۱ در ۱۵

اگر قل غیر مشابه مبتلا به MS است.

۱ در ۲۵

اگر خواهریا برادر مبتلا به MS است.

۱ در ۵۰

اگر یکی از والدین یا خواهر یا برادر ناتنی مبتلا به MS است.

۱ در ۱۰۰

اگر یکی از بستگان درجه ۲ مبتلا به MS است.

۱در ۱۰۰۰

اگر همسر مبتلا به MS است.

۱ در ۱۰۰۰

اگر هیچ­کس در خانواده مبتلا به MS نیست

گرچه مکانیسم­های بروز MS شناخته نشده است؛ ولی، اعتقاد اکثر محققان آن است که اساس ایمونوپاتولوژیک دارد و عوامل ژنتیکی و محیطی نیز در آن موثر است (۱۰۹و۱۱۴). به نظر می­رسد در بیماری MS، شکست سد خونی- مغزی در سطح مولکولی رخ می­دهد هر چند در سطح مورفولوژیک قابل شناسایی نیست (۱و۱۷۵). سلول­های T واکنش­گر^[۳۰] ویژه­ای (خودواکنشی) علیه تعدادی از آنتی­ژن­های سیستم عصبی مرکزی فعال شده، با عبور از سد خونی- مغزی میلین رشته­ های عصبی را از بین می­برند (۱۷۵).
۲-۲-۱-۵- ایمونولوژی MS
علت قطعی بیماری کماکان ناشناخته است؛ اما، عوامل گوناگونی از جمله وجود زمینه ژنتیکی، در بیماران، مکانیسم­های اتوایمیون و عوامل محیطی به خصوص ویروس­ها را در بروز این بیماری مؤثر می­دانند و شواهد متعددی مبنی بر تأثیر متقابل سیستم اندوکرین وسیستم ایمنی وجود دارد (۵و۱۶). با توجه به اینکه امروزه بیماری MS را جزء گروه بیماری­های اتوایمیون طبقه ­بندی می­نمایند؛ لذا، در مجموع عوامل عفونی، ژنتیکی و محیطی به­طریقی در ارتباط با سیستم ایمنی و بروز پدیده خود ایمنی امکان ایجاد بیماری MS را فراهم می­سازد (۲۰، ۱۰۳و ۱۷۵). انسفالیت آلرژیک تجربی (EAE)^[31]، به عنوان یک نمونه آزمایشگاهی و مطالعات صورت گرفته بر دستگاه ایمنی بیماران ابتلا به MS، موید نقش خود ایمنی در ایجاد MS است (۲۰).
۲-۲-۱-۵-۱- لنفوسیت­های فعال علیه خود
پروتئین پایه میلین^[۳۲] (MBP) آنتی­ژن هدف عمده برای سلول­های T در EAE^[33] و نیز احتمالا در MS انسانی است. سلول­های T فعال شده علیه MBP در خون، مایع مغزی- نخاعی (CSF)^[34] و در درون ضایعات MS یافت شده ­اند (۱۶و۲۰). سلول­های T سبب شروع واکنش­های آبشار مانند و در نتیجه تولید سیتوکین­های پیش التهابی شده، به­دنبال آن سلول­های التهابی بیشتری از جمله ماکروفاژها وارد این چرخه می­شوند و در نهایت بیماری پدید می ­آید (۱۰۳و۱۷۳). در سال­های اخیر توجه به سوی نقش اکسیژن و نیتروژن در التهاب، دمیلینه شدن اعصاب، ضایعات اکسون که منجر به بیماری MS می­شوند، افزایش یافته است (۱۲). آسیب­پذیری سیستم عصبی مرکزی نسبت به استرس اکسیداتیو بسیار بالاست؛ زیرا، مصرف اکسیژن مغز زیاد و محتوای چربی آن بالاست و همچنین سطوح کمتر آنتی­اکسیدان نسبت به دیگر بافت­ها دارد (۱۶و۱۵۵).

رادیکا­ل­های آزاد به مقدار زیاد در MS و مدل حیوانی MS (EAE) تولید می­شوند که سبب آسیب اکسیداتیو به لیپیدهای غشایی، پروتئین­ها و DNA سلول­ها در افراد مبتلا به MS می­ شود. همچنین، مشاهده شده که در رادیکال­های آزاد برای عمل فاگوسیتوز ماکروفاژها روی میلین مورد نیاز هستند (۲۰و۱۰۳).
۲-۲-۱-۵-۲- خود ایمنی هومورال
به نظر می­رسد که فعال شدن سلول­های B و تولید آنتی­بادی نیز برای ایجاد ضایعات میلین­زدای تکامل یافته، چه در نمونه­های آزمایشگاهی و چه در MS انسانی، ضروری است. افزایش تعداد سلول­های B کلونی واجد خصوصیات حافظه پس از مرکز زاینده^[۳۵] یا لنفوسیت­های تولید کننده آنتی­بادی در ضایعات MS و در CSF مشاهده می­ شود. آنتی­بادی­های علیه میلین اختصاصی که برخی علیه گلیکوپروتئین میلین اولیگودندروسیتی (MOG)^[36] واکنش نشان می­ دهند؛ در حالی­که، به بقایای وزیکولی میلین متصل بوده ­اند در پلاک­های MS یافت شده ­اند. افزایش تولید موضعی ایمونوگلوبولین­ها در CSF و آنتی­بادی­های اولیگوکلونال که از تکثیر کلونی پلاسماسل­ها منشا می­گیرند، از مشخصه­های MS است. طرح نوارهای اولیگوکلونال در هر بیمار خاص آن بیمار است و تلاش­هایی که برای شناسایی اهداف این آنتی­بادی­ها صورت گرفته عمدتا ناموفق بوده است (۱۶و۱۷۳).
۲-۲-۱-۵-۳- سیتوکین­ها
به نظر می­رسد بسیاری از فعالیت­های سلولی که در MS مشاهده می­ شود به واسطه سیتوکین­ها و کموکین­ها تنظیم می­شوند. سیتوکین­های TH1 التهاب­زا شامل اینترلوکین ۲، عامل نکروز تومور (TNF)α و اینترفرون (IFN) در فعال کردن و حفظ پاسخ خود ایمنی نقشی اساسی دارند و TNF-α و IFN-α ممکن است به صورت مستقیم باعث آسیب اولیگودندروسیت­ها یا غشای میلین شوند (۱۶، ۱۶۳و۱۷۳).
سیستم ایمنی در اتیولوژی و پاتوفیزیولوژی بیماری­های متعددی دخالت می­ کند. تعدیل یا تنظیم پاسخ­های ایمنی به منظور بهبود و کنترل بیماری­ها، سال­هاست که مد نظر محققان رشته­ های مختلف پزشکی است. پاسخ­های سیستم ایمنی می ­تواند توسط عوامل متعددی از جمله برخی ترکیب­های موجود در باکتری­ ها، قارچ­ها، گیاهان و نیز محصولات مصنوعی تنظیم شود (۱۱و۱۰۸). در سال­های اخیر مطالعات زیادی توسط محققان جهت یافتن مواد تنظیم کننده سیستم ایمنی (ایمونومدولاتورها) صورت گرفته است که می ­تواند کابردهای متعدد داشته باشد (۱۰). گیاهان دارویی به عنوان منبع غنی از مواد ایمونومدولاتور مطرح می­ شود. MS14 یک ترکیب گیاهی- دریایی است (۳۰). یکی از پاسخ­های مهم سیستم ایمنی پاسخ هومورال می­باشد که منجر به تولید آنتی­بادی از جمله آنتی­بادی IgM (عمدتا در پاسخ اولیه) و IgG (عمدتا در پاسخ ثانویه) می­ شود که هر یک نقش مهمی در سیستم ایمنی دارند (۳۰و۱۷۳).
۲-۲-۱-۶- عوامل محرک
در بررسی­های مختلف، انجام MRI های مکرر در بیماران مبتلا به MS عود کننده- بهبود یابنده در مراحل اولیه نشان داده است که فعالیت بیماری به صورت حملات التهاب موضعی بسیار شایع­تر از میزانی است که بر اساس عودهای بالینی قابل پشی­بینی است؛ بنابراین، در مراحل اولیه MS، بخش عمده فعالیت بیماری از نظر بالینی آشکار نیست. عواملی که باعث بروز این حملات می­شوند ناشناخته­اند؛ اما، این حقیقت که بیماران در نتیجه ابتلا به عفونت­های تنفسی فوقانی غیراختصاصی ممکن است دچار عود شوند این فرضیه را مطرح می­ کند که تقلید مولکولی بین ویروس و آنتی­ژن­های میلین یا فعال شدن سلول­های T پاتوژنیک به وسیله ابر آنتی­ژن­های^[۳۷] ویروسی ممکن است در فرایند ایجاد بیماری MS نقش داشته باشد (۱۶و۱۰۳).
۲-۲-۱-۷- نورودژنراسیون
آسیب آکسونی در تمامی ضایعات جدید MS رخ می­دهد و تصور می­ شود که تجمع آسیب آکسونی علت عمده پیشرفت و ناتوانی غیر قابل برگشت در بیماری MS است. در مبتلایان به پاراپارزی پیشرفته ناشی از MS تا ۷۰% آکسون­های مسیرهای کورتیکواسپاینال جانبی از بین رفته­اند و تصویربرداری­های پی­درپی با MRI نشان داده است که در ضایعات تثبیت شده و غیرفعال، آکسون­ها با گذشت زمان به تدریجی از بین می­روند. آگاهی از عواملی که باعث آسیب آکسونی می­شوند کامل نیست و حتی مشخص نیست که آسیب میلین برای بروز آسیب آکسونی در MS لازم است یا خیر (۱۶و۱۲۸).
میلین­زدایش ممکن است باعث کاهش حمایت تغذیه­ای آکسون­ها، تغییر آرایش کانال­های یونی و عدم ثبات پتانسیل فعالیت غشاء شود. آکسون­ها در ابتدا با این تغییرات تطابق می­یابند؛ اما، در نهایت دژنراسیون دیستال و عقب­گردی رخ می­دهد. بنابراین، تقویت بازسازی میلین و حفظ اولیگودندروسیت­ها هم­چنان از اهداف مهم درمانی در MS محسوب می­شوند. بر اساس برخی شواهد، آسیب آکسونی ناشی از اثر مستقیم سلول­های التهابی موجود و مهاجم و محصولات سمی آن­ها، به خصوص مواد تولید شده به وسیله میکروگلیاها، ماکروفاژها و لنفوسیت­های T از نوع CD8 است. میکروگلیاهای فعال شده، به خصوص از طریق ترشح NO و رادیکال­های اکسیژن و از طریق گلوتامات که دارای اثرات سمی بر اولیگودندروسیت­ها و نورون­هاست، می­توانند باعث آسیب آکسونی شوند (۱۶و۱۷۳).
۲-۲-۲- تظاهرات بالینی MS
شروع MS ممکن است ناگهانی یا تدریجی باشد. علایم ممکن است شدید یا به اندازه­ای خفیف باشند که بیمار تا ماه­ها یا سال­ها به پزشک مراجعه نکنند. در واقع به هنگام اتوپسی افرادی که در طول حیات بدون علامت بوده ­اند، به صورتی غیر منتظره ممکن است مشخص شود که فرد به MS مبتلا بوده است. در برخی دیگر، انجام MRI به علل دیگر ممکن است MS بدون علامت را مشخص کند. علایم MS بسیار متغیر است و به محل و شدت ضایعات در CNS بستگی دارند (جدول ۲-۲). معاینه معمولا نشان دهنده اختلال نورولوژیک در مناطقی است که علائمی ندارند، برای مثال بیماری که به علت علایم در یک اندام تحتانی مراجعه کرده است ممکن است دارای نشانه­ های نورولوژیک در هر دو اندام تحتانی باشد (۱۶و۱۰۶).