۲

۲۰

۲۶

۱

۴۹

.۰%

۴.۱%

۴۰.۸%

۵۳.۱%

۲.۰%

۱۰۰.۰%

۵

۱

۸

۲۲

۱۸

۰

۴۹

۲.۰%

۱۶.۳%

۴۴.۹%

۳۶.۷%

.۰%

۱۰۰.۰%

جدول شماره (۴-۶) : توزیع فراوانی شاخصهای مربوط به ارتباط آموزش ضمن خدمت با دانش شغلی در کارشناسان و مدیران سازمان
بر اساس جدول فوق۶۷.۷% (مجموع درصدهای موافق و کاملا موافق ) از کارشناسان اعلام داشته اند که دوره های آموزشی ضمن خدمت برگزار شده باعث افزایش معلومات آنها گردیده است. ۵۶.۶ % هم بیان داشته اند که باعث افزایش شناخت آنها از قوانین و مقررات در حیطه وظایف شغلی ، ۴۳.۲% باعث افزایش تشخیص مشکلات سازمان در امور مربوط به شغلی ، ۶۵.۶% کیفیت و ارزش مطالب مطرح شده و آموزشهای تئوری ارائه شده باعث بالا رفتن آگاهی و در نهایت نیز ۵۱.۲ % از پاسخ دهندگان اظهار نموده اند که باعث افزایش دقت انجام وظایف شغلی ایشان گردیده است. از طرفی ۷۰% از مدیران اظهار داشته اند که دوره های آموزشی ضمن خدمت برگزار شده باعث افزایش معلومات آنها گردیده است.۶۰% باعث افزایش شناخت آنها از قوانین و مقررات در حیطه وظایف شغلی ، ۵۴% باعث افزایش تشخیص مشکلات سازمان در امور مربوط به شغلی ،۵۵.۱% اعلام نموده‌اند که کیفیت و ارزش مطالب مطرح شده و آموزشهای تئوری ارائه شده باعث بالا رفتن آگاهی آنان شده است. اما ۴۲.۹% از مدیران با بیشترین فراوانی بیان کرده اند که دوره های آموزشی ضمن خدمت برگزار شده تا حدودی باعث افزایش دقت انجام وظایف شغلی ایشان شده است. بنابراین بطور میانگین ۵۶.۹% (میانگین مجموع درصدهای موافق و کاملا موافق) از کارشناسان و ۵۵.۲% از مدیران معتقدند آموزش ضمن خدمت باعث افزایش دانش شغلی کارشناسان و مدیران سازمان شده است.

نمودار (۴-۶) فراوانی شاخصهای مربوط به ارتباط آموزش ضمن خدمت با دانش شغلی در کارشناسان و مدیران سازمان
سوالات جدول به ترتیب زیر می باشد:
۶ – باعث افزایش توان انجام کارهایم بدون راهنمایی دیگران شده است .
۷ – در عمل مورد استفاده قرار می گیرد .
۸ - توانایی مرا در تحلیل عوامل داخلی و محیطی بخش معدن و صنایع معدنی افزایش داده است .
۹ – باعث بالا بردن توانایی انجام کارهایم گردیده است .
۱۰ – باعث افزایش توانایی من در حل مساله شده است .
۱۱ – باعث افزایش توانایی من در استفاده از تکنولوژی های جدید در سازمان شده است .
۱۲ – مهارت برنامه ریزی را در من افزایش داده است .
۱۳ – قدرت تصمیم گیری را در من افزایش داده است .
۱۴ – قدرت سازمان دهی را در من افزایش داده است .
۱۵ - توان تشخیص منابع را در من افزایش داده است .
۱۶ – باعث افزایش توانایی من در تهیه گزارشها تخصصی شده است .

کاملا مخالفم

مخالفم

تا حدی موافقم

موافقم

۹۶/۱

۹۶/۱

t

سطح اطمینان

۰۵/۰

۰۵/۰

d

دقت احتمالی

۱۵۱۸۲

۹۱۶۹

N

جامعه آماری

۳۷۰

۳۷۵

n

حجم نمونه

همانطور که قبلاً گفته شد شیوه نمونه‌گیری در این تحقیق طبقه‏ای متناسب است که بر اساس آن ساخت جامعه مورد مطالعه مشخص است و آن در ابعاد کوچکتر اما با همان ساخت ادامه می‌یابد. به عبارت دیگر بعد از تعیین حجم نمونه مقتضی، آن را بر حسب جنس، مقطع تحصیلی و دانشکده تفکیک کرده و سهم هر یک از دانشکده‌ها مشخص می‌شود و سپس به صورت اتفاقی در هر دانشکده میزان پرسشنامه مقتضی بین دانشجویان توزیع می‌گردد. فرمول محاسبه جدول
تعیین حجم نمونه اینگونه است:
۳ – ۱۵ ابزار گردآوری داده‌ها
ابزار مورد استفاده در این مطالعه، پرسشنامه بوده است. پرسشنامه پس از احراز اعتبار و پایایی آن در مراحل مقدماتی تحقیق، برای جمع‌ آوری داده‌های مورد نیاز در مرحله نهایی مورد استفاده قرار گرفت.

پرسشنامه‌ها به گونه‌ای تدوین شده بود که توسط پاسخگو تکمیل شود از طرفی ممکن بود برخی از پاسخگویان بی‌سواد باشند و یا سؤالی در مورد پرسشنامه داشته باشند و از طرفی پرسشنامه تا حدی حساسیت‌برانگیز بود از کسانی که سابقه پرسشگری داشتند و در رشته‌های مربوطه تحصیل کرده بودند استفاده شد تا مشکلی در این زمینه وجود نداشته باشد.
۳ – ۱۶ تکنیک‌های مورد استفاده در تجزیه و تحلیل داده‌‌ها
پس از اتمام مرحله جمعآوری داده ها و انجام تحقیقات، جهت تجزیه و تحلیل داده‌ها از نرم‌افزار کامپیوتری ۱۶ SPSS، برای آزمون مدل ساختاری از نرم افزار LISREL 8. 54 و برای ترسیم نمودارها از نرم افزار Microsoft Excel استفاده شده است. در سطح توصیفی از جداول یک بعدی، فراوانی، درصدستونی، انحراف معیار و ترسیم نمودار و در سطح استنباطی نیز برای آزمون فرضیات از آزمون‌های ضریب همبستگی پیرسون، تی و رگرسیون چندمتغیره و برای الگوسازی مدل معادلات ساختاری از نرم‌افزار لیزرل استفاده شده است.
۳-۱۷ اعتبار^[۷۷] و پایایی^[۷۸]
اعتبار به صورت‌های مختلف بدست می‌آید، از جمله اعتبار صوری و اعتبار تجربی. در این تحقیق، ما از اعتبار صوری استفاده کردیم. به همین منظور، اولاً سعی شد گویه‌هایی که متغیرهای تحقیق را می‌سنجند را یا از گویه‌های تحقیقات پیشین که زیر نظر اساتید مجرب، استفاده و اجرا شده‌اند، استفاده کنیم و یا برای انتخاب بهترین گویه‌ها برای متغیرهای جدید از نظرات محققین و اساتید دیگر استفاده کنیم. سپس در نهایت، یک بار دیگر پرسشنامه تدوین شده را به اساتید و متخصصان نشان داده و از نظرات آنها برای تصحیح پرسشنامه کمک گرفتیم. بدین ترتیب پرسشنامه این تحقیق از نوعی اعتبار صوری برخوردار است.
در ترجمه Reliability واژه‌های فارسی پایایی، قابلیت اعتماد، ثبات، استواری و... بکار رفته است. در این تحقیق، از واژه پایایی استفاده شده است. به لحاظ پایایی «وسیله معتبر آن است که دارای ویژگی‌های تکرارپذیری و بازیافت‌پذیری باشد؛ یعنی بتوان آنرا در موارد متعدد بکار برد و در همه موارد نتیجه یکسان تولید کرد» (ساروخانی، ۱۳۷۷: ۱۴۶). بعبارت دیگر «منظور از قابلیت اعتماد علمی، حصول نتایج مشابه در تکرار اعمال قبلی است» (همان: ۱۴۶). برای ‎آزمون پایایی پرسشنامه، شیوه‌های متفاوتی وجود دارد. در تحقیق حاضر، با بهره گرفتن از داده‌های آزمون مقدماتی (پیش آزمون) و به کمک کامپیوتر و نرم افزار SPSS، میزان آلفای کرونباخ برای متغیرهایی که به صورت سازه تهیه شده بودند محاسبه گردید که نتیجه آنها در قسمت‌های قبل آمده است.
فصل چهارم
تجزیه و تحلیل داده ها
۴– ۱ مقدمه
چهارمین فصل تحقیق تجزیه و تحلیل داده‌های جمع‌ آوری شده است. این فصل از تحقیق دو قسمت خواهد بود: یافته‌های توصیفی و یافته های تبیینی. در قسمت یافته های توصیفی جداول توصیفی، توزیع فراوانی پاسخگویان بر اساس متغیرهای مختلف ملاحظه میشود. این متغیرها هم شامل متغیر اصلی تحقیق یعنی نگرش سیاسی و هم شامل متغیرهای مستقلی که بر نگرش سیاسی اثرگذار هستند خواهد بود.
در قسمت دوم، با بهره گرفتن از آزمونهای آماری همبستگی پیرسون، آزمون میانگین(t-test) و رگرسیون مشخص میشود کدام یک از فرضیات تحقیق، تأیید می‌گردد و رابطه کدامیک از متغیرهای مستقل با متغیر وابسته مورد تأیید قرار نمی‌گیرد و در نهایت با بهره گرفتن از نرم‌افزار لیزرل، به آزمون مدل ساختاری تحقیق پرداخته می‌شود.
۴ - ۲ یافته‌‌های توصیفی
۴-۲-۱ محل تحصیل
جدول شماره (۴-۱) توزیع فراوانی پاسخگویان بر حسب محل تحصیل

دانشگاه

تعداد

درصد

قانون مدنی تصریح به تکلیف مزبور ننموده است و از افراد حسن معاشرت شوهر نسبت به زن دانسته و اکتفا به ماده (۱۱۰۳) کرده است. چنانچه گذشت، حسن معاشرت زن و مرد با یکدیگر تابع عرف و عادت زمان و مکان با در نظر گرفتن وضعیت آنان می باشد، لذا آزاد بودن مرد در شب ها و یا گذراندن او هرشب نزد زن، تابع عرف و عادت محلی می باشد که در آن زیست می نماید، همچنان که هرگاه عرف و عادت زمان و مکان آن است که شوهر در اتاق زن شب را بگذراند، باید در اتاق او باشد و هـرگاه عرف اقتضاء نماید که هریک از زن وشوهر دراتاق جداگانه بخوابد، کافیست که مرد در منزل زن شب را بگذراند، اگرچه در اتاق دیگر بخوابد. ^[۴۹]
۲-ریاست خانواده
در اسلام ریاست خانواده بر عهده مرد است و این مبتنی برآیه «۳۴» سوره نساء می باشد. « الرّجال قوّامون علی النّساء بما فضّل الله بعضهم علی بعض و بما أنفقوا من أموالهم »
بین فقها و مفسران در مورد آیه مذکور اختلاف نظر وجود دارد؛ عده ای با توجه به ادامه آیه، آن را به روابط زن و مرد در خانواده اختصاص داده اند و وظایف و اختیارات خاصی را برای مردان در این خصوص برشمرده اند.^[۵۰]

گروهی به عموم الفاظ بکار برده شده در آیه استناد کرده، آن را مختص رابطه زن و شوهر نمی دانند، بلکه برای کل مردان در جامعه بشری صفت « قوام بودن را لحاظ کرده و امتیازات و حقوق ویژه ای را برای مردان نسبت به زنان شمرده اند»^[۵۱].
علامه طباطبایی (ره) در ذیل آیه فوق می فرماید: « زن در اداره امور فردی و کارهای خود استقلال دارد و اگر در چنین اموری به هر کار معروف و منکری که دوست داشت و دلش می خواست دست زد، مرد هیچ حقی ندارد که با او معاوضه کند. پس معنای قیمومیت به زوجه اش این نیست که زن در مالکیت خود اداره و حق تصرف ندارد، یا در حفظ حقوق فردی و اجتماعی خود و دفاع از آنها استقلال ندارد و نمی تواند به مقدمات لازم برای دستیابی به آن حقوق توسل جوید، بلکه آیه مذکور در واقع جایگاه مـردان را در حیات بشری و زندگی مشترک نسبت به زن مشخص می کند، نه سلطه و ولایت مرد برابر زن و یا ناتوانی و عدم استقلال زن را ».^[۵۲]
شهید مطهری (ره) در مورد آیه شریفه می فرماید: عبارت قرآن که فرموده است« بما فضّل الله بعضهم علی بعض»^[۵۳] و نفرموده « بما فضّل الله الرجال علی النّساء »، ناظر بر این است که بعضی بر بعضی برتری دارند و نگفته است مردان بر زنان، چون خواسته بگوید مرد بر زن برتری هایی دارد و زن نیز بر مرد برتری هایی، و لازمه این دو برتری حکومت مرد است بر زن ». ^[۵۴]
در همین زمینه در بیانی دیگر استاد می فرماید: « به مرد بنا بر فضیلت هایش مزایایی داده شده که بر طبق آن به درد حکومت داخل خانواده می خورد و به زن بنا بر فضیلت هایش مزایایی داده شده که به موجب آن، شایسته اداره داخل خانواده است.
«قوّام» به کسی گفته می شود که تدبیر و اصلاح دیگری را به عهده دارد. شرط سرپرستی و مدیریت، لیاقت تأمین و اداره زندگی است و به این جهت، مردان نه تنها در امور خانواده، بلکه در امور اجتماعی، قضاوت و جنگ نیز بر زنان مقدمند، « بما فضّل الله … و بما أنفقوا »، و به این جهت نفرمود: «قوّامون علی أزواجهم» ؛ چراکه مسئله زوجیت مخصوص زناشوئی است و خدا این برتری را مخصوص خانه قرار نداده است، گرچه برخی زنان در توان بدنی یا درآمد مالی برترند، ولی در قانون و برنامه، باید عموم را مراعات کرد و نه موارد نادر را. ^[۵۵]
گفتار دوم : ریاست مرد بر خانواده
ایجاد نظم در هر جمعیت منوط بر این است که مقامی بر آن حکومت کند، خانواده نیز از این قاعده مستثنی نیست و دوام آن، جز با تعیین مدیر و مسئول ویژه، امکان ندارد. از نظر احترام به حقوق فردی، برابری زن و مرد عادلانه تر به نظر می رسد، و به همین دلیل ممکن است ادعا شود که خانواده باید بطور مشترک اداره شود و نظام آن بر مبنای توافق زن و شوهر قرار گیرد. ولی، زندگی اجتماعی در هر گروه نیازمندی های خاص دارد که برای رفع آنها ناچار بایستی آزادی های فردی را محدود نمود.
اگر بنا شود که اداره زن و مرد در تنظیم امور خانواده ارزش مساوی داشته باشد، معلوم نیست اختلاف سلیقه ها را در کجا باید حل کرد؟
پرسشی که در اینجا مطرح می شود این است که چرا در این جامعـه کوچک ( کانون خانواده) ریاست همیشه با مرد است و زن حقّی در این مورد ندارد؟
در پاسخ می توان گفت: مرد، چه از نظر قوای جسمانی و چه از نظر احاطه بر امور اجتماعی، نوعاً صلاحیت بیشتری برای عهده دار شدن این مسئولیت دارد. هرچند که در پاره ای از خانواده ها شایستگی زن به مراتب بیشتر از مرد می باشد، اما حکم قانون، ناظر به عموم و متکی به غالب است. به هرحال ماده (۱۱۰۵) قانون مدنی به این موضوع اشاره کرده است و به موجب ماده (۱۱۰۴)، زن معاون و یاور او در تشیید مبانی خانواده و تربیت اولاد می باشد.
با این وجود، باید اعتراف نمود که تا یاری و همراهی و تحمل سختی ها و گذشت های زن در کانون خانواده نباشد، این ریاست مرد به عنوان هدایت و پشتیبانی اعضای خانواده و همچنین تأمین نیازهای آنها، به نحو احسن انجام نخواهد شد.
فلذا، مقصود ازریاست شوهر اینست که تصمیم گیری نهایی درامورخانواده و مراعات مصالح آن بعهده شوهر است. و آن، مقامی است که برای مصلحت خانواده به مرد داده شده است.
بند اول: بررسی ریاست مرد از منظر قرآن
قرآن مجید به عنوان وحی الهی و کتاب آسمانی، مهم ترین منبع نقلی برای استفاده از احکام شرعی محسوب می شود و به جهت قطعی بودن صدور آن، در صورت وضوح دلالت یا اثبات دلالت آیاتش در استنباط احکام شرع مقدس، کارایی قاطع وموثری خواهد داشت.
در این مجال، سه آیه را برای اثبات ریاست مرد به اختصار به بحث می گذاریم:
۱-آیه ۳۴ سوره نساء ^[۵۶] که ذکر آن گذشت.
نکته قابل توجه در آیه اینست که خداوند دو سبب برای قوامیت مردان ذکر می کند:
الف- « بما فضّل الله بعضهم علی بعض »؛ برخی به سبب بعضی فزونی ها که خداوند برای برخی نسبت به برخی دیگر مقرر داشته است، که بیانگر« سبب فطری» و « خدادادی» است یعنی مرد بدان جهت که از صلاحیت فکر و اندیشه معاش زیادتر و نیروی بدنی بیشتری برخوردار گشته، به این مسئولیت برگزیده شده و چنین امری در راستای دادگری، حکمت اندیشی و رعایت مصالح است. آیه نیز با تعبیری حکیمانه نشان می دهد که برتری و فزونی متقابل است و اختصاص به مردان ندارد، بلکه زنان نیز در برخی جهات برتری یافته اند.^[۵۷]
از سوی دیگر قرآن مجید می فرماید: « و لاتتمنّوا ما فضّل الله به بعضکم علی بعض».^[۵۸] یعنی چیزی را که خداوند به آن بعضی از شما را بر بعضی دیگر برتری بخشیده، آرزو نکنید.
ب- « و بمـا أنفـقـوا مـن أمـوالهـم »؛ و به خاطر انفاق هایی که از اموالشان ( درمــورد زنان) می کنند.
این تعلیل نشانگر سبب کسبی و اجتماعی قوامیت مردان بر زنان خویش است، زیرا با اینکه ازدواج و فوائد مترتب برآن، مشترک میان زن و مرد است، اما مرد به جهت توانائی و قدرت بدنی به امر شریعت الهی، مکلف به تامین معاش و تهیه مخارج زندگی شده و زن از این وظیفه معاف گشته و به تبع آن حق ریاست و نظارت به مرد واگذار گردیده است.
۲-آیه ۲۲۸ سوره بقره: « و المطلّقات یتربّصـن بـأنفسهـنّ ثلاثـه قـروء و لا یحـلّ لهـنّ أن یکتمـن مـا خلق الله فـی أرحامهـنّ إن کـنّ یـؤمنّ بالله و الیوم الآخر و بعولتهن أحقّ بردهنّ فـی ذلک إن أرادوا إصلاحـا و لهـنّ مثـل الّذی علیهـنّ بـالمعروف و للرّجال علیهنّ درجه و الله عزیز حکیم».
نویسندگان تفسیر نمونه در توضیح این آیه آورده اند: در آیه مزبور بعد از ذکر مسئله طلاق و عده زن، موضوع احترام متقابل زن و مرد را بالاتر می برد و به حقوق شخصی و اجتماعی می کشاند و می گوید: همانطور که حقوقی برای مرد وضع شده تا زن رعایت آن را به عهده بگیرد، همچنین زن حقوق مختلفی بر مرد دارد که او نیز موظف است آنها را رعایت کند … و به همان اندازه که زنان وظایفی دارند، حقوقی هم بر آنها قرار داده شده است، و از تساوی این حقوق با آن وظایف، اجرای عدالت در حق آنان عملی می گردد. ^[۵۹]
نویسندگان این تفسیر معتقدند که « للرّجال علیهنّ درجه »، متمم جمله قبل است که می گفت: قانون عدالت درحق زن همانند مرد جاری است، ولی این به معنای مساوی بودن و تشابه در حقوق و وظایف نیست، زیرا با درنظرگرفتن اختلافات دامنه دار میان نیروهای جسمی و روحی زن و مرد روشن می شود که زن باید وظیفه حساس مادری و پرورش نسلهای برومند اجتماع را به عهده داشته باشد و وظایف اجتماعی که نیاز به نیروهای فکری داشته و از احساسات و تأثیر عاطفه به دور است، مانند حکومت، قضاوت، سرپرستی خانواده به عهده مرد قرار گیرد و مرد در این مرتبه، مرحله عالی تری داشته باشد و صاحب مرتبه باشد. ^[۶۰]این برداشت از آیـه شریفه، به نظر دارای وجاهت و اعتبار است، همچنان که برخی از مفسران از جمله زمخشری، مرحوم طبرسی و مرحوم مقدس اردبیلی درجه مذکور در آیه را به برتری و ریاست مرد تفسیر کرده اند.
در تفسیر المنار نیز آمده است که مراد از این درجه، درجه ریاست و قیام به مصالح ذکرشده در آیه «الرّجال قوامون علی النّساء… » است.
بند دوم: بررسی ریاست مرد از منظر روایات
۱-عن ابی عبدالله (ع)، قال: « من سعاده الرجل أن یکون القیّم علی عیاله» ^[۶۱]؛ از خوشبختی مرد آن است که سرپرست خانواده اش باشد.
۲-رسول اکرم (ص) می فرمایند: « کلّکـم راع و کلّکم مسؤول عن رعیّته فالامام راع و هـو مسؤول و الرّجل راع علـى اهله و هو مسؤول و المرأه راعیه على بیت زوجها و على ولده فکلّکم مسؤول عن رعیّه ». ^[۶۲]
همه شما راعی هستید و تمامتان نسبت به رعیت خود مسئولیت دارید، امام راعی جامعه است و نسبت به آنان مسئول است، مرد نسبت به اهل و عیال خود راعـی است و نسبت به آنان مسئول است و زن مسؤل امور منزل و فرزندان است و هرکس به اندازه ریاستى که دارد مسؤل و به انجام وظایفى که خداوند به عهده‏اش گذاشته، موظّف است.
۳-و عنـه (ع)، قال:« رحـم الله عبـدا أحسن فیما بینه و بین زوجتـه، فـإنّ الله (عـزّ و جـلّ) قد ملّکه ناصیتها و جعلهـا القیّم علیهـا ». ^[۶۳]
“خدا بیامرزد مردی را که رابطه اش با همسرش نیکو باشد، چراکه خدا زن را بدست مرد سپرده و
او را قیّم زن قرار داده است.”
بند سوم: بررسی ریاست مرد از منظر فقها
صاحب جواهر(ره) ریاست شوهر را امری مسلّم دانسته است. ایشان به بحث از حقوق متقابل شوهر و بانو پرداخته و روایات را به اختصار آورده که از مباحث مطرح شده توسط ایشان تلویحاً ریاست شوهر استفاده می شود. ایشان در جواهر می نویسد: « هریک از زوجین بر دیگری حقی دارد که واجب است صاحب حق، آن حق را به پا دارد و (البته) بعضی حقوق غیرالزامی است و انجام آن مستحب است. دلایل این امر عبارتند از: کتاب، سنت، اجماع؛ اگر چه حق شوهر بر بانو به مراتب بیشتر است». ^[۶۴]
امام خمینی(ره) نیز در این مبحث می فرمایند: « هر یک از بانو و شوهر بر دیگری حقی دارد که باید آن حقش را بجا آورد، اگرچه حق شوهر بیشتر است. از حقوق شوهر بر بانو آن است که بانو شوهر را اطاعت کرده، نافرمانی نکند و بدون اجازه او از منزل خارج نشود. ^[۶۵]
بند چهارم: شرایط ریاست مرد بر خانواده
احراز و تصدی ریاست برخانواده مستلزم برخورداری از اوصاف و شرایطی است که فقدان آنها مرد را از این مسئولیت خطیر بی بهره می سازد. از آنجا که شناخت کامل ریاست مرد، و مطالعه گستره آن بی نیاز از این شرائط نیست، اکنون به بررسی شرائط مزبور می پردازیم:

1. 1. اهلیت:

ریاست به عنوان آمیزه ای از حق و تکلیف، مجموعه ای از اختیارات و وظایف مستلزم انجام پاره ای اعمال وتصرفات است که برای آنها وجود اراده صحیح و شایستگی کامل، یا به عبارتی داشتن اهلیت شرط است. اهلیت به معنای سزاواری و شایستگی^[۶۶]، در علم حقوق عبارت است از صلاحیت قانونی شخص برای داراشدن و اجرای حق. ^[۶۷]
نویسندگان حقوق مدنی اهلیت را در دو قسمت مطرح ساخته اند:
الف- اهلیت داراشدن حق:
استعدادی که به موجب آن شخص از حقوق خصوصی بهره مند شده و می تواند صاحب حق و تکلیف گردد. ^[۶۸]از این اهلیت، اهلیت استحقاق یا تمتع نیز تعبیر می شود. مبنای این اهلیت، انسان بودن است؛ یعنی همین که وجود و شخصیت انسان شکل گرفت، از توانایی دارا شدن حق و تکلیف بهره مند می گردد.
ب- اهلیت اجرای حق
صلاحیتی است که شخص به حکم قانون برای اجرا و کاربرد حق خویش می یابد.^[۶۹] این اهلیت را، اهلیت تصرف و استیفا می نامند^[۷۰]، و فاقدین آن را محجور می خوانند. مبنای اهلیت استیفا، داشتن درک و تمییز است، زیرا اراده انشایی که برای اعمال و تصرفات حقوقی لازم می باشد، تنها در اشخاص دارای تمییز وجود دارد.
باید دانست که محور بحث ما نیز در اهلیت به عنوان شرط برخوردار از ریاست بر خانواده، اهلیت اجرای حق است. از آنجا که هر انسانی، واجد اهلیت دارا شدن حق فرض می شود و لذا در موردش اصل را بر وجود داشتن آن نهاده اند ( اطلاق ماده ۹۵۶ ق.م)، درحالیکه در مورد اهلیت استیفا اصل بر عدم آن است ( مفهوم ماده ۱۲۱۰ ق.م) و اثبات آن نیاز به دلیل دارد.
۲-توانایی و صلاحیت اخلاقی :
مرد برای تصدی ریاست خانواده ضمن برخورداری از اهلیت و رشد لازم، باید توانائی بدنی و لیاقت و شایستگی اخلاقی برای عهده دار شدن این مسئولیت را دارا باشد، زیرا بدیهی است که صرف بلوغ جسمانی و داشتن عقل معاش به هیچ وجه نمی تواند برای احراز این موقعیت مهم و حساس کافی دانسته شود.
قدرت و توانمندی: قدرت و توانائی از شرایط تکلیف می باشد، زیرا تکلیف به عاجز از نظر عقل امری است قبیح که از شارع حکیم صادر نمی شود؛ همانگونه که خداوند در قرآن کریم با تأکید بر این امر فرموده است: « لا یکلِّف الله نفسا الاّ وسعها ». ^[۷۱]
ریاست بر خانواده چنانچه بیان شد، مسئولیتی است آمیخته به اختیارات مهم و تکالیف سنگین، که بطور قطع بر عهده مردانی که فاقد توان و نیروی لازم برای تصدی آن و انجام وظایف مربوط به آن می باشند، قرار نمی گیرند. پاره ای از فقها در مورد ولایت و سرپرستی پدر برفرزندان، قدرت را مورد عنایت قرار داده وگفته اند: هرگاه بیماری شدید و ناخوشی های سخت شخص را از تشخیص مصلحت و فراهم ساختن نفقه افراد تحت سرپرستی اش ناتوان سازد، ولایت او زائل می شود.^[۷۲]
صلاحیت و شایستگی اخلاقی: مرد حتی اگر در سطح بالایی از عقل و رشد قرار داشته باشد و از توانائی و قدرت مناسب برای اداره خانواده برخوردار باشد، تنها زمانی شایسته ریاست بر خانواده می شود که استعدادها و نیروهای خدادادیش را در جهت خدمت به همسر و فرزندان و رفع نیازهای آنان بکار گیرد و در رعایت مصلحت خانواده اهتمام ورزد، چه اینکه جوهره ریاست در خانواده چیزی غیر از این نیست. در واقع کسی که خود از عهده داری ریاست و احکام آن طفره می رود، سزاوار نیست که قانونگذار چنیـن مسئولیتـی مهـم را بـه وی تحمیل کنـد، چـرا که واگذاری سـرپرستـی خانـواده به این قبیـل افراد، مصداق سپردن امانت و مسئولیت به نااهلان است و گذشته از سرزنش عقل^[۷۳]، مورد انکار شریعت می باشد: « إنّ الله یأمرکم أن تؤدّوا الأمانات إلی أهلها» ^[۷۴]؛ خداوند به شما فرمان می دهد که امانتها را به صاحبانشان واگذار کنید.
بند پنجم: آثار ریاست شوهر بر خانواده
ریاست شوهر برخانواده در حقوق ما دارای آثار و نتایجی است که فهرست وار بیان می گردد:

• شبکه ­های LC پسیو

یکی از مشخصه­های مدارات RF نسبت، نسبتا بزرگ بخش پسیو به اکتیو است و بیشتر مولفه­های پسیو آن را ترانسفورمرها تشکیل می­ دهند. از جمله مزایای استفاده از شبکه ­های RLC در مدارات RF عبارتند از: تطبیق امپدانس (مهم­تر از همه برای انتقال توان کافی)، حذف پارازیت­های ترانزیستورها، دست­یابی به بهره بالا در فرکانس­های بالا و فیلتر کردن سیگنال­های ناخواسته. در این قسمت سعی می­ شود تا بینشی از طراحی شبکه ­های RLC ارائه شود.

• تانک RLC موازی

ابتدا شبکه RLC موازی بررسی می­ شود. همانطور که در شکل (۲-۲۲) مشاهده می­ شود یک تانک LC موازی شامل سه المان است: سلف، خازن و مقاومت موازی با سلف ناشی از تلفات سلف. تانک می ­تواند انرژی ذخیره کند.
تانک LC موازی
این انرژی بین سلف و خازن نوسان می­ کند تا اینکه تلفات موجود در سلف بر آن غلبه کند و آن را از بین ببرد. همانطور که در بخش ۲-۲ اشاره شد، شبکه­ جبران این تلفات سلف بصورت یک مقاومت منفی موازی با تانک مدل می­ شود.
فرکانس نوسان این تانک با مقدار سلف و خازن تعیین می­ شود. مطابق با قانون کیرشهف^[۱۲] ولتاژ دو سر سلف و خازن باید برابر باشند (V_L=V_c). بعبارت دیگر جریان­های جاری شده در سلف و خازن باید برابر باشند (I_L=I_c).

با بهره گرفتن از معادلات فوق می­توان یک معادله­ درجه­ دوم از جریان بدست می ­آید

با حل این معادله عبارت زیر نتیجه می­ شود

جواب معادله­ فوق یک جریان متناوب سینوسی است. اگر فرض شود A=B، مطابق با فرمول اویلر^[۱۳] جریان را می­توان با یک سینوسی با دامنه­ ۲A نشان داد.

بنابراین فرکانس مرکزی نوسان برابر است با :
فرکانس تشدید تانک را با بیان ساده­تر نیز می­توان محاسبه کرد. ادمیتانس این مدار برابر است با

فرکانس تشدید فرکانسی است که در آن ادمیتانس سلفی و خازنی یکدیگر را خنثی کنند و مقداری حقیقی یابد که همان کندوکتانس G است. طبق معادله ادمیتانس برابر است با
 

• تانک RLC سری

برخلاف تانک RLC موازی، در تانک RLC سری رزونانس وقتی اتفاق می­افتد که امپدانس شبکه مینیمم شود و برابر با مقدار حقیقی R شود. ساختارهای دیگری نیز به عنوان مدار تانک وجود دارد که همگی آنها قابل ساده سازی به مدار تانک RLC سری یا موازی می­باشند.

• ضریب کیفیت تانک

.
.
.

حیطه n

لازم به ذکر است که تعیین ارتباط بین منابع و عوامل، با در نظر داشتن وضعیت رقابتی کنونی منابع انجام میشود. روشن است که حفظ مزایای رقابتی و بکارگیری مناسب آنها از اهمیت بالایی برخوردار است. همچنین توسعه و بکارگیری منابعی که دارای ضعف رقابتی میباشند، جهت ارتقاء وضعیت رقابتی آنها دارای اهمیت زیادی میباشد. در جدول ۳-۱ یک مثال فرضی جهت روشنتر شدن چگونگی تعیین ارتباط بین منابع و عوامل آمده است.
تعیین اهداف کلان^[۹۶]
اهداف به نتایجی گفته میشوند که در مدت زمان معین آرزوی تحقق آنها وجود دارد. اهداف میتوانند عینی یا ذهنی، مادی یا معنوی، انسانی یا اجتماعی و کیفی یا کمی باشند[۱]. اگرچه معمولاً هرچه محدوده زمانی اهداف کوچکتر باشد، بر میزان کمی بودن آنها افزوده میشود.
در این مرحله از مدل تلفیقی، مدیریت ارشد سازمان بر اساس مأموریت و چشمانداز سازمان اهداف کلان را مشخص مینماید. اهداف کلان سازمان در تعیین مسیر کلی جهت تدوین استراتژیها حائز اهمیت میباشند. این اهداف دارای بعد زمانی بلندمدت میباشند و به صورت کلی و برای کل سازمان تعیین میگردند. در تعیین اهداف باید به ویژگیهای کلی اهداف نیز توجه نمود. اهداف سازمان باید قابل قبول، قابل دسترس، صریح و روشن، برانگیزاننده و سازگار با یکدیگر باشند[۵۴].

تعیین گزینههای استراتژی در هر حیطه
در این قسمت گزینههای استراتژی در راستای حفظ، توسعه و بکارگیری منابع فعلی و شناسایی منابع جدید در پاسخ به تعدادی سؤال کلیدی تعیین میگردند.^[۹۷] در هر حیطه، سه سؤال در راستای حفظ، توسعه و بکارگیری هر منبع مطرح میگردد و یک سؤال کلی هم در مورد شناسایی منبع جدید در آن حیطه مطرح میشود. برای پاسخگویی به سؤالات از ارتباطات تعیین شده بین منابع و عوامل (قسمت ۳-۳-۷ )، استفاده خواهد شد. در واقع در پاسخگویی به هر سؤال تنها تعداد محدودی منبع یا عامل مدنظر خواهد بود. نکته مهم دیگر این است که در تعیین گزینههای استراتژی، گزینههایی مدنظر میباشند که با اهداف کلان تعیین شده در قسمت قبل همسو باشند. سؤالات مذکور به شرح زیر میباشند:
حفظ منابع: با بهرهگیری از سایر منابع، قوتها یا فرصتها و حذف یا کاهش ضعفها ویا تهدیدها چه اقداماتی میتوان برای حفظ وضعیت منبع مربوطه انجام داد؟
توسعه منابع: با بهرهگیری از سایر منابع، قوتها یا فرصتها و حذف یا کاهش ضعفها ویا تهدیدها چه اقداماتی میتوان برای توسعه و ارتقاء وضعیت رقابتی منبع مربوطه انجام داد؟ و یا با بهرهگیری از سایر منابع، قوتها یا فرصتها و حذف یا کاهش ضعفها ویا تهدیدها چه اقداماتی میتوان در جهت افزایش میزان استفاده و یا وسعت بخشیدن به منبع مربوطه انجام داد؟
بکارگیری منابع: با بهرهگیری از سایر منابع، قوتها یا فرصتها و حذف یا کاهش ضعفها ویا تهدیدها چه اقداماتی میتوان برای بکارگیری مناسبتر منبع مربوطه انجام داد؟ و یا با بکارگیری منبع مربوطه چه اقداماتی در راستای کاهش ضعفها و تهدیدها یا استفاده مناسب از قوتها و فرصتها میتوان انجام داد؟
همچنین یک سؤال کلیدی هم در هر حیطه به صورت زیر مطرح میشود:

• شناسایی منابع جدید: با بهرهگیری از سایر منابع، قوتها یا فرصتها و حذف یا کاهش ضعفها ویا تهدیدها چه اقداماتی در راستای شناسایی منابع جدید میتوان انجام داد؟

در جدول ۳-۲، مطالب مذکور به صورت مثالی فرضی برای حیطه شماره۱ نشان داده شده است. دو ستون
جدول ۳-۲ : مثالی فرضی از تعیین گزینههای استراتژی در حیطه۱

منبع

نوع استراتژی

سایر منابع