برش در چک‌لیست اختلال استرس پس از سانحه-نسخه نظامی(PCL- M)، طراحی ‌شده توسط ودرز و همکاران(۱۹۹۳) بود. و معیارهای خروج نیز: داشتن اختلال سایکوتیک و اختلال دوقطبی فعال، وابستگی شدید به مواد، رفتارهای آسیب‌رسان جدی مانند خودکشی و پرخاشگری و سطح آسیب بالاتر از ۷۰ درصد در نظر گرفته شد.
۳-۴ نمونه و روش نمونه‌گیری
از جامعه آماری پژوهش و با در نظر گرفتن ادبیات پژوهش جهت اجرای مداخلات تجربی و بالینی، بر اساس نمونه‌برداری هدفمند به دلیل برخوردارشدن از معیارهای موردنظر ما، ۳۶ نفر از جانبازان جنگ تحمیلی عراق بر ایران از استان کرمانشاه(عمدتاٌ از شهر کرمانشاه و شهرستان های کنگاور و سُنقرِکُلیایی) پس از همتاسازی از نظر سطح و نوع جانبازی(شیمیایی، جسمی و اعصاب و روان یا ترکیبی) و سایر متغیرهای جمعیت شناختی از جمله داروهای مورد استعمال، به صورت تصادفی و مساوی در سه گروه درمان پردازش شناختی(CPT)، طرحواره درمانی(ST) و گروه کنترل از طریق قرعه کشی گمارش شدند. در گروه درمان پردازش شناختی دو نفر از شرکت کنندگان به دلیل شرایط جسمانی نامناسب و پیگیری درمان های فیزیولوژیک خود بعد از دو جلسه حضور، از مراجعه به جلسات صرف نظر کردند و از تجزیه و تحلیل نتایج اثربخشی درمان کنار گذاشته شدند.

ابزارهای پژوهش
۳-۵-۱ چک‌لیست اختلال استرس پس سانحه-نسخه نظامی(PCL- M):
این ابزار اندازه‌گیری، مرکب از ۱۷ گویه ۵ گزینه‌ای مدرج از اصلاٌ(۱ نمره) تا خیلی زیاد(۵ نمره) است که حداقل نمره هر فرد ۱۷ و حداکثر نمره ۸۵ است. نقطه برش برای تشخیص اختلال استرس پس از سانحه برای جانبازان جنگ ۵۰ تعیین‌شده است. ۵ گویه علائم و نشانه‌های تجربه مجدد تروما یا رویداد آسیب‌زا (مزاحمت‌ها یا رخنه کننده‌ها)، ۷ گویه مربوط به علائم کرختی و اجتناب و ۵ گویه مربوط به علائم و نشانه‌های برانگیختگی شدید است. این چک‌لیست بر اساس ملاک‌های DSM-IV به‌عنوان یک ابراز کمک تشخیصی برای تشخیص اختلال استرس پس از سانحه به کار می‌رود و دارای سه ویرایش(نظامی، عادی و ویژه) است. این مقیاس به‌وسیله ودرز، هرمن و هوسکا، همکاران(۱۹۹۳) طراحی ‌شده است و در داخل گودرزی(۱۳۸۲) آن را اعتبار یابی کرده‌اند. اجرای سریع و روایی و پایایی بالا از ویژگی‌های مثبت چک‌لیست اختلال استرس پس سانحه-نسخه نظامی(PCL- M) است. در پژوهش ودرز و همکاران(۱۹۹۳)، ضریب همسانی درونی۹۷/۰ و ضریب باز آزمایی ۹۶/۰ را برای جانبازان جنگ ویتنام گزارش کرده‌اند و گودرزی(۱۳۸۲) نیز با بهره گرفتن از روش آلفای کرونباخ پایایی ۹۳/۰ و همبستگی مثبت و معنادار آن را با مقیاس رویداد زندگی^[۷۰۹] به‌عنوان شاخصی برای روایی همزمان مقیاس معرفی کرده‌اند. در پژوهش حاضر پایایی به‌دست‌آمده برای ۳۶ شرکت‌کننده در مرحله پیش‌آزمون بر اساس آلفای کرونباخ برابر با ۸۳/۰ به دست آمد.

پرسشنامه پرخاشگری بای و پری (BPAQ; Buss & Perry)
این پرسشنامه یک ابزار خود گزارشی است که چهار بعد پرخاشگری کلامی(۹ گزاره)، پرخاشگری بدنی(۵ گزاره)، خشم(۷ گزاره) و خصومت(۸ گزاره) را از طریق ۲۹ سؤال مدرج پنج گزینه‌ای از کاملاٌ خلاف خصوصیات من است(۱ نمره) تا کاملاٌ گویای خصوصیات من است(۵نمره) اندازه‌گیری می‌کند. سازندگان این مقیاس باس و پری(۱۹۹۲) بر اساس روش باز آزمایی به ترتیب برای چهار خرده مقیاس مذکور برابر با ۸۰/۰، ۷۶/۰، ۷۲/۰ و ۷۲/۰ گزارش کرده‌اند. و در پژوهش سامانی(۱۳۸۶) با هدف دستیابی به روایی و پایایی مقیاس باس و پری در جامعه ایرانی، ضریب پایایی کل مقیاس را ۷۸/۰ به دست آورده‌اند. در پژوهش حاضر از دو خرده مقیاس خشم و خصومت جهت نیل به اهداف پژوهش استفاده شد. در این پژوهش مقدار همسانی درونی به شیوه آلفای کرونباخ به ترتیب برای خشم ۷۱/۰ و خصومت ۷۶/۰ بود.

پرسشنامه راهبردهای مقابله‌ای فولکمن و لازاروس

۱-۱-۱-۲ سازماندهی سامانه های کنترل ، فرماندهی ، ارتباطات ، رایانه^[۳۲] ، اطلاعات و مدیریت رزم
شورای همکاری خلیج فارس دارای سامانه مشترک C4I و مدیریت رزم در برخی بخش ها از جمله پدافند هوایی می باشد ولیکن خواستار توسعه این سامانه در سایر بخش ها نیز می باشد تا بدین ترتیب نسبت به توسعه سامانه های اطلاعاتی و شناسایی و بررسی اقدام نمایند . در این بخش از بیانیه ریاض بطور مستقیم به تهدیدات موشکی ایران اشاره شده و ابراز گردیده کشورهای شورای همکاری خلیج فارس بایستی بتوانند در مواقع لزوم نسبت به ارائه پاسخ مناسب به سامانه های موشکی ایران اقدام نمایند . در این زمینه کشورهای شورای همکاری خلیج فارس خواستار اجرای طرح های مشروحه ذیل گردیده اند :

• • ایجاد یک سامانه یکپارچه کنترل و اعلام خطر موشک های هوا به هوا و سطح به هوا

• • ایجاد سامانه یکپارچه نظارت و مراقبت دریایی

• • ایجاد مرکز اطلاعات مشترک

• • ایجاد گروه برآورد و ارزیابی شبکه شورای همکاری خلیج فارس

    • • • • 1. 1. ایجاد زمینه های آموزش و تمرین مشترک

             

             

         

         

     

     

کشورهای شورای همکاری خلیج فارس در حال حاضر دارای برخی تسهیلات و تجهیزات آموزشی در سطح بین المللی می باشند و همکاری هایی نیز در زمینه آموزشی و برگزاری رزمایش های مشترک انجام می دهند ولیکن در حال حاضر برخی نقاط ضعف در امر آموزش نیروهای مسلح کشورهای عضو شورا وجود دارد که از آن جمله می توان به عدم شبیه سازی رزم واقعی در ابعاد حقیقی و یا ضعف آموزش فرماندهی در برخی کشورهای عضو اشاره نمود . لذا این شورا در نظر دارد نسبت به اجرای اقدامات مشروحه ذیل جهت افزایش همکاری های آموزشی اقدام نماید :

• • تشکیل کمیسیون ویژه به منظور بررسی تسهیلات آموزشی کشورهای عضو شورا و ایجادزمینه های لازم جهت افزایش همکاری های آموزشی و استفاده حداکثری از تسهیلات موجود

• • تمرکز بر آموز ش های مبتنی بر اخذ آمادگی و مقابله با تهدیدات احتمالی علیه کشورهای عضو شورا

۱-۱-۲ آمادگی جهت مقابله با خطرات موشکی و سلاح های کشتار جمعی
در بیانیه ریاض تاکید گردیده است که هیچ تهدید و خطر نظامی جدی تر از سامانه های موشکی برد بلند ایران و تلا ش این کشور برای دستیابی به سلاح هسته ای نبوده و بایستی در برابر این اقدامات ایران نسبت به اجرای مفاد مشروحه ذیل اقدام گردد .

۱-۱-۲-۱ موارد مورد نیاز جهت توسعه طرحریزی ها و مذاکرات
کشورهای عضو شورای همکاری خلیج فارس معتقدند بایستی در برابر تهدیدات ایران نسبت به پیگیری
سیاست ها و راهبردهای ذیل اقدام گردد :
- توسعه دیپلماسی عمومی مبنی بر گسترش تحریم ها علیه ایران و تشویق و تهدید ایران جهت کنار گذاشتن سیاست های خود
- توسعه رویکرد یکپارچگی سامانه های پدافند موشکی با مساعدت ایالات متحده امریکا
- برآورد موازنه قدرت موشکی و هسته ای ایران و اسرائیل و خطر افزایش مسابقه تسلیحاتی در منطقه و پتانسیل استفاده از این تسلیحات علیه کشورهای عضو شورای همکاری خلیج فارس
- همکاری جمعی با آمریکا به منظور اجرایی نمودن پیشنهاد هیلاری کلینتون مبنی بر «بازدارندگی توسعه یافته« جهت مقابله با ایران در صورت اقدام بیشتر ایران جهت دستیابی به سلاح هسته ای
- ارزیابی گزینه های شورای همکاری خلیج فارس جهت کسب قدرت بازدارندگی
- ارزیابی هزینه فایده حمایت از اقدام نظامی پیشگیرانه علیه ایران
۱-۱-۲-۲ طرحریزی شبکه دفاع موشکی یکپارچه مشترک
شورای همکاری خلیج فارس در بیانیه ریاض بهترین راه مقابله با تهدیدات متصوره از جانب ایران را ایجاد و توسعه یک سامانه دفاع موشکی یکپارچه بین کشورهای عضو شورای همکاری خلیج فارس می داند. در حال حاضر اعضاء شورای همکاری خلیج فارس نسبت به ابتیاع سامانه های موشکی پیشرفته پاتریوت اقدام نموده و کشورهای قطر و امارات علاوه بر آن به خرید سامانه دفاع موشکی THAAD مبادرت ورزیده اند ولیکن شورا این نوع اقدامات فردی توسط هر کشور را برای مقابله با تهدید ایران کافی ندانسته و خواستار ایجاد شبکه دفاع موشکی یکپارچه گردیده است .

• • • • 1. 1. تمرکز بر سایر مناطق عملیاتی کلیدی

         

         

     

     

شورای همکاری خلیج فارس معتقد است علاوه بر خطر و تهدیدات متصوره از ناحیه ایران که در اولویت نخست قرار دارد ، بایستی بر سایر جنبه های تهدید کننده اعضاء شورا نیز تمرکز نموده و از آنها غفلت ننمود. مهمترین جنبه های مدنظر شورا در این خصوص شامل موارد ذیل می باشد :

• • عراق ، مرز عراق و نقش محوری کویت

• • امنیت و تهدیدات مرز یمن

• • جنگ مین و ضد زیردریایی

• تنگه هرمز ، دریای عمان ، اقیانوس هند ، دریای سرخ و شاخ آفریقا

  •  

بعد از شور دوم لایحه تلفیقی یا دوگانه به کمیسیونی ارجاع می‌شود که تعدادی از اعضاء آن توسط مجلس و تعدادی توسط کمیسیون انتخابات منصوب می‌شوند.
روش فعالیت‌های آنها به صورت شبه قضایی است چرا که آنان ادله ارائه کنندگان لایحه را از خود آنها استماع و گرد آوری می‌کنند و سپس به رسیدگی می‌پردازند. چون اصل این لوایح توسط مجلس تأیید شده است. کمیسیون فوق صلاحیت رد آنها بر خلاف لوایح دیگر را ندارد و به همین دلیل ارائه کنندگان لایحه لازم نیست که ضرورت نیاز به لایحه ارائه شده را اثبات کنند. (زارعی، ۷۸: ۱۳۸۴)
۳-۱۲-۶ -کمیسیون‌های غیر وزارتی دیگر
۳-۱۲-۶ -۱-کمیسیون حساب‌های عمومی
این کمیسیون به منظور بررسی صحت ارقامی که توسط پارلمان برای هزینه عمومی در نظر گرفته شده یا حساب‌های دیگری که در پارلمان مطرح گردیده تشکیل شده تا بررسی نماید که آیا پارلمان موارد مذکور را به طرز صحیحی تشکیل داده است یا خیر. اغلب فعالیت این کمیسیون، بررسی ارزش گزارش‌هایی مالی است که توسط جبران کننده خسارات و حسابرس کل و رابطه با هزینه‌های دولت ارائه شده است. تعداد اعضاء این کمیسیون ۱۶ نفر و حد نصاب لازم برای رسمیت جلسات آن، حضور حداقل چهار نفر از اعضاء می‌باشد. (زارعی، ۷۹: ۱۳۸۴)

۳-۱۲-۶ -۲-کمیسیون اداره عمومی
این کمیسیون یک اداره تحقیق است که برای بررسی گزارش‌های کمیسر اداری پارلمانی (بازرس)، کمیسر اداری پارلمانی ایرلند شمالی و کمیسرهای خدمات بهداشتی انگلیسی، اسکاتلند و ولز و بررسی مسائل مربوط به کیفیت و شیوه‌های به کار گرفته شده مدیریت توسط سازمان‌های دولتی تشکیل شده است. تعداد اعضاء این کمیسیون ۱۱ نفر و جلسات آن با حضور حداقل ۳ نفر از اعضاء رسمیت می‌یابد.
۳-۱۲-۶ -۳-کمیسیون بازرسی محیط زیست
این کمیسیون برای بررسی این مسئله که سیاست‌ها و برنامه‌های ادارات دولتی و هیأت‌های عمومی غیر اداری تا چه حد به حمایت از محیط زیست و ادامه پیشرفت در این زمینه کمک می‌کنند و نیز برای بررسی برنامه‌های این ادارات و هیأت‌ها در این رابطه تشکیل شده است. این کمیسیون دارای شانزده عضو است و با حضور حداقل چهار نفر از اعضاء جلسات آن رسمیت می‌یابد.
۳-۱۲-۶ -۴-کمیسیون مشترک حقوق بشر
این کمیسیون برای بررسی و گزارش در مورد موضوعاتی که مربوط به حقوق بشر بریتانیا و ارائه پیشنهادهایی برای اصلاحات و پیش نویس قواعد اصلاحی براساس قانون ۱۹۹۵ حقوق بشر تشکیل شده است. کمیسیون مزبور دارای ۶ عضو و با حداقل ۱۳ نفر از هر مجلس، جلسات آن رسمیت می‌یابد.
۳-۱۲-۶ -۵-کمیسیون گزارش یا تخصیص نیروی انسانی
این کمیسیون نمایندگان مجلس را در کمیسیون‌های دائمی، کمیسیون‌های دائمی اروپایی کمیسیون‌های لوایح خصوصی و سایر کمیسیون‌های پارلمانی توزیع می‌کند.
۳-۱۲-۶ -۶-کمیته‌های تحقیق
کمیته‌های تحقیق امروزی به منظور بررسی هزینه‌ها و سیاست گذاری نهاد‌ها و دستگاه‌های دولتی ایجاد شده‌اند و اصل بر این است که برای هر یک از دپارلمان‌های دولت باید یک کمیته تحقیق وجود داشته باشد و شامل کمیته‌های اداری و کمیته هزینه‌ها می‌باشند. کمیته‌های تحقیق به طور کلی از صلاحیت‌های ذیل بهره مند هستند.
۱- افراد مورد نیاز را احضار کنند و خواستار ارائه اسناد و گزارش‌ها شوند.
۲- به غیر از چند کمیته خاص بقیه کمیته‌ها می‌توانند خارج از وستمینیستر نشست داشته باشند.
۳-کمیته‌های تحقیق می‌توانند به جهت کسب اطلاعات یا به منظور روشن کردن مسائل پیچیده و مبهم، از افراد خبره و متخصصین مربوطه استفاده نمایند.
۴-کمیته‌های تحقیق می‌توانند در روزهایی که مجلس تعطیل است، نشست‌هایی فوق العاده داشته باشند.
۵- هر کمیته تحقیق یا کمیته فرعی آنکه اختیار احضار افراد یا درخواست اسناد را دارد، از اختیار انتقال شواهد، مدارک و ادله کشف شده به هر یک از کمیته‌های تحقیق نیز برخوردار است. (زارعی، ۱۳۸۴: ۸۲-۸۱)
۳-۱۲-۷-کمیسیون‌های دیگر
۳-۱۲-۷-۱-کمیسیون امور جاری
این کمیسیون موظف است که پس از تقسیم لایحه به بخش‌های مختلف مشخص کند که در چه روزهایی باید به چه بخش‌هایی رسیدگی شود. تعداد اعضاء این کمیسیون نه نفر است و حد نصاب لازم برای اتخاذ تصمیم، رأی مثبت ۵ نفر از اعضاء می‌باشد. (زارعی، ۸۲: ۱۳۸۴)
۳-۱۲-۷-۲-کمیسیون‌های برنامه ریزی
اگر فرایند رسیدگی‌ها در کمیسیون کل مجلس عوام یا در شور سوم نیاز به برنامه ریزی داشته باشد و برای آن مراحل توسط خود مجلس برنامه ریزی نشده باشد سخنگوی یک کمیسیون برنامه ریزی برای تخصیص زمان معین جهت انجام این عملیات انجام می‌دهد. پیشنهاد کمیسیون برنامه ریزی باید توسط اکثریت نمایندگان مجلس عوام مورد تأیید قرار گیرد. تعداد اعضاء این کمیسیون ۹ نفر است و ملاک تصمیم گیری، رأی مثبت حداقل ۵ نفر از اعضاء می‌باشد. (زارعی، ۸۲: ۱۳۸۴)
۳-۱۲-۷-۳-کمیسیون ارائه دلایل
اگر مجلس عوام با اصلاحاتی که مجلس اعیان در مورد یک طرح انجام داده است مخالف باشد و اصلاحات دیگری را پیشنهاد نکند کمیسیونی را تشکیل می‌دهد تا دلایل مخالفت مجلس عوام با طرح مربوط را اعلام کند. دلایل مزبور در قالب یک گزارش به ضمیمه طرح مربوط برای مجلس اعیان فرستاده می‌شود. (زارعی، ۸۳: ۱۳۸۴)
۳-۱۲-۷-۴-کمیسیون لوایح خصوصی
لوایح خصوصی لوایحی هستند که امتیازاتی فراتر از قوانین عمومی سرزمین را به افراد، نهادها یا محله‌ها اعطا می‌کنند. اگر طرح خصوصی در شور دوم مطرح شده و مورد مخالفت قرار گرفته باشد کمیسیون گزینش یک کمیسیون رسیدگی به طرح مورد مخالفت متشکل از ۴ عضو را تشکیل می‌دهد تا ادله طرفین را استماع نماید. اعضاء این گونه کمیسیون‌ها متشکل از دو عضو دولت و دو عضو مخالف است و به صورت متناوب دارای یک رئیس از دولت و یک رئیس از مخالفان می‌باشد. این کمیسیون‌ها حالت شبه قضایی داشته و می‌توانند لوایح را اصلاح یا رد کنند. (زارعی، ۸۳: ۱۳۸۴)
۳-۱۲-۷-۵-کمیسیون مذهبی
این کمیسیون براساس قانون اختیارات کلیسای انگلیس مصوب ۱۹۱۹ تأسیس شده و متشکل از ۱۵ عضو از مجلس عوام که توسط سخنگو منصوب می‌شوند و ۱۵ عضو از مجلس اعیان که توسط صدراعظم منصوب می‌گردند، می‌باشد. طرح‌هایی که توسط شورای کلیسایی مورد تصویب قرار گرفته‌اند از طریقه کمیته تقنین آن شورا به کمیسیون مذهبی ارجاع می‌شوند تا این کمیسیون طرح مربوط به انضمام گزارش خویش به مجلس تقدیم نماید. از طرفی کمیسیون مذکور می‌تواند جهت بررسی‌های بیشتر، طرح مورد نظر را به کمیته تعیین شورای کلیسا بازگرداند. بعلاوه کمیسیون ممکن است طرح مورد نظر را بدون اصلاح مورد تأیید قرار دهد. (زارعی، ۸۴: ۱۳۸۴)
۳-۱۲-۷-۶-کمیسیون‌های غیر رسمی
احزاب سیاسی مختلف دارای کمیسیون‌های متشکل از اعضاء خود در زمینه‌های مختلف هستند. همچنین تعداد کثیری از گروه‌های پارلمانی یا گروه‌های متشکل از احزاب مختلف وجود دارند که برای رسیدگی به مسائل گوناگون مثل روابط با کشورهای خارجی خاص تشکیل می‌شوند. (زارعی، ۸۴: ۱۳۸۴)
۳-۱۲-۸-کمیسیونهای مجلس اعیان
کمیسیونهای دائمی در مجلس اعیان به ندرت تشکیل می‌شوند و معمولا به آنها کمیسیونهای لوایح عمومی گفته می‌شود. ولی در مجلس اعیان از کمیته‌های تحقیق بسیار استفاده می‌شود. بعضی از کمیته‌های تحقیق جنبه دائمی دارند مانند کمیته اتحادیه اروپایی، کمیته علوم و فناوری و کمیته بررسی اختیارات تفویضی. هر کدام از کمیته‌ها به فعالیت‌ها و موضوعات خاص می‌پردازند.
۳-۱۳- فرایند شکل گیری و تصویب طرح‌ها و لوایح براساس آیین نامه‌های داخلی مجالس قانونگذاری انگلستان
برای اینکه طرح (یا لایحه ای) به قانون تبدیل شود باید مراحلی را در هر دو مجلس طی کند. مرحله اول که همان شور اول است مرحله‌ای کاملاً تشریفاتی است. در این مرحله صرفاً موضوع طرح قرائت می‌شود و دستوری برای انتشار آن صادر می‌گردد. در صورت پذیرش کلیات و اصل طرح توسط مجلس، در شور دوم مفاد آن به صورت ماده به ماده مورد بحث و گفتگو قرار می‌گیرد. سپس پیش نویس طرح جهت بررسی بیشتر به یکی از کمیسیون‌های دائمی ارجاع می‌شود. در این مرحله کمیسیون‌ها می‌توانند طرح را اصلاح کنند ولی نمی‌توانند آنها را رد نموده یا تغییراتی اساسی، خلاف آنچه که مجلس تأیید و تصویب کرده است در آنها صورت دهند. بعد از این مرحله، نوبت به ارائه گزارش کمیسیونها به صحن مجلس می‌رسد و براساس آن طرح جهت بررسی در شور سوم آماده می‌شود. این آخرین مرحله است. زمانی که هر سه مرحله در یک مجلس انجام گرفت مصوبه مربوط به مجلس دیگر را در آنجا طی کند. (زارعی، ۱۳۸۴: ۸۶-۸۵)
۳-۱۳- ۱-قوانین مصوب پارلمان بریتانیا
لوایح و قوانین مصوب پارلمان به دو دسته تقسیم می‌شوند: لوایح عمومی(مثل لوایح دولتی و لوایح اعضاء خصوصی و. . .) و لوایح خصوصی. لوایح عمومی نسبت به لوایح خصوصی از اهمیت بیشتری برخوردارند. به طور کلی قوانین مصوب پارلمان بریتانیا به لوایح دولتی، لوایح خصوصی، لوایح اعضاء خصوصی و لوایح تلفیقی تقسیم می‌شوند.
۳-۱۳- ۱-۱- لوایح عمومی
لوایح عمومی به انواع متفاوتی تقسیم می‌شوند و فرایند شکل گیری قانون در پارلمان بریتانیا براساس همین لوایح عبارتند از:
الف - لوایح دولتی
لوایح دولتی که در بردارنده سیاست‌های دولت هستند، توسط وزراء ارشد ارائه می‌شوند. اینها مهمترین نوع قانونگذاری هستند و بیشترین وقت پارلمان را به خود اختصاص می‌دهند به غیر از قانونگذاری اضطراری معمولاً دولت به دو دلیل لوایحی را پیشنهاد می‌کند: به دلیل فشارهای سیاسی و به عنوان بخشی از وظیفه حفظ نظم کشور. هر حزب سیاسی براساس سیاست حزبی به طرق مختلف شکل می‌گیرد: رهبران احزاب ایده‌هایی دارند، اعضاء حزب اولویت هایشان را اظهار می‌کنند و گروه‌های فشار نیز از درون و بیرون حزب عقایدشان را ابراز می‌دارند.
کابینه کمیته‌ای به نام کمیته قانونگذاری آتی و بیانات ملکه دارد که اعضاء آن را رهبران احزاب دو مجلس و هماهنگ کننده‌های اصلی احزاب دو مجلس تشکیل می‌دهند. وظیفه این کمیته این است که به کابینه اعلام کند که در سخنرانی ملکه چه پیشنهادهای قانونگذاری اداری در آغاز دوره جدید نشست‌های مجلس مطرح می‌شوند. وظایف اصلی کمیته، تهیه و ارائه پیش نویس‌هایی برای پیشنهاد لوایح از سخنان ملکه در پارلمان و پیشنهاداتی برای برنامه قانونگذاری دولت به کابینه است.
تبدیل ایده‌ها به لوایح یا طرح‌های پیش نویس توسط گروهی از حقوقدانان خبره پارلمان به نام «پیش نویسان پارلمانی» یا مشاورین حقوقی پارلمانی صورت می‌گیرد. آنان براساس دستورالعملی که از اداره دولتی مربوط دریافت می‌کنند، نسبت به تهیه پیش نویس لوایح و طرح‌های مربوط اقدام می‌نمایند. اگر موضوع پیچیده باشد چندین مرتبه پیش نویس تهیه و اصلاح می‌شود تا محصول نهایی تأیید و تقدیم پارلمان گردد. با تأیید این کمیته لایحه به یکی از دو مجلس تقدیم می‌شود. این مراحل ممکن است ماه‌ها به طول بیانجامد. (زارعی، ۸۸: ۱۳۸۴)
ب- لوایح اعضاء خصوصی
لایحه اعضاء خصوصی، برخی از لوایح عمومی است که نه توسط دولت بلکه توسط یک نماینده حزبی مطرح شده است. ارائه یک لایحه اعضاء خصوصی تنها فرصتی است که یک نماینده حزبی می‌تواند براساس آن خواهان تصویب یک قانون باشد. در مجلس عوام رسیدگی به لوایح اعضاء خصوصی، به سه طریق انجام می‌شوند که عبارتند از: به قید قرعه، در قالب قاعده ده دقیقه و به صورت یک طرح عادی پیشنهادی.
تعداد محدودی از روزهای جمعه (معمولاً بین ۱۲ تا ۱۳ جمعه) در طول دوره قانونگذاری، به بررسی لوایح اعضاء خصوصی در مجلس عوام اختصاص داده می‌شود.
ج - بررسی لوایح به قید قرعه

• • شرط عدم خروج: انتخاب مسیر جهشی که سبب خروج از برنامه نشود.

• • • شرط­های تودرتو: در یک ماژول، ممکن است شرط­های تودرتویی وجود داشته باشد که برای ارضاء شرط جهش، نیاز به ارضاء تمام آن­ها است.

  

• • شرط­های جهش یافته: عملگرهای جهشی­که سبب تغییر دستوری در کد شرط می­ شود.

دامنه­ ورودی باید ترکیبی از این شرط­ها را ارضاء کند. از این سه شرط برای اندازه ­گیری فاصله­ی همینگ جهش­ها استفاده می­ شود. پس از اندازه ­گیری فاصله همینگ برای قرار گیری هر جهش در دسته مناسب متغیری به نام K که مقدار آن برابر نیمی از تعداد کل جهش­ها، و یک حد آستانه که مقدار آن برابر با نیمی از بیشتر فاصله­ی بین دو جهش است تعریف می­شوند. در ابتدا K جهش به­ صورت تصادفی انتخاب ­می­ شود و آن­ها را در دسته­های اولیه قرار می­دهد سپس باقی جهش­ها با توجه به آنکه فاصله­ی آن­ها کمتر از حد آستانه­ است دسته­بندی می­ شود. در مرحله­ بعد از هر دسته یک جهش به صورت تصادفی انتخاب شده و خود یک دسته­بندی جدید را تشکیل می­دهد که با بهره گرفتن از این روش، علاوه بر کاهش تعداد جهش­ها موارد تستی که نتواند دسته جهشی را از بین ببرد از مجموعه­ تست حذف می­ شود.
جهش انتخابی: یکی از روش­های کاهش تعداد جهش­ها، کاهش تعداد عملگرهای استفاده شده برای تولید جهش­ است. مانند روش­های قبل، این روش نیز در کنار کاهش تعداد جهش­ها حفظ اثر بخشی تست مهم است. برای افزایش سرعت اجرای برنامه­هایی که کامپایل آن­ها زمان بر است، ابزاری به نام CIT^[19] معرفی شده است که این ابزار امکان تست یکپارچه و تولید جهش را به کامپایلر می­دهد و از طرف دیگر آن­را برای انجام، به صورت هم­زمان کارآمد می­ کند. همچین برای اولین­بار روش جهش محدود شده که منجر به حذف دو عملگر SVR و ASR مطرح می­ شود [۱۷] ، این ایده، به نام جهش انتخابی دوگانه، مطرح شده است. A. J. Offutt [18] در تلاش اول، برای تخمین پیچیدگی جهش­ ازطریق فرمول­های همبستگی خطی ساده و همبستگی چندگانه­ی خطی به بررسی ارتباط میان تعداد جهش­های تولید شده، خطوط برنامه، تعداد متغییرهای برنامه، تعداد منابع متغییرها و تعداد انشعابات می ­پردازد سپس ایده­­ی جهش انتخابی دوگانه را بسط داده­ و برای جهش­های چهارگانه و شش­گانه نیز مطرح می­ کند. میانگین صرفه جویی در تعداد جهش­های تولید شده در پیاده سازی این روش روی ده برنامه به ترتیب ۲۳٫۹۸% برای جهش انتخابی دوگانه و ۴۱٫۳۶% برای جهش­های چهارگانه است. R. H. Untch [19] عملگرها را به صورت کلاس­های دسته بندی (مانند ES-Selective mutation که از۲۲ عملگر، عملگرهای AAR, ACR, ASR, CAR, CNR, CRP, CSR, SAR, SCR, SRC, وSVR در آن وجود ندارند) دسته­بندی می­ کند و پس از ترکیب دسته­های مختلف به این نتیجه می­رسد، که پنج عملگر ABS، AOR، LCR، ROR و UOI.توانایی تولید ۹۵% از جهش­ها را دارند. در نتیجه عملگرهای کلیدی نامیده می­شوند.
جهش­های سطح بالاتر
می­توان با ترکیب جهش­های سطوح مختلف جهش­های سطح بالاتری به وجود آورد به گونه ­ای که با کاهش مقدار ناچیزی از کیفیت تست مقدار قابل توجهی در تعداد ورودی­های تست و جهش­های برابر وارد شده به کد برنامه، صرفه جویی کرد. برای ایجاد این گونه جهش­ها سه استراتژی وجود دارد که اولین بار در [۲۰] مطرح شد. این سه استراتژی عبارت است از:

• • ادغام تصادفی”RandomMix”: جهش­های به وجود آمده در این روشحاصل از ترکیب تصادفی دو عملگر است.

• • عملگرهای مختلف “DifferentOperators” : جهش­های ایجاد شده در این روش حاصل از ترکیب دو عملگر متفاوت است.

• • روش آخر به اول “LastToFirst”: جهش­ها براساس ترکیب عملگر جهش اول با عملگر جهش آخر در لیست عملگرهای جهش­های انتخابی اعمال می­شوند.

سپس تاثیر حاصل از ترکیب جهش­های برابر و نابرابر نشان می­دهد که در جدول(۲-۶) آورده شده است
جدول(‏۲‑۶): تاثیر حاصل ترکیب جهش های برابر و نابرابر با یکدیگر

Mike Papadakis [21] سه استراتژی موجود برای ترکیب جهش­های سطح اول که مطرح شد را بررسی می­ کند و به تاثیر آن پنج استراتژی دیگر معرفی می­ کند که عبارتند از:”First2Last”، “SameNode”، “SU_F2Last”، “SU_DiffOp”و “DiffOp” سپس نشان می­دهد جهش­های سطح بالاتر اگر با استراتژی مناسبی ترکیب شوند می­توانند ۸۰ تا ۹۰ درصد جهش برابر کمتری تولید کنند. از طرف دیگر موارد تست مورد نیاز نیز به نسبت جهش قوی به مقدار قابل توجه­ای کاهش میابد.

الزامات قانونی نظارت عبارت است از قانون محاسبات عمومی سال ۱۳۶۶حسابها (در آمدها وهزینه های دولت)وقانون برنامه وبودجه مصوب ۱۰/۱۲/۱۳۵۲و همچنین فصل دوازدهم قانون برنامه چهارم توسعه کشور، در قانون اساسی کشور نیز به مقوله نظارت بعنوان ابزار قدرتمند وکار آمد مدیریتی نگاه شده است".(همان ماخذ)
(۲-۱۲-۱) - نظارت سازمانی:
نظارت وکنترل به معنای حفظ واصلاح موازینی است که مظهر عملیات مطلوب باشد، یعنی دریافت
اطلاعات کامل از کار، مقایسه علمی و دقیق کار با اهداف، تشخیص انحراف از هدف وروشن کردن دلایل آن و سر انجام چگونگی جلوگیری از وقوع یا تکرار انحراف.
نظر به اینکه امور سازمانی جنبه های مختلفی دارد لذا نظارت بایستی متفاوت با نوع کار و تخصص
باشد به همین جهت نظارت سازمانی را به انواع ذیل تقسیم نموده اند.
- نظارت در امور فنی:
عبارتست از نظارت معمولی، نظارت کمی، نظارت کیفی
- نظارت در امور اقتصادی:
عبارتست از نظارت بر قیمت تمام شده، نظارت بر تجزیه وتحلیل قیمت ها ، نظارت بر بهبود کیفیت ونظارت بر تقلیل هزینه ها
- نظارت آماری:
عبارتست از نظارت بر کاهش ناهنجاری ها ونظارت بر استاندارد شمارش کار
(۲-۱۲-۲)- اهداف نظارت سازمانی:
منظور از نظارت وکنترل، حصول اطمینان از مطابقت نتایج عملیاتی با هدف های مطلوب. به عبارت دیگر منظور از کنترل آن است که انجام هر عمل مطابق با نقشه ای باشد که برای اجرای آن طرح گردیده است، تا در صورت انحراف نتایج عملیات از هدف های مطلوب اقدامات لازم به منظور جلوگیری از وقوع یا تکرار انحراف به عمل آید بنابر این اهداف نظارت به شرح ذیل است.

- تشخیص ومعرفی مسئولین شایسته وکاردان وهمچنین مجریان مقصر.
- کشف محاسن ومعایب کار
- شناساندن منطقی ترین روش کار به کارکنان
- جلب توجه بیشتر مسئولین به هماهنگی بیشتر به منظور جلوگیری از دوباره کاری وتداخل وظایف.
- واداشتن کارکنان به رعایت اصول مدیریت به منظور حصول اطمینان از حداکثر بهره وری از نیروی انسانی، پول، مواد وتسهیلات.
- وادشتن پرسنل به تفکر بیشتر در جهت افزایش کارایی کارکنان و واحدها از طریق کاربرد علوم وتکنولوژی جدید. وهمسطح نگاه داشتن کار سازمان با پیشرفت های روز.
- ارزیابی قدرت انجام کار یک یک افراد جهت محول کردن وظایف به آنان. (همان ماخذ،ص۲۶)
(۲-۱۲-۳)- نـظارت بانکـــــــــــــــــــی:
تدوین اصول ۲۵ گانه کمیته بال با موضوع نظارت بانکی وضرورت تقویت نظارت بر بانک ها به ویژه از زمانی که ضعف سیستم بانکی دلیل اصلی بحران های مالی در بسیاری از کشورها طی دهه گذشته شناخته شد به عنوان اولویت اساسی مورد تأکید قرار گرفت. “از آنجا که بحران ها ی بانکی اخیر در بسیاری از کشورها اعم از کشور های دارای اقتصاد توسعه یافته و یا نوظهور و روبه رشد به وقوع پیوسته، نظارت سیستم های بانکی هم از اهمیتی فراوانتر برخوردارشد. و ناظران و بازرسان نیز با چالش های بیشتری مواجه گردیده اند. و از این رو به منظور به حد اقل رساندن ریسک وتسری مشکلات قویاً توصیه شد. روش های نظارتی مناسب را پذیرفته و آن را به طور موثر بگذارند."(اصول کمیته بال ،ارجمندنژاد،۱۳۸۷) دریک جمله پیش شرطهای اساسی برای حصول اطمینان از صحت عملکرد نظام اقتصادی کشور نظارت بانکی موثر است. هدف اصلی نظارت بانکی، حفظ ثبات مالی و افزایش اعتماد به آن از طریق کاهش ریسک برای سپرده گذاران و سایر بستانکاران است. از این رو نظارت در پی آن است تا اطمینان یابد بانک ها وموسسات اعتباری با شیوه ای ایمن و صحیح عمل نموده و در مقابله با ریسک های فراروی خود از سرمایه وذخایر کافی برخوردارباشد.
نظارت کارآمد بر واحد های بانکی عامل ضروری برای یک محیط قدرتمند اقتصادی به حساب می آید محیطی که در آن نظام بانکی نقش محوری در پرداخت ها، تجهیز و توزیع پس اندازها ایفا می کند. این نظارت به همرا سیاست های موثر وکلان اقتصادی برای ثبات مالی هرکشوری از اهمیت حیاتی برخوردار است.
در ایران نظارت در کلیه امور بانکی وخصوصاً به اعطای تسهیلات تأکید فراوان شده است، در این
ارتباط می توان مفهوم وقلمرو نظارت را از سه دید گاه به شرح زیر مورد توجه قرار داد.
(۲-۱۲-۳-۱)- انواع نظارت بانکی:
(۲-۱۲-۳-۱-۱)- نظارت عمومی:
همان نـظارت از لحاظ اعمال سیاستـهای پولی و مقررات بانکی می باشد، که از وظایف بانک
مرکزی است. هدف از این نظارت ارائه اصول و رهنمود های کلی است که رعایت آنها می تواند تاحدود زیادی به حفظ سلامت، ایمنی واعتماد عمومی به صحت عملکرد بانک ها بینجامد. (علیزاده،پورمنش،۸۹،ص۲۶) “وقوع نوسانات سیاسی واقتصادی در سطح ملی وبین المللی می تواند سیستم بانکی کشور را با شوک های اساسی روبرو نماید. دراکثر موارد هجوم سپرده گذاران برای دریافت سپرده های خود از بانک را دنبال دارد و چنانچه بانک در انجام تعهدات خود واسترداد سپرده ها با مشکل روبرو گردد علت اصلی آن عدم کیفیت دارایی های بانک می باشد. و این وضعیتی است که همواره بانک مرکزی از پیش آمدن آن نگران است وبه همین جهت مراقبت و ارزیابی کیفیت دارایی های بانک ها در برنامه مستمر نظارتی بانک های مرکزی است برای ارزیابی نقش نظارت در حفظ سلامت بانک ها عوامل مهم عبارتند از
- نسبت سرمایه به کل دارایی ها.
- میزان مطالبات معوق وسررسید گذشته
- ذخیره مطالبات.
- راه های مقابل باریسک. . (بهمنی ، غفاری،۱۳۸۹ص۶۰)
همچنین کمیته بال در این زمینه رهنمودهای ذیل بمنظورحفظ سلامت وصحت عملکرد بانک ها را توصیه نموده است.
۱- راهنمایی کلی افتتاح حساب وتعیین هویت مشتری
۲- مدیریت یک پارچه ریسک مشتری
۳- شناسایی کافی مشتری از سوی بانک ها
۴- پیشگیری از سوء استفاده عوامل جنایتکار از نظام بانکی
۵- اصول اساسی برای نظارت بانکی موثر
۶- متدولوژی اصول اساسی(غنی آبادی،۱۳۸۵،ص۳)
(۲-۱۲-۳-۱-۱-۱)- نقش نظارت در اجرای صحیح سیاستهای پولی واعتباری:
الف: هدف عمده بانک مرکزی از گسترش ساختار با ثبات پولی ومالی قسمتی از اهداف کلان اقتصاد محسوب می شود، که برای رسیدن به رشد در عرضه کل، اشتغال، سرمایه گذاری و مصرف می باشد. لذا وجود ساختار مالی سالم بانک ها برای اجرای سیاستهای پولی الزامی است، زیرا شبکه بانکی اگر دارای ساختار مالی ضعیف باشد موجبات کم اثر نمودن آثار سیاستهای پولی در بهبود وضع اقتصادی کشور را موجب می گردد. جهت ارزیابی این نقش نظارت بانک مرکزی می تواند از نسبتهای مالی بانک ها استفاده ومنفعت بانک ها از بخشنامه های بانک مرکزی را بررسی نمود.
ب- نظارت براعطای تسهیلات به منظور هماهنگ کردن سیاست اعتباری بانک ها با سیاست اقتصادی کشور صورت می پذیرد. زیرا اعطای تسهیلات از عوامل تولید است وهمچنین نقش موثری در گردش تولید دارد. در واقع بانک ها در جهت منافع خود مبادرت به اعطای تسهیلات می نمایند اما همیشه منافع بانک ها با منافع اقتصاد هماهنگ نمی باشد. لذا اعطای تسهیلات باید از نظر کمی وکیفی با نظارت دولت که مسئولیت واقعی هدایت اقتصاد جامعه را به عهده دارد به شرح زیر انجام پذیرد:
۱- نظارت کمی به منظور انطباق با احتیاجات جامعه: کاهش یا افزایش نامناسب اعطای تسهیلات گردش تولید را به مخاطره می اندازد وافزایش قیمتها را موجب می گردد.
۲- نظارت کیفی به منظور هدایت تسهیلات بانکی در رشته هائی از تولید که با منافع اقتصادی جامعه هماهنگ باشد، دولت، نظارت براعطای تسهیلات رشته های مورد نظر را که هماهنگ با سیاست توسعه اقتصادی باشد تقویت می نماید.(بهمنی ،غفازی ۱۳۸۹،ص۶۱)
(۲-۱۲-۳-۱-۲)- نظارت اداری: