نکته دیگر در نتایج حاصل از این مطالعه برابری نسبی حساسیت تشخیصی CBCT در شناسایی اجسام در نواحی مختلف است. در حالی که در دو تصویربرداری دیگر، حساسیت تشخیصی در نواحی مختلف، تفاوت بیشتری دارد. برای توجیه این یافته باید در نظر داشت که مشاهده گران ما، از بازسازی حجمی تصاویر حاصله از CBCT برای شناسایی اجسام خارجی استفاده کردند، که سبب می گردد محل جسم خارجی نقش کمتری در شناسایی اجسام خارجی داشته باشد. ولی، در تصاویر رادیوگرافی به دلیل روی هم افتادگی تصاویر^[۱۹]، محل جسم خارجی نقش مهمی در شناسایی آن ایفا می کند.

در مطالعه Aras و همکاران که از نمای لترال سفالومتریک در شناسایی اجسام خارجی استفاده کرده بود (۶)، کیفیت تصویر جسم شیشه ای واقع در سه ناحیه مختلف در مطالعه مذکور برابر ۲+ بود، ولی در مطالعه کنونی در نواحی لب، سینوس ماگزیلا و زاویه مندیبل به ترتیب برابر ۳+، ۱+ و ۲+ است. در توجیه این اختلاف جزئی می توان اشاره کرد که در مطالعه ما برای بررسی شناسایی اجسام خارجی درون بافت نرم از لب گوسفند استفاده شده است، در حالیکه در این مطالعه اجسام خارجی درون زبان گوسفند قرار داده شده بودند. از این رو، با توجه به احتمال کمتر روی هم افتادگی در مطالعه ما، کیفیت تصویر نیز یک درجه بهتر است.
در همین مطالعه از CT در شناسایی اجسام خارجی نیز استفاده شده بود، که یافته های حاصل از مطالعه ما در بررسی CBCT را در شناسایی اجسام خارجی تعبیه شده در نواحی مختلف را تأیید می کند، به جز اینکه جسم خارجی چوبی را (به ویژه در ناحیه سینوس ماگزیلا) بهتر تشخیص می داد. این تفاوت در بخش ‏۴-۱-۱ به تفصیل مورد بحث قرار گرفته است (تفاوت احتمالی دو مطالعه در دانسیته چوب، آناتومی سینوس ماگزیلا و نحوه قرارگیری جسم خارجی در سینوس).
در مطالعه ای که Lue و همکاران (۷۸) در سال ۲۰۰۸ برای شناسایی باریکه های چوبی واقع در دست سگ انجام داده اند، محققان به این نتیجه رسیدند که دقت CT در شناسایی اجسام خارجی چوبی بیشتر از اولتراسوند و آن هم بیشتر از MRI است. تفاوت اصلی این مطالعه با مطالعه ما، محل جایگذاری جسم خارجی است. آناتومی پیچیده دست و وجود استخوان های کوچک در این ناحیه، تشخیص جسم خارجی رادیولوسنت را مشکل می سازد. به علت وجود سایه آکوستیک استخوان ها، شناسایی اجسام خارجی توسط اولتراسوند دشوارتر می گردد و سبب می شود که CT بهتر از اولتراسوند بتواند اجسام خارجی چوبی را شناسایی کند.
برخلاف مطالعه قبلی، Turkcuer و همکاران (۱۷) در مطالعه ای که برای شناسایی اجسام خارجی رادیولوسنت واقع در ناحیه ران مرغ انجام دادند، به این نتیجه دست یافتند که در این ناحیه حساسیت تشخیصی اولتراسوند برای شناسایی اجسام رادیولوسنت (۹۰%)، بسیار بیشتر از رادیوگرافی معمولی (۵%) است. همانطور که می دانیم، ران مرغ از آناتومی ساده تری نسبت به دست سگ برخوردار بوده و با جابجایی پروب سونوگرافی به راحتی می توان بر سایه آکوستیک ناشی از استخوان غلبه نمود. بنابراین، اولتراسوند به راحتی می تواند این اجسام رادیولوسنت را شناسایی کند، در حالی که رادیوگرافی معمولی از شناسایی آن ها ناتوان می ماند.
در مطالعه ای مشابه که توسط Venter و همکاران (۷۷) در سال ۲۰۰۵ انجام شده است، اجسام خارجی چوبی در ناحیه ران مرغ جایگذاری و سپس توسط رادیوگرافی معمولی، CT، MRI و اولتراسوند از آن ها تصویربرداری به عمل آمده است. نتایج حاصل از این مطالعه نشان داد که CT و اولتراسوند، حساسیت تشخیصی نزدیک به هم در شناسایی باریکه های چوب در این ناحیه دارند، و در درجه بعدی MRI قرار می گیرد. در حالی که رادیوگرافی معمولی در تشخیص اجسام چوبی در این ناحیه بسیار ناکارآمد است. حساسیت تشخیصی بالای اولتراسوند نسبت به رادیوگرافی معمولی در شناسایی اجسام خارجی چوبی نتایج مطالعه Turkceur و همکاران (۱۷) را تأیید می کنند. تفاوت حساسیت تشخیصی در شناسایی چوب در مطالعه Venter و مطالعه ما در بخش ‏۴-۱-۱ توضیح داده شد.
با مقایسه نتایج حاصل از این مطالعات با مطالعه حاضر در می یابیم که محل قرارگیری جسم خارجی نقشی اساسی در قابلیت شناسایی آن توسط روش های تصویربرداری گوناگون ایفا می کند.
اندازه جسم خارجی
با توجه به نتایج مطالعه حاضر، حساسیت تشخیصی کمتر برای اجسام خارجی با اندازه کوچکتر، این فرض را که اندازه جسم خارجی بر میزان شناسایی آن تأثیرگذار است، تأیید می‌کند (حساسیت تشخیصی در شناسایی جسم بزرگتر ۸/۶۱% و جسم کوچکتر ۶/۵۵%)، هرچند این اختلاف چندان زیاد نیست. حساسیت تشخیصی بیشتر اجسام بزرگتر را می توان اینگونه توجیه کرد که جسم بزرگتر، سبب ایجاد تغییرات بیشتری در بافت های اطراف شده و در نتیجه بهتر از اجسام کوچکتر در تصاویر پرتونگاری دیده می شود.
در هردو تصویربرداری رادیوگرافی دیجیتال (نمای لترال سفالومتریک و SMV) و همینطور CBCT که در این مطالعه به کار رفته اند، حساسیت تشخیصی این روش ها در شناسایی اجسام خارجی بزرگتر بیشتر از اجسام خارجی کوچکتر است. نتیجه ای که از برابری نسبی حساسیت تشخیصی CBCT در شناسایی اجسام خارجی بزرگ و کوچک می توان گرفت، قدرت تشخیصی بسیار بالای CBCT در شناسایی اجسام با اندازه های مختلف است و این نشان می دهد که میزان قابل قبولی از اندازه جسم خارجی (علاوه بر دانسیته قابل قبول جسم) کافی است تا CBCT بتواند با کمترین ضریب خطا آن را تشخیص دهد.
در مطالعاتی که به بررسی شناسایی اجسام خارجی در اندازه های مختلف توسط روش های تصویربرداری مختلف پرداخته اند، نتایج متناقضی به دست آمده است. Trommer و همکاران به اندازه گیری حداقل اندازه لازم برای تشخیص توسط فنون تصویربرداری پرداخته و آن را تأثیرگذار می دانند (۷۹). آن ها به این نتیجه رسید که کوچکترین اندازه برای تشخیص آهن در CT، ۰۲/۰ میلی متر است. همچنین یافتند که تمایز مواد مختلف توسط CT همیشه امکان پذیر نیست، به ویژه وقتی که اندازه جسم کوچک باشد.
در حالی که در مطالعاتی تأثیر اندازه جسم خارجی در شناسایی آن توسط روش های تصویربرداری نفی می گردد. در مطالعه ای که Al-Zahrani و همکاران (۸۱) بر روی ۳۱ بیمار مشکوک به وجود جسم خارجی رادیولوسنت (باریکه های چوب) انجام دادند و توسط توموگرافی کامپیوتری و اولتراسوند از آن ها تصویربردرای به عمل آوردند، به این نتیجه دست یافتند که اندازه جسم خارجی در میزان شناسایی اجسام خارجی تأثیرگذار نیست.
نتیجه گیری
حساسیت رادیوگرافی دیجیتال در نمای لترال سفالومتریک، رادیوگرافی دیجیتال در نمای SMV و CBCT به ترتیب ۲/۶۷، ۳/۳۲ و ۶/۷۶ درصد است. هیچ یک از سه روش تصویربرداری نتوانستند به خوبی جسم خارجی چوبی را شناسایی کنند، در بین انواع جسم خارجی، سنگریزه بیشتر از بقیه توسط روش‌های تصویربرداری شناسایی شد (حساسیت ۶/۸۲ درصد). طبق نتایج حاصل از مشاهده ها، حساسیت، ویژگی و در نتیجه دقت تشخیصی CBCT

در ادعیه هرجا سخن از رحمت پروردگار است، چشم امید به بخشش و آمرزش گناهان ازسوی خداوند است و امید رهایی از عذاب دوزخ: «الهی اتراک بعد الایمان بک تعزبنی، ‌ام بعد حبی ایاک تبعد نی، ام مع رجایی لرحمتک و صفحک تحرمنی: معبودا! آیا ببینم تو را بعد از ایمان به تو عذابم کنی؟ یا بعد از اینکه دوستت دارم دورم کنی؟ یا با امید به من به مهر و چشم پوشی و گذشت تو دارم محروم سازی.»^[۳۱۸]
این بخش از دعا ضمن اینکه رحیم‌بودن خداوند را یادآوری می‌کند، بیانگر این است که بنده از او طلب عطا و نعمت می‌کند: «و اسئلوالله من فضله ان الله کان بکم رحیما و لیس من صفاتک یا سیدی ان تامر بالسئوال و تمنع العطیه و انت المَنّان بالعطیات علی اهل مملکتک: و بخواهید از فصل خدا، زیرا خدا به شما مهربان است و از شأن تو نیست ای آقای من که دستور سئوال دهی و منع عطا کنی و تو بسیار بخشنده به عطاهای اهل مملکت هستی.»^[۳۱۹]
امام در فرازی از دعای ابوحمزه ثمالی که در دنباله این بخش خواهد آمد، با توجه به رحیم‌بودن حق از او پناه می‌جوید و فریادرسی برای مشکلاتش، گشایشی در سختی‌ها، عفو و بخشش گناهان و گذشت از خطاهای بی‌شمار: «یا مفزعی عند کربتی و یا غوثی عند شدتی الیک فزعت ربک استعنت و لذت لا الوز بسواک و لا اطلب الا منک فاغثنی و فرج عنی یا من یقبل الیسیر و یعفو عن الکثیر اقبل منی الیسیر واعف عنی الکثیر انک انت الرووف الرحیم: ای پناهگاه من هنگام غم و اندوهم، و ای فریادرس من وقت شدت و سختی ام، به‌سوی تو پناه جستم و از تو کمک خواستم و به تو پناه بردم، به غیر تو پناه نمی‌برم و گشایشی را جز از تو نمی‌خواهم، پس به فریادم رس و از من (مشکلاتم را) گشایش فرما، ای آن خدایی که عمل کم را قبول فرموده و از بدی‌های زیاد عفو می‌کنی، از من عمل کم را قبول کن و از خطای زیاد بگذر، به‌راستی که تو بسیار آمرزنده و رحیمی.»^[۳۲۰]

انسان در زیر سایه رحمت الهی آمرزش گناهان را خواهان است، گناهانی که انسان را از ساحت قرب حق‌تعالی دور می‌کند و تنها رحمت خداست که می‌تواند آن گناهان را پاک کند و قلب سالک را مملو از عشق خدا کند و در سایه‌سار قرب حق قرار دهد: «الهی ظلل علی ذنوبی غمام رحمتک: خدایا بر گناهانم سایه ابر و رحمتت را بینداز.»^[۳۲۱]
۲-۶-۴٫ کریم
کریم بر وزن فعیل صفت مشبهه است، به‌معنای بزرگوار و صاحب. کریم بخشنده‌ای است که کرمش نامتناهی و نعمتش بی‌پایان است و از ریشه کرم است.
«کرم: بخشش و نعمت‌دادن، هرگاه خدای‌تعالی با این واژه وصف شود، اسمی است برای احسان و نعمت‌بخشیدن ظاهر و روشن او مثل (ان ربی عنی کریم)^[۳۲۲]»^[۳۲۳]
کریم یکی از نام‌های خداوند است و برای آن معانی مختلفی ذکر کرده‌اند: «خدا کریم است چون در ذات، صفات و افعال زیبا است و عطایش فراوان، احسانش همیشگی و کرمش واسع است، به چیزی که عطا می کند و می‌بخشد از کسی باکی ندارد ؛ توبه گناهکاران را قبول می‌کند و آنان را مأیوس نمی‌کند.»^[۳۲۴]
خداوند کریمی است که به‌طور دائم در حال رساندن خیر و نعمت به موجودات است و گناهان بندگان را می‌بخشد.
با توجه به این معانی درمی‌یابیم که فضل و بخشش خداوند آن‌قدر وسیع است که با بندگان خود متناسب با اعمالشان رفتار نمی‌کند و قدم‌هایشان را به‌سبب خطا و گناهان‌شان نمی‌لغزاند؛ بلکه آنها را هدایت می‌کند و در سایه عفو و رحمت خود قرار می‌دهد. اسماعیل صائنی کرم را این‌گونه تعریف می‌کند: «کرم عبارت است از دهش و بخششی که بدون عوض باشد یک موجودی افاضه بکند و به دیگران بهره برساند و متوقع عوض و پاداش نباشد.»^[۳۲۵]
«و لا اخبرنا بفضلک یا کریم یا رب و انت تعلم ضعفی عن قلیل من بداء الدنیا و عقوباتها.»^[۳۲۶]
۲-۶-۴-۱٫ نسبت کریم‌بودن خدا و خواسته‌ها در ادعیه
در ادعیه شیعه هرجا خداوند را با اسم کریم می‌خوانند، متناسب با آن معانی که برای او ذکرشد، طلب بخشش وگذشت می‌کنند. در بخشی از دعا که در دنباله مطلب می‌آید، امام به واسطه بخشش و کرم خداوند از او می‌خواهد متناسب با اعمالش با او رفتار نکند، بلکه با فضل و بخشش خود به اعمالش بنگرد: «الهی عاملنا بفضلک و لا تعاملنا بعدلک یا کریم: پروردگار من، با ما براساس فضل و کرمت رفتار کن نه با عدالتت ای خدای کریم.»^[۳۲۷]
در فرازی از دعای ابوحمزه ثمالی که در ادامه خواهد آمد، امید به کرم و لطف حق، چشم‌داشت به عفو و بخشش در آن موج می‌زند: «و ما انا یا سیدی و ما خطری، هبنی بفضلک سیدی و تصدق علی بعفوک و جللنی بسترک واعف عن توبیخی بکرم وجهک: من چیستم ای مولای من؟ من چه شایستگی و شأنی دارم؟ مرا به فضل و کرمت ببخش ای آقای من، و به عفوت بر من منت گذار و به لطفت بر زشتی‌ام پرده‌پوشی کن و از توبیخ و تهدیدم به ذات بزرگوارت درگذر.»^[۳۲۸]
بخشش فراوان و پناه در سایه‌سار حق از خواسته هایی است که در سایه نام کریم بر زبان می آوریم: «وامنن علیه بطولک الجزیل و الفعه تحت ظلک الظلیل یا کریم… و منت بر او بنه به بخشش فراوان خود و زیر سایه بلندت پناهش ده ای کریم…»^[۳۲۹]؛ «هذا مقام من لاذبک و استجار بکرمک: این مقام کسی است که به تو گراید و به کرم تو پناه برد.»^[۳۳۰]
و باز هم طلب عفو و آمرزش خطاها و لغزش‌ها: «سبعه رحمتک و عظیم عفوک یا حلیم و یا کریم: به وسعت رحمتت و بزرگی عفوت ای بردبار ای کریم»^[۳۳۱]؛ امید برآوردن آرزوها از جانب خدای کریم: «افتراک یا رب تخلف ظنوننا او تخیب امالنا کلا یا کریم: آیا تو را بیند ای پروردگار که بر خلاف خوش بینی ما باشی یا آروزهای ما را دور اندازی یا کریم.»^[۳۳۲]
امام شیعیان در بخشی از دعای مکارم الاخلاق که در زیر آمده است طلب اصلاح رفتار و صفات و پرورش و تربیت از خدای کریم را دارد: «و اصلحنی بکرمک و دوانی بصنعک: به کرمت اصلاحم فرما و به پرورش خودت درمانم کن.»^[۳۳۳]
۲-۶-۵٫ ستار
ستار بر وزن فعال، صفت مبالغه است و از ریشه ستر، به‌معنای بسیار پوشاننده است. از صفات بسیار مهم خالق یکتا، پرده‌پوشی گناهان بندگانش است، گناهانی که بنده در خفا و پنهانی انجام داد و نمی‌خواهد هیچ‌کس بر آنها آگاه شود. او ستارالعیوب است تا بندگان بدانند که آبرویشان را حفظ می‌کند و پرونده اعمال آنها را فاش نمی‌کند، حتی نزد ملائکه خود. پوشاندن زشتی، بدی و گناه از نعمت‌های بزرگ خداوند است که در حق بنده روا می‌دارد، خداوندی که بر تمام هستی و ملک و ملکوت احاطه دارد و هیچ عمل مخفیانه‌ای از نظرش پنهان نمی‌ماند، چنین خدایی بنده‌اش را رسوا نمی‌کند و زشتی‌های او را می‌پوشاند؛ آبرویش را حفظ می‌کند و انسان را زیبا جلوه می‎دهد، زیرا نه تنها گناهان و خطاهای عبد را، بلکه زشتی‌ها و قبایح او را نیز مستور می‌کند، اگر خداوند انسان را از این لغزش‌ها، زشتی ها، خطاها و گناهان حفظ نکند در معرض خطا و اشتباه و اعمال قبیح و لغزش قرار می‌گیرد، پس عبد در پیشگاه خداوند زمزمه می‌کند: «اللهم مولای کم من قبیح تسترکها: خدایا ای مولای من چه بسیار زشتی های انسان را که مستور کردی و پوشاندی.»^[۳۳۴]
۲-۶-۵-۱٫ نسبت ستاریت خداوند و خواسته‌ها در دعا
هرجا خداوند با این صفت خوانده شود، بنده از او می‌خواهد گناهان او را بپوشاند و زشتی‌هایش را برملا نکند و او را از خطا و لغزش نگه دارد: «ستار العیوب، غفار الذنوب، علام الغیوب، تستر الذنب بکرمک و تؤخر العقوبه بحلمک: پوشاننده عیبها، آمرزنده گناهان، دانای نهان‌ها، گناه را به بزرگواری خود می‌پوشانی و عقوبت را به بردباری‌ات به تأخیر می‌اندازی.»^[۳۳۵]
بنده خداوند را بهترین آمرزنده می‌داند و به این واقف است و اعتراف می‌کند که بهترین پوشاننده زشتی‌هایش کسی جز باری‌تعالی نیست: «اللهم لا اجد لذنوبی غافرا و لا لقبائحی ساترا: خدایا، برای گناهانم آمرزنده‌ای و برای اعمال زشتم پوشنده‌ای… .»^[۳۳۶]
در مناجات تائبین امام سجاد از خداوند درخواست پوشش زیبای الهی را می‌کند و از حق می‌خواهد که نه تنها لغزش‌ها را بپوشاند و درباره آنها مواخذه نشود، بلکه بر لغزش بنده، صفح جمیل کند و باطن و ظاهر اعمال قبیح را بپوشاند و از بین ببرد، زیرا انسان در روز قیامت به ستاریت خداوند نیازمندتر است: «و لا تعرنی من جمیل صفحک و سترک: و از لباس زیبای گذشت و چشم‌پوشی خود برهنه‌ام مکن.»^[۳۳۷]
انسان گناهکار و فراموش‌کار، مغرور لطف و کرم و پرده‌پوشی حق شده و مرتکب گناه و خطا می‌شود و چون به خود می‌آید از کرده خود پشیمان می‌شود؛ روبه درگاه حق می‌کند و می‌گوید: «ای رب جللنی بسترک واعف عن توبیخی بکرم وجهک فلو اطلع الیوم علی ذنبی غیرک ما فعلته و لو خفت تعجیل العقوبه لا اجتنبته: ای پروردگار بپوش مرا به پرده‌کشی خود و بگذر از سرزنش من به کرامت آبرویت، پس اگر امروز دیگری جز تو مطلع می‌شد از گناهم، آن را مرتکب نمی‌شدم و اگر می‌ترسیدم از تعجیل کیفر خودداری می‌کردم.»^[۳۳۸]
«یا رب خیر الساترین و احکم الحاکمین و اکرم الاکرمین ستار العیوب… ای بهترین پوشندگان و ستاران و حکم‌ کننده‌ترین حاکمان و گرامی‌ترین گرامیان پوشاننده عیوب و … .»^[۳۳۹] و پس از بازگشت به سوی حق باز هم از او درخواست پوشاندن گناهان و ستر قبایح را می‌کند و خدا را می‌خواند که: «تستر الذنب بکرمک: گناه را به کرمت می پوشانی.»^[۳۴۰]
۲-۶-۶٫ رب
«رب یعنی مالک و هر کس چیزی را مالک شود رب آن است؛ یعنی ذات مقدسی که حقیقتاً مالک تمامی موجودات است و مالکیت غیر او به‌طور مجاز و بالتبع او سبحانه است.»^[۳۴۱]
خداوند رب وپرورنده انسان و تمام موجودات است. «و همین طور در معنی صاحب چیزی می‌گویند (رب الدار رب الفرس ) و بر اساس سخن خدای‌تعالی است که: (اذکرنی عند ربک فانساه الشیطان ذکر ربه)^[۳۴۲] و (ارجع الی ربک)^[۳۴۳] و (قال معاذلله انه ربی احسن)^[۳۴۴] که گفته شده قصد و توجه‌اش از «ربی» خدای‌تعالی است و نیز گفته‌اند مقصودش ملکی است که او سرپرستی کرده است.»^[۳۴۵]
قرآن کریم در این رابطه می‌فرماید: «ربکم و رب ابائکم الاولین: خداوند، رب شما و رب اجداد شماست.»^[۳۴۶]
«الرب: در اصل به‌معنای تربیت و پرورش است؛ یعنی ایجادکردن حالتی پس از حالتی دیگر در چیزی، تا به حد نهایی و تمام و کمال آن برسد.»^[۳۴۷]
خداوند متعال رب و پرورش دهنده تمام عالم هستی است، زیرا خداوند است که ما را از هیچ و عدم به وجود آورده و تحت ربوبیت خویش تا این حد رسانده است و به نیکوترین وجه پرورانده است؛ پروردگاری که عبودیت درگاهش، نشان افتخار، و ربوبیت او مایه عزت بندگان است.
رب کلمه مبارکی است که به‌معنای مالک و صاحب اختیار است. انسان با توسل به این کلمه و اسم مقدس از رحمت حق برخوردار می‌شود و گناهانش آمرزیده می‌شود. با توجه به بعضی از آیات قرآن، آدم و حوا به هنگام توبه خدا را رب خویش خطاب کرده و از او مغفرت و آرزش و رحمت طلب کردند و عرضه داشتند: «ربنا ظلمنا انفسنا و ان لم تغفر لنا و ترحمنا لنکونن من الخاسرین: پروردگارا، ما به خود ستم ورزیدیم و اگر ما را نیامرزی و به ما رحم نکنی، هر آینه از زیان‌کاران خواهیم شد.»^[۳۴۸]؛ «رب انی لما انزلت الی من خیر فقیر: پروردگارم، من به خیری که تو بر من نازل کنی نیازمندم.»^[۳۴۹]
ربوبیت پروردگار در نظر عارفان و عاشقان درگاهش، به حدی است که جز او را رب خویش نمی‌دانند و جز بر آستان او سر فرود نمی‌آورند و عظمت و کبریایی را تنها از آن او می‌دانند و به درگاهش ندا سر می‌دهند که: «الحمدلله الذی یحلم عنی حتی کاَنّی لاذنب لی فربّی احمد شیء عندی واحقّ بحمدی: ستایش برای خدایی که به من بردباری کند تا جایی که گویا گناهی ندارم، پس پروردگار من نزد من ستوده‌ترین چیزهاست وسزاوار سپاس من است.»^[۳۵۰]
۲-۶-۶-۱ نسبت نام رب با خواسته‌ها در دعا
۲-۶-۶-۱-۱٫ اقرار به گناه و طلب مغفرت و بخشش و عفو از خدا
بندگان و سالکان حق عظمت و جلال پروردگار را به یاد می‌آورند و بر درماندگی و عجر خود معترف‌ می‌شوند. آنها با بردن این نام بر زبان خویش، به درگاه خداوند طلب عفو و گذشت می‌کنند و از او می‌خواهند که گناهانشان را ببخشد و خطاهایشان را بپوشاند: «و ما انا یا رب و ما خطری هبنی بفضلک و تصدق علی بعفوک ای رب جللنی بسترک واعف عن توبیخی: و من چه هستم پروردگارا! و چه اهمیتی دارم، ببخش مرا به فضل خودت و با صدق عفو خود بر من گذشت کن، ای پروردگار مرا به پرده‌کشی خود و بگذر از سرزنش من.»^[۳۵۱]
«ربّ اناجیک بقلب قد اوبقه جرمه ادعوک یارب راهبا راغبا راجیا خائفا اذا رأیت مولای ذنوبی فزعت… ما تکره ودک وکرمک وعدتی فی شدتی مع قله حیائی رأفتک و رحمتک: پروردگارا با دلی که جرمش هلاک کرده رازت گویم، تو را می‌خوانم؛ پروردگارا ترسان، باشوق و امیدوار هراسان ای مولای هروقت گناهم را می‌بینم در هراسم … و ذخیره من در سختی من، همان جود وکرم توست، با بی‌شرمی من همان رأفت و رحمت ومهربانی توست.»^[۳۵۲]
امام در این فراز از دعا که ذکر شد، با امید به پروردگار خویش و با زبانی که گناه کرده، خدا را می‎خواند، زیرا ایمان دارد که باخدایی سخن می‌گوید که او را آفریده و پرورشش داده و به او رئوف و مهربان است، پس او را رب خویش می‌نامد و از او یاری می‌خواهد: «انا یارب الذی لم استحیک فی الخلاء و لم اراقبک فی الملاء: ای پروردگار، منم آنکه در خلوت از تو حیا نکرد و در ملأ و آشکار رعایتت نکرد.»^[۳۵۳]
۲-۶-۶-۱-۲٫ اعتراف به فقر و عجز و ناتوانی
دعاخوان و عاشق حق پس از نام رب هر خواسته‌ای را از خداوند مسئلت می‌کند، زیرا او را ارباب و پرورش دهنده خویش می‌داند و به همه امور آگاه است و از نیازها و آرزوهایش خبر دارد، پس با تکرار نام ارباب عشق‌بازی کرده و حلاوت و شیرینی آن را در جانش احساس می‌کند، پس صمیمانه به رازونیاز می‌پردازد: «یا رب یا رب یا رب یا الهی و سیدی و مولای و مالک رقی یا من بیده ناصیتی یا علیما بضری (بفقری) و مسکنتی یا خبیرا بفقری و فاقتی: ای پروردگارم، ای پروردگارم، ای پروردگارم، ای معبود و سرور و مولایم و اربابم، ای کسی که زمامم به دست اوست، ای آگاه از پریشانی و ناتوانی‌ام، ای دانا به تهی‌دستی و ناداری‌ام.»^[۳۵۴]؛ «یارب ارحم ضعف بدنی و رقه جلدی و دقه عظمی یا من بدأ خلقی و ذکری و تربیتی و بری و تغذیتی هبنی لابتداء کرمک و سالف برک بی: ای پروردگار من برناتوانی بدنم و باریکی استخوانم رحم کن، ای کسی که آغاز کردی به آفرینش من و به یاد من و پرورش و احسان من و خوراک دادنم، به‌خاطر آغاز کرمت مرا ببخش و سابقه احسانی که به من داشتی.»^[۳۵۵]
۲-۶-۶-۱-۳٫ یادآوری آغاز احسان و پرورش و تربیت انسان.
«یا من بدء خلقی و ذکری و تربیتی و بری و تغذیتی هبنی لابتداء کرمک و سالف برک بی یا الهی و سیدی و ربی…: ای کسی که آغاز کردی به آفرینش من و به یاد من و به پرورش و احسان من و خوراک دادنم ببخشم به خاطر آغاز کرم خودت و سابقه احسانی که به من داشتی ای معبود من و ای آقای من و ای پروردگار من» ^[۳۵۶]
در این بخش از دعای کمیل، امام نخستین آفرینش انسان را از احسان خداوند می‌داند و بعد از آن هم پرورش و تربیت، خوراک و مایحتاج زندگی را هم از کرم و احسان او می‌داند و خدای خویش را مربی و آقا و ارباب صدا می‌زند و در نهایت با توجه به سابقه کرم و احسان پروردگار از او بخشش می‌طلبد.
۲-۶-۷٫ غفار، غفور و غافر
«غفور از ریشه غفر بر وزن فعال، اسم مبالغه است و معنای آن بسیار آمرزنده است. غفور یعنی کسی که آمرزش او بسیار باشد؛ یعنی به لطف و رحمت خود گناهان بنده را می‌پوشاند و آنها را می‌بخشاید و کسی را بر اسرار او آگاه نمی‌سازد.»^[۳۵۷]
غفار، غفور و غافر از یک ریشه‌اند که از این سه کلمه در قرآن یاد شده است.
خداوند غفار است، کار نیکو را آشکار می‌کند و زشتی‌ها را در دنیا می‌پوشاند و از عذاب آخرت می‌گذرد. «برخی گفته‌اند غفار کسی است که گناهان را برای همیشه می‌بخشد؛ در دنیا گناهان را می‌پوشاند و از عقوبت و عذاب در آخرت می‌گذرد.»^[۳۵۸]
از اسمای حسنای حق و صفات علیای پروردگار، غفار، غفور و غافر است که به‌معنای وجود مقدسی است که بسیار آمرزنده است و شرط آمرزش توبه و بازگشت به‌سوی حق است. خداوند در قرآن کریم می‌فرماید: «و الله غفور الرحیم: همانا خداوند آمرزنده و مهربان است.»^[۳۵۹]
کسی که از گناه خود توبه کند و از بدی‌ها و خطاهای گذشته اش بپرهیزد و پروای الهی داشته باشد، خداوند او را می‌آمرزد: «و اتقوالله ان الله غفور رحیم: از خدا پروا کنید، به‌یقین خداوند بسیار آمرزنده و مهربان است.»^[۳۶۰]

لذت
قصد خرید آنی
رفتار خرید انی
انگیختگی
واکنش پس از خرید
بخش (ب) بخش (الف)
شکل ۲۰-۲: مدل مبتنی بر یافته­های تحقیق
۳-۵ مقایسه مدل اولیه و مدل مبتنی بر یافته­های تحقیق
طبق مدل پیشنهادی ۵ فرضیه مطرح شد که بر اساس این فرضیات هیجانات خرید که شامل حس لذت و انگیختگی بوده است بر قصد خرید آنی تاثیر مثبت داشته، همچنین قصد خرید آنی بر رفتار خرید آنی تاثیر گذاشته. از طرفی ریسک ادراک شده بر رفتار خرید آنی تاثیر منفی داشته و در نهایت رفتار خرید آنی بر واکنش پس از خرید تاثیر منفی دارد.
تمامی فرضیات مطرح شده به اثبات رسید اما بر خلاف انتظار فرضیه چهارم که تاثیر منفی ریسک ادراک شده بر رفتار خرید آنی را بررسی می­کرد رد شد. با توجه به تعریف و مفهوم رفتار خرید آنی که در فصل دوم به تفصیل در مورد آن توضیح داده شد، در این نوع از خرید فرایند کامل تصمیم ­گیری شکل نگرفته و فرد بدون سنجش گزینه­ های مختلف ناگهان تصمیم به خرید می­گیرد. در نتیجه، به نظر منطقی می ­آید که در خرید آنی فرد ریسک­های موجود را در نظر نگرفته و با توجه به تاثیری که احساسات و هیجانات برتصمیم وی گذاشته وی رفتاری سنجیده از خود نشان نمی­دهد.
۴-۵ نوآوری تحقیق
این تحقیق در حیطه فعالیت خرده­فروشی­ها و به طور خاص در مورد فروشگاه­ای تخفیفی جانبو انجام شده است. با توجه به این که هر بنگاه اقتصادی در صدد افزایش فروش و سودآوری خود تلاش می­ کند، خرده­فروشی­ها هم از این امر مستثنی نیستند. امروزه انواع کالاها با قیمت­های مشابه در بازار وجود دارد که هدف اصلی بنگاه اقتصادی رابا چالش روبرو می­ کند. در نتیجه خرده­فروشی­ها به علم بازاریابی و شناخت رفتار مصرف کننده شدیدا محتاجند. همانطور که در در فصل­های قبلی بیان شد، یکی از انواع رفتار خرید، خرید آنی یا ناگهانی است که با توجه به آمار بیان شده در مورد این نوع از خرید و رابطه آن با میزان فروش خرده­فروشی­ها، جای بحثی برای پرداختن به این موضوع باقی نمی­ماند.

خرید آنی به عوامل مختلفی بستگی دارد. از آنجا که طبق بررسی­های انجام شده محقق نه تنها در تحقیقات داخلی، در تحقیقات خارجی نیز کمتر به عوامل درونی موثر بر رفتار خرید آنی پرداخته شده است. و به نظر می­رسد که تصور محققین بر این بوده که باید بیشتر به بررسی تاثیر عوامل خارجی و محیط فروشگاه بر رفتار خرید آنی پرداخت. در حالیکه در نهایت این مصرف کننده است که باید این تاثیرات را پذیرفته و خرید را انجام دهد. در نتیجه اینجاست که اهمیت عوامل داخلی تاثیر­گذار بر رفتار خرید آنی اهمیت خود را نشان می­دهد. زیرا عوامل داخلی مربوط به ویژگی­های شخصیتی افراد می­ شود. هیجانات و احساسات خرید نیز یکی از همین عوامل داخلی است که تاثیر بسیاری در تصمیم فرد دارد. در واقع، همه آن عوامل خارجی و محیط فروشگاه، در نهایت تاثیر خود را در احساسات و احوالات فرد می­ گذارد. در نتیجه اینکه خرده­فروش بداند میزان تاثیر این عوامل در تصمیم خرید آنی چقدر است و چه عواملی موجب ایجاد این احساسات و هیجانات در فرد می­ شود، کمک بزرگی برای هدف فروش بیشتر خواهد بود. این تحقیق به خرده فروشان کمک می­ کند تا بدانند چگونه هیجانات و احساسات مثبتی که منجر به خرید آنی می­ شود ایجاد شده و آیا ریسک ادراک شده می ­تواند بر عدم انجام خرید آنی تاثیر گذار باشد. همانطور که نتایج تحقیق نشان داد، هیجانات خرید موجب ایجاد قصد خرید آنی و رفتار خرید آنی شده و ریسک ادراک شده هم تاثیر منفی بر این رفتار ندارد.
۴-۵ پیشنهادها
۱-۲-۵ پیشنهادهای اجرایی مبتنی بر یافته­های پژوهش
با توجه به جدول (۷-۴) بارهای عاملی مربوط به متغیر حس لذت و انگیختگی (بالاتر از ۰٫۳) که همگی از مقدار قابل قبولی برخوردارند، و همچنین طبق جدول (۱-۷)، بر اساس همبستگی که بین هیجانات خرید (حس لذت و انگیختگی) و قصد خرید آنی وجود دارد، خرده فروشان باید به ایجاد هیجان خرید در مشتریان، که از دیدن و روبرو شدن با محصولات ناشی می­ شود، بپردازند تا از این طریق احتمال انجام خرید آنی در آنان را افزایش دهند. طبق شاخص­ های عنوان شده برای حس لذت و انگیختگی در فصل قبل، این دو حس ناشی از حس رضایت، انگیزه خرید و میزان اهمیت محصول برای فرد است که همگی هنگام مواجه فرد با محصول در وی ایجاد می­ شود. از آنجا که خرده فروشان در ویژگی­های مرتبط با محصول که زیر نظر تولید کننده است، نقشی ندارند، می­توانند با انتخاب محصولات باکیفیت و دارای ظاهر جذاب، تلاش خود را در چیدمان محصولات، جایگاه آنها در قفسه­ها و استفاده از نور که کاربرد زیادی در جذاب کردن محیط خرید دارد، افراد را به سمت خرید سوق دهند.
با توجه به جدول (۷-۴) بارهای عاملی مربوط متغیر حس لذت و انگیختگی (بالاتر از ۰٫۳) که همگی از مقدار قابل قبولی برخوردارند، و همچنین طبق جدول (۱-۷)، بر اساس همبستگی که بین هیجانات خرید (حس لذت و انگیختگی) و قصد خرید آنی وجود دارد، خرده­فروشان باید فاصله زمانی بین قصد خرید و خرید واقعی را کاهش دهند تا خرید آنی رخ دهد. خرده­فروشان می­توانند از ترفندهایی از قبیل همراهی پرسنل فروش با مشتری و کمک و اطلاع رسانی در مورد محصولات به آنها استفاده کنند؛ و یا با کاهش ریسک­های احتمالی (اگرچه این رابطه در تحقیق حاضر به اثبات نرسید) مخاطرات را برای مشتری کاهش دهند تا خرید سریع­تر صورت گیرد.
با توجه به نتایج بدست آمده که مربوط به ریسک ادراک شده است، رابطه منفی این متغیر با رفتار خرید آنی به اثبات نرسید، و این امر می ­تواند نقطه قوتی برای خرید آنی محسوب شود که خرده­فروشان می­توانند از آن استفاده کنند. در واقع چون مشتری در این نوع خرید به انواع ریسک­ها توجه نمی­کند، می­توان بسیار راحت وی را به سمت خرید سوق داد. عدم توجه به ریسک­ها یعنی عدم توجه به قیمت محصول، مشکلات هنگام استفاده از محصول، تفاوت محصول با ذهنیت فرد از آن، به خطر افتادن سلامت جسمانی فرد هنگام استفاده از محصول، تغییر نگرش دیگران نسبت به فرد به دلیل استفاده­اش از آن محصول و زمان مورد نیاز برای استفاده یا یادگیری نحوه­ استفاده از محصول است. هر یک از این موارد شش­گانه­ی ذکر شده، می ­تواند دریچه­ای برای خرده­فروش به سمت فروش باشد، آن هم در بازار رقابت امروز که همه به دنبال کاهش این ریسک­ها برای جلب توجه مشتری هستند. البته این به این معنی نیست که می­توان با نادیده گرفتن موارد ذکر شده به فروش رسید، بلکه نکته اینجاست که فرشنده در خرید آنی این مانع را در سر راه خود برای فروش محصولش کمتر حس می­ کند و می ­تواند به سایر موارد برای جلب مشتری توجه کند.
با توجه به جدول (۷-۴) بارهای عاملی مربوط متغیر واکنش پس از خرید (بالاتر از ۰٫۳) که همگی از مقدار قابل قبولی برخوردارند، و همچنین طبق جدول (۱-۷)، بر اساس همبستگی که بین رفتار خرید آنی و واکنش پس از خرید وجود دارد، خرده­فروش باید به این نکته توجه کند که نمی­ توان با جذابیت­های لحظه­ای خرید آنی را برای همیشه تضمین کرد. زیرا با واکنش منفی­ای که پس از خرید آنی در مشتری رخ می­دهد وی عملا پس از مدتی این نوع خرید را کنار می­ گذارد. خرده فروش باید کیفیت و سایر ویژگی­های محصولاتی را که احتمال می­دهد بیشتر به صورت آنی خریداری شوند را در انتخاب خود برای چیدن در قفسه فروشگاه، در نظر بگیرد تا این نوع خرید را در بلند مدت از دست ندهد.
به نظر می­رسد در خرید آنی مشتری با برخی ترفندهای بازاریابی و جذابیت هایی مانند، استفاده از نور، قیمت پایین برای محصول بی کیفیت، استفاده از فروشندگان ماهر که با تعریف مدام از محصول (که فرصت فکر کردن به مشتری را نمی­دهند تا خرید زودتر اتفاق بیافتد)، چیدمان جذاب محصول در قفسه­ها، استفاده از رایحه مطبوع در فروشگاه و … که فروشنده ایجاد کرده، دست به خرید آنی می­زند؛ و طبق یافته­های این تحقیق احتمال اینکه پس از خرید به هردلیلی از آن محصول استفاده نکند، وجود دارد؛ خرده­فروشان باید اخلاق در بازاریابی و فروش را رعایت کنند تا با فریب مشتری محصول بی­کیفیت خود را نفروشند، بلکه از این شیوه فروش برای افزایش فروش محصولات با کبفبت خود استفاده کنند.
از آنجایی که حدود ۸۰ درصد از پاسخ­هندگان جز اقشار کم درآمد بودند، و شرکت اورست مدرن پارس در حال افزایش فروشگاه­های خود است، می ­تواند با تاسیس فروشگاه­های تخفیفی جانبو در نواحی­ای که متعلق به اقشار کم درآمد است از مشتریان بیشتری برخوردار شود.
۲-۲-۵ پیشنهاد به محققین آتی
انجام این پژوهش در سایر خرده­فروشی­ها، به منظور دست­یابی به اطلاعات بیشتر در زمینه رفتار خرید آنی در خرده­فروشی­ها.
محدود کردن پژوهش در حوزه کالایی خاص و یا گروهی از محصولات، به منظور دست­یابی به نتایج دقیق­تر و عدم کلی­گویی در این زمینه.
بسط و گسترش دادن مدل پژوهش با افزودن سایر متغیرهای مستقل و یا تعدیل­گر به منظور سنجش دقیق­تر این رفتار در میان مصرف­ کنندگان.
انجام پژوهشی با موضوع “عوامل تاثیرگذار بر احساسات و هیجانات خرید مصرف­ کنندگان در خرید آنی"، به منظور کاربردی­تر کردن و بخشیدن قابلیت اجرایی بیشتر به پژوهش.
انجام پژوهشی با عنوان “مهمترین عوامل تاثیرگذار بر رفتار خرید آنی"، به منظور شناسایی کلیدی­ترین عوامل موثر بر رفتار خرید آنی.
موانع و محدودیت­های تحقیق

1. 1. عدم وجود مدل­های متنوع و سوابق کافی در این زمینه.

1. 1. به دلیل محدودیت­های زمانی و مالی که وجود دارد، امکان انجام پژوهش در تمام جوامع وجود ندارد، به همین دلیل ممکن است تعمیم­پذیری نتایج این تحقیق پایین باشد.

1. 1. عدم وجود زمان کافی.

منابع و مأخذ
منابع فارسی
آرتاخه. (۱۳۹۰، ۴ تیر). تاریخچه فروشگاه­های زنجیره­ای. دنیای اقتصاد، ص ۱۰.
آزاد، علی اصغر. )۱۳۸۸(. ارزیابی و رتبه بندی عوامل موثر بر فروش مواد غذایی در فروشگاه­های زنجیره­ای رفاه. 

سوالات تخصصی: سوالات تخصصی پرسشنامه بر مبنای مقایسات زوجی، برای تعیین وزن شاخص­ های تاثیرگذار در انتخاب نوع سهام شرکت­های پذیرفته شده در بورس اوراق بهادار تهران بنا نهاده شده است. برای تعیین تعداد سوالات تخصصی پرسشنامه مقایسات زوجی نیز از فرمول زیر استفاده شده است:

که در رابطه بالا :n تعداد شاخص و N: تعداد سوالات تخصصی پرسشنامه می­باشد.
با جایگذاری در فرمول فوق، تعداد سوالات پرسشنامه مقایسات زوجی ۴۵ عدد به دست آمد.
= ۴۵
۳-۷- بررسی روایی و پایایی ابزار سنجش
ابزار سنجش باید از روایی و پایایی لازم برخوردار باشد تا پژوهشگر بتواند داده ­های متناسب با پژوهش را گردآوری کند و از طریق این داده ­ها و تجزیه و تحلیل آن­ها، به سوال‌های پژوهش پاسخ دهد. برای سنجش و ارزیابی پرسشنامه و یا هر گونه ابزار سنجش، دو ملاک روایی و پایایی به کار گرفته می­ شود. برای آزمون روایی و پایایی سوال­های پرسش­نامه، اینکه آیا سوال های مربوط به هر متغیر پژوهش، واقعاً آن متغیر را اندازه ­گیری می کنند، از آنجا که این پرسشنامه به منظور تحلیل سلسله مراتبی طراحی شده است، نرخ ناسازگاری این تحلیل(AHP)^[44] شاخص روایی و پایایی آن درنظر گرفته شده است،که در فصل چهارم در قسمت تحلیل سلسله مراتبی بطور کامل به آن پرداخته می­ شود. پژوهشگر هنگام پاسخ­گویی به سوال­ها توسط افراد خبره بورس در کنار ایشان حضور داشته، در صورت ابهام یا مشکل جوابگو بوده است. به علاوه هدف از تهیه­ پرسش­نامه برای تک تک اعضای نمونه تشریح گردید. به این ترتیب، روایی محتوایی پرسش­نامه مورد تایید قرار گرفته است. سادگی پاسخگویی به پرسشنامه نیز نشانگر روایی ساختار آن می­باشد.
۳-۸- روش­های آزمون آماری
داده کاوی به بررسی و تجزیه و تحلیل مقدار عظیمی از داده ­ها به منظور کشف الگو­ها و قوانین معنی­دار اطلاق می­گردد. داده کاوی در دو نوع ظاهر می­ شود، داده کاوی هدایت شده و داده کاوی هدایت نشده. در داده کاوی هدایت شده هدف دسته­بندی اطلاعات بر اساس برخی پارامترها مشخص می­باشد اما در داده کاوی هدایت نشده هدف یافتن الگوها یا تشابهات بین گروه­هایی از اطلاعات بدون استفاده از هیچ گونه پیش زمینه­ای در مورد اطلاعات می­باشد. از نمونه روش­های داده کاوی هدایت نشده و هدایت شده می­توان به خوشه­بندی و دسته­بندی اشاره نمود. خوشه­بندی به عمل تقسیم جمعیت نا همگن به تعدادی از زیر مجموعه­ها یا گروه ­های همگن گفته می­ شود. در دسته­بندی هر داده به دسته­ای از پیش تعیین شده بر اساس دانش قبلی اختصاص می­یابد اما در خوشه­بندی هیچ دسته از پیش تعیین شده­ای وجود ندارد. در واقع خوشه­بندی راهی برای یافتن ساختار داده ­های پیچیده فراهم می­ کند
با تلفیق خصوصیات ذکر شده و همچنین بیان تفاوت روش­های سلسله مراتبی و غیر سلسله مراتبی در فصل دوم روش­های متفاوتی حاصل می­ شود که به انواع آن اشاره شد. با بررسی روش­های ذکر شده و با توجه به بررسی داده ­ها و موضوع پایان نامه، در انجام این پژوهش برای تحلیل خوشه­ای داده ­ها بهتر است از روش غیر سلسله مراتبی K میانگین استفاده شود. بنابراین در این پژوهش از تحلیل سلسله مراتبی AHP و تحلیل خوشه­ای به روش K-means برای بررسی و دسته­بندی شرکت­های بورس اوراق بهادار استفاده شده است.
الگوریتم K-MEANS
الگوریتم K-means یکی از پرکاربرد­ترین الگوریتم­های خوشه­بندی می­باشد. حرف K که در اسم این الگوریتم وجود دارد به این واقعیت اشاره دارد که هدف این الگوریتم پیدا کردن تعداد ثابتی از خوشه ­ها براساس نزدیکی نقاط داده ها به هم می باشد. الگوریتم K-means به شرح زیر می­باشد:

1. 1. انتخاب K داده به عنوان مرکز خوشه

1. 1. تعیین فواصل بقیه داده ها با مرکز خوشه ­ها

1. 1. قرار گیری داده­هایی که به مرکز هر خوشه نزدیکترند در آن خوشه

1. 1. محاسبه میانگین هر خوشه به عنوان مرکز جدید خوشه

1. 1. تکرار مرحله دوم تا چهارم تا رسیدن با عدم تغییر در خوشه ­ها

روش خوشه‌بندی K-means بستگی به عواملی چون تعداد خوشه و روش تعیین فاصله بین خوشه ­ها دارد. یکی از مهم­ترین مسایل در خوشه­بندی انتخاب تعداد خوشه­های مناسب می­باشد. تعداد خوشه­ای مناسب می­باشد که:

1. 1. تراکم: نمونه­های موجود در یک خوشه تا حد امکان شبیه به یکدیگر باشند معیار رایج برای تعیین میزان تراکم داده ها واریانس داده ­ها است و

1. 1. جدایی: نمونه­های متعلق به خوشه­های متفاوت تا حد امکان از یکدیگر جدا باشند.

عبارات فوق را بدین صورت نیز بیان می­ کنند که خوشه ­ها باید دارای ماکزیمم فشردگی باشند و تا حد امکان جدایی آن­ها نیز زیاد باشد. اگر تنها معیار فشردگی مورد استفاده قرار گیرد در آن صورت هر داده می ­تواند به صورت یک خوشه در نظر گرفته شود چرا که هیچ خوشه­ای فشرده­تر از خوشه­ای با یک داده نمی ­باشد. اگر تنها معیار جدایی در نظر گرفته شود در آن صورت بهترین خوشه­بندی این می­باشد که کل داده ­ها یک خوشه درنظر گرفته شود. با این فرض که فاصله هر خوشه از خودش صفر است. بنابراین باید از ترکیب دو معیار فوق استفاده شود. در شکل زیر این الگوریتم نشان داده شده است:
شکل۳-۱: الگوریتم K-means
۳-۹- نرم افزار­های مورد استفاده شده پژوهش
در این پژوهش، ابتدا شاخص­ های مالی دهگانه پژوهش با بهره گرفتن از تحلیل AHP و نرم افزار Expert­Choice وزن­بندی می­شوند. سپس با بهره گرفتن از روش K-means، تحت نرم افزار Matlab شرکت­های بورس اوراق بهادار تهران خوشه­بندی می­ شود.
خلاصه فصل سوم:
در این فصل، پس از ارائه مقدماتی درباره پژوهش­های علمی و لزوم انجام آن­ها به توضیحاتی در رابطه با نوع پژوهش پیش رو پرداخته شد. پس از ارائه مختصری در مورد شاخص­ های مالی پژوهش، جامعه آماری و نمونه گیری بیان گردید. در ادامه، روش­های گردآوری اطلاعات، مرور شده و بیان ­گردید که پژوهشگر برای بررسی هدف پژوهش چه روش­هایی را برای جمع­آوری اطلاعات برگزیده است. همچنین توضیح کاملی در رابطه با پرسشنامه تدوین شده به عنوان ابزار مهم گردآوری اطلاعات در این پژوهش ارائه ­گردید. و در نهایت بیان گردید که برای تحلیل و بررسی اطلاعات از روش تحلیل سلسله مراتبی و تحلیل خوشه­ای و نرم افزار­های Expert Choice و Matlab استفاده می­ شود.
فصل چهارم
تجزیه و تحلیل داده ­ها
مقدمه:
تجزیه و تحلیل اطلاعات به عنوان بخشی از فرایند روش پژوهش علمی یکی از پایه­ های اصلی مطالعه و بررسی است. به عبارتی دیگر در این بخش پژوهشگر برای پاسخگویی به مساًله و سوال­های تدوین شده که برای پژوهش در نظر گرفته است از روش­های مختلف تجزیه و تحلیل استفاده می­ کند. لذا ذکر این نکته مهم است که تجزیه و تحلیل داده ­های بدست آمده به تنهایی برای یافتن پاسخ پرسش­های پژوهشی کافی نیست، تفسیر و تعبیر این داده ­ها نیز لازم است. ابتدا باید داده ­ها را تجزیه و تحلیل نمود و سپس نتایج این تجزیه و تحلیل را مورد تعبیر و تفسیر قرار داد. در این فصل تجزیه و تحلیل داده در سه بخش انجام می­ شود:

1. 1. وزن دادن به معیار­ها براساس روش تحلیل سلسله مراتبی

1. 1. بدست آوردن بهترین K برای تحلیل خوشه­ای براساس متوسط ضریب نیمرخ

1. 1. تجزیه و تحلیل خوشه­ای براساس روش K-means

۴-۱- جمع­آوری داده ­ها
در این قسمت، کلیه داده ­های مربوط به شاخص­ های شرکت­های پذیرفته شده در سال های ۱۳۸۹تا ۱۳۹۱ براساس آنچه در فصل سوم گفته شد در کاربرگ اکسل ذخیره شدند. لذا از داده ­های این سال­ها برای محاسبه P/E، B/P، P/S، EPS، مومنتوم، سود تقسیمی، ROE و DE واز داده ­های سال های ۱۳۸۵ تا ۱۳۹۱برای محاسبه شاخص نرخ رشد ۵ ساله درآمد هر سهم و میزان تغییر ۵ ساله نسبت قیمت به درآمد هر سهم استفاده شد. در مرحله بعدی توسط اکسل از آن­ها میانگین حسابی گرفته شد و در نهایت این شاخص ­ها برای محاسبات بعدی بی­مقیاس شدند.
۴-۲- وزن دادن به معیار­ها
در این قسمت بر اساس روش سلسله مراتبی AHP برای شاخص ­ها وزن تعیین می­کنیم. مراحل کار در AHP را به صورت زیر می­توان بیان نمود:
۴-۲-۱- توسعه درخت تصمیم(ساختار سلسله مراتبی)
در اولین اقدام ساختن سلسله مراتبی مربوط به این موضوع را مشخص می­کنیم. شکل شماره (۴-۱) در این نمودار ما با یک سلسله مراتب چهار سطحی شامل: هدف­ها، معیار­ها، زیر معیار­ها و گزینه­ ها مواجه هستیم، تبدیل موضوع یا مسئله مورد بررسی به یک«ساختار سلسله مراتبی» مهم­ترین قسمت فرایند تحلیل سلسله مراتبی محسوب می­ شود. زیرا در این قسمت با تجزیه مسائل مشکل و پیچیده، فرایند تحلیل سلسله مراتبی آن­ها را به شکلی ساده که با ذهن و طبیعت انسان مطابقت داشته باشد، تبدیل می­ کند. به عبارت دیگر فرایند تحلیل سلسله مراتبی مسائل پیچیده را از طریق تجزیه آن عنصر به عناصر جزیی که به صورت سلسله مراتبی بهم مرتبط بوده و ارتباط هدف اصلی مسئله با پایین­ترین سطح سلسله مراتبی مشخص است، به شکل ساده­تری در می ­آورد.

تمام هیکلش خیس
(کیانوش، ۱۳۶۹، ص ۲۰)

بیت اوّل را اگر به زبان گفت و گو نقل کنیم این گونه می شود: ببین! قبای مخملش را چه ریختی خیس کرده است. تمام واژه ها نقل شده و حرف نشانهی «را» نیز به آن اضافه شده است. «خیس کردن» یک فعل مرکب است و بهتر است حداقل در شعر کودک در کنار همدیگر و بدون فاصله آورده شود.
- کاربرد زبان عامیانه در شعر کودک
در شعر کودک بر خلاف شعر رسمی، زبان عامیانه کاربرد فراوانی دارد. البته در شعر خردسالان کاربرد زبان عامیانه بیشتر است دلیل کاربرد زبان و یا لهجههای عامیانه در شعر کودک ارتباط نزدیک و تنگاتنگ آن با ترانههای عامیانه است. «ترانههای عامیانه بیگمان در ساخت شعر کودک بیشتر از هر چیز دیگری تأثیر داشته است. شعر کودک ، چه از نظر فرم و چه از نظر محتوا ، زیر تأثیر ترانههای عامیانه است که سرایندگان آن ترانهها افراد گمنامی هستند که در این گیتی زیسته و ترانهها سرودهاند.» (علی پور، ۱۳۸۳، ص ۱۵۸) کاربرد زبان عامیانه در شعر کودک به دو گونه دسته بندی میشود:
دستهی نخست: شعرهایی که با زبان معیار سروده میشوند، امّا در همین زبان معیار باز شاعران تلاش میکنند از واژه های محاوره سود جویند؛ مانند:

هر روز با شیرینمان
یک عالمه گل میکنم
از لابه لای سبزها
گلهای سنبل میکنم
(کشاورز، ۱۳۷۳، ص ۲۰)

دسته دوم: شعرهایی هستند که شاعران آن تلاش کردند، با زبان محاوره و عامیانه شعر بسرایند و شاید این گونه شعرها برای خردسالان و کودکان دبستانی از جذابیت ویژهای برخوردار باشد؛ مانند:

دلم میخواد همیشه
کنار من بمونه
خیال کنه لباسم
براش شده یه خونه
(قاسم نیا، ۱۳۶۸، ص ۴)

شعر عامیانه بیگمان زیر تأثیر ترانههای عامیانه است، که از سالها پیش در اذهان مادر بزرگها و پدر بزرگها جاری بوده و برای کودکان و نوههای خود با آواز میخواندند و اساساً ترانههای عامیانه بدون آواز، معنا و مفهومی نداشت. «امّا شعر عامیانه به طور رسمی بیش تر از دورهی مشروطیت آغاز شد»( علی پور، ۱۳۸۳،ص ۱۶۱)علی اکبر دهخدا طنز نویس، پژوهشگر و شاعر بزرگ عصر مشروطه به سرودن شعر میپرداخته که از زبان محاوره برخوردار است:

خاک به سرم، بچه به هوش آمده
بخواب ننه، یک سر دو گوش آمده
گریه نکن لولو میاد میخوره
گربه میاد بزبزی رو می بره
(همان، ص ۱۶۱)

یحیی آرینپور دربارهی سرایش اشعار محاوره در دورهی مشروطیت میگوید: «این طرز سخن سرایی در مطبوعات دورهی انقلاب ایران زیاد دیده میشود. از آن جمله است شعر «لالای مادرانه» از ابوالقاسم لاهوتی، «ترانهی سربازی» ازسراینده ناشناس و«لالایی گهواره» از اشرف الدین گیلانی.
(آرین پور، ۱۳۵۷، ج ۱، ص ۹۳)
بعد از علی اکبر دهخدا، استاد ملک الشعرای بهار با ترانهی مشهور بزک نمیر بهار میاد زبان محاوره را وارد شعرکرد و پس از وی نیز ایرج میرزا به زبان عامیانه گرایش پیدا کرد. (علی پور، ۱۳۸۳، ص ۱۶۱)
امّا در دورهی معاصر، نیما با بهره گرفتن از زبان عامیانه شعری را در سال ۱۳۰۸ هـ . ش برای کودکان سرود که «بهار» نام دارد؛ اگر چه در سال ۱۳۰۵ نیز شعری با عنوان آواز قفس در قالب نیمایی برای کودکان تجربه کرده بود که از زبان رسمی برخوردار میباشد. اینک به شعر بهار وی اشاره میشود:

بچّه ها ، بهار!