فصل پنجم؛ خلاصه، نتیجه گیری و پیشنهادها
۱-۵ دیباچه……………………………………………………………………………………………………………………………………۱۲۲
۲-۵ چکیده­ای از ماهیت و تحلیل های پژوهش………………………………………………………………………………….۱۲۲
۵-۳ نتیجه­ آزمون فرضیه اول پژوهش……………………………………………………………………………………………..۱۲۴
۵-۴ نتیجه­ آزمون فرضیه دوم پژوهش…………………………………………………………………………………………….۱۲۵
۵-۵ نتیجه­ آزمون فرضیه سوم پژوهش……………………………………………………………………………………………۱۲۶
۵-۶ خلاصه­ی نتایج آزمون فرضیه ­ها و مقایسه با نتایج پیشین…………………………………………………………………۱۲۸
۵-۷ پیشنهادهای پژوهش…………………………………………………………………………………………………………………..۱۲۹
۵-۷-۱ پیشنهادهایی برای پژوهش­های آتی………………………………………………………………………………………….۱۲۹

۵-۷-۲ پیشنهادهای کاربردی……………………………………………………………………………………………………………..۱۲۹
۵-۸ محدودیت­های پژوهش………………………………………………………………………………………………………………۱۳۰
۵-۹ خلاصه فصل ……………………………………………………………………………………………………………………………۱۳۱
پیوست­ها…………………………………………………………………………………………………………………………………………۱۳۲
منابع ومآخذ……………………………………………………………………………………………………………………………………..۱۵۴
چکیده­ی انگلیسی……………………………………………………………………………………………………………………………..۱۶۰
چکیده
قضیه نامربوط بودن تقسیم سود سهام میلر و مودیلیانی(۱۹۶۱) بر این موضوع دلالت دارد که در بازارهای کامل سیاست تقسیم سود نباید روی تصمیمات سرمایه گذاری تاثیربگذارد. با این حال در بازارهای ناقص محدودیت مالی خارجی که از عدم تقارن اطلاعات نشأت می گیرد، می ­تواند شرکت را به منظور تقسیم سود مجبور به چشم پوشی از پروژه های سرمایه­ای با ارزش کند. هدف ما از این مطالعه بررسی نقش کیفیت گزارشگری مالی در کاهش اثر محدودیت سیاست تقسیم سود روی تصمیمات سرمایه ­گذاری می­باشد. نمونه پژوهش شامل ۹۹ شرکت در طی سال­های ۱۳۸۷-۱۳۹۱ می­باشد. کیفیت گزارشگری مالی به عنوان متغیر مستقل و سرمایه ­گذاری کل و سرمایه گذاری سرمایه­ای و سرمایه ­گذاری تحقیق وتوسعه به عنوان سرمایه ­گذاری وابسته می­باشند. برای آزمون تمام فرضیه ­های این پژوهش به جزء فرضیه سوم که رگرسیون چندگانه به روش داده ­های تلفیقی بود بصورت رگرسیون چندگانه به روش داده های ترکیبی استفاده شد. برای تعیین کیفیت گزارشگری مدل اقلام تعهدی اصلاح شده دیچاو و دیچو (سال ۲۰۰۶)، تهیه شده توسط ام سی نیکول، به کار گرفته­ شده است. نتایج حاصل از آزمون فرضیه نشان می دهد که رابطه بین کیفیت گزارشگری مالی و سیاست تقسیم سود و تصمیمات سرمایه گذاران معنا دار نمی­باشند.
واژه­ های کلیدی: کیفیت گزارشگری مالی، سیاست تقسیم سود، سرمایه ­گذاری کل، سرمایه ­گذاری سرمایه­ای، سرمایه ­گذاری تحقیق وتوسعه
فصل اول
کلیات پژوهش
۱-۱ دیباچه
با پیشرفت علم و فن­آوری، روابط اقتصادی سازمان به مراتب پیچیده­تر از گذشته شده و اقتصاد وارد مرحله جدیدی شده است، به طوری که موسسات کوچک به شرکت­های بزرگ سهامی چند ملیتی تغییر شکل دادند که این امر موجب توسعه و گسترش بازارهای مالی و پولی شده و هزاران نفر در سراسر دنیا اقدام به سرمایه ­گذاری در سهام شرکت­ها نموده ­اند و این رشد و دگرگونی سریع روابط اقتصادی منجر به رقابت شدیدی درعرصه تجارت، صنعت و سرمایه ­گذاری شده است. لذا شرکت­ها برای بقا و گسترش فعالیت­های خود، نیاز به انجام سرمایه ­گذاری­های مناسب و به­موقع دارند. از آنجا که گزارش­های مالی شرکت­ها باید اطلاعاتی فراهم نماید که برای سرمایه ­گذاران بالقوه و بالفعل و بستانکاران و سایر استفاده­کنندگان در سرمایه ­گذاری­های منطقی، اعطای اعتبار و تصمیمات مشابه سودمند باشد و اطلاعات ارائه شده باید برای کسانی که درک معقولی از امور تجاری و فعالیت های افتصادی دارند و یا خواستار مطالعه اطلاعات با سعی و کوشش معقول هستند، قابل فهم باشد. همچنین گزارش­های مالی بایستی اطلاعات لازم برای ارزیابی وضعیت مالی و بنیه­ی اقتصادی بنگاه گزارشگر، ارزیابی عملکرد و توان سود آوری، ارزیابی چگونگی تامین مالی و مصرف وجوه نقد، ارزیابی چگونگی ایفای مسئولیت مباشرت مدیریت و انجام تکالیف قانونی و فراهم کردن اطلاعات مکمل برای درک بهتر اطلاعات مالی ارائه شده و پیش ­بینی وضعیت آتی فراهم نماید. در نتیجه این گزارش­ها اهمیت به سزایی در تحقق اهداف یاد شده دارند و افزایش کیفیت آن­ها می ­تواند موجب کاراتر بودن سرمایه ­گذاری شرکت­ها و حفظ و توسعه منابع آن ها گردد(خدائی و یحیایی، ۱۳۸۹).
از طرف دیگر در اواخر قرن ۲۰ میلر و مودیلیانی^[۱] اثبات می کنند که در بازار سرمایه کامل، سیاست سود تقسیم شده در ارزش شرکت نامربوط است زیرا: (۱) فقط سرمایه گذاری هایی که درآمد و جریان نقد آتی
تولید کنند روی ارزش شرکت اثر می گذارند و (۲) سرمایه ها مستقل از تقسیم سود هستند. بعدها اصطلاح “اصل تفکیک” توسط فاما و میلر^[۲] یک پیش ­بینی مهم از قضیه نامربوط بودن تقسیم سود میسر می­سازد : سیاست تقسیم سود نباید روی تصمیمات سرمایه گذاری اثر بگذارد.
با این حال در بازارهای ناقص سیاست تقسیم سود می تواند روی تصمیمات سرمایه گذاری موثر باشد. وقتی مدیران در مورد ارزش دارایی­ ها و پروژه­ های سرمایه ­گذاری بیشتر از سرمایه­­گذاران خارجی می­دانند مشکلات و مخاطرات اخلاقی می ­تواند، دسترسی شرکت را به منابع خارجی محدود سازد. این محدودیت می ­تواند نتیجه رقابت بین پروژه­ های سرمایه ­گذاری و سود سهام برای منابع داخلی باشد و شرکت با محدود کردن­ منابع داخلی باید بین دنبال کردن سرمایه ­گذاری­ها و پراخت سود تقسیم شده یکی را انتخاب کنند. پرداخت سود سهام می ­تواند شرکت را مجبور به چشم پوشیدن از سرمایه گذاری روی پروژه ها کند. پژوهش­های اخیر نشان می­دهد که سود سهام تقسیم شده اثر منفی روی سرمایه ­گذاری دارد. شواهدی که توسط باروا^[۳] وهمکاران بررسی شده است، نشان می­دهد که مدیران به منظور حفظ سود سهام از فرصت های سرمایه ­گذاری چشم­پوشی می کنند. دانیل و همکاران^[۴] (۲۰۱۰) به شواهد سازگاری رسیده ­اند، شرکت­هایی که با کمبود وجه نقد مواجه هستند به منظور حفظ تقسیم سود سرمایه ­گذاری­های خود را کاهش می­ دهند. همچنین ممکن است که شرکتی صرفا برای افزایش تقسیم سود سهام سرمایه ­گذاری های خود را کاهش دهد. ما فرض می کنیم که گزارشگری مالی نقش مهمی را در کاهش محدودیت و یا اثر منفی تقسیم سود بر روی سرمایه ­گذاری بازی می کند. کیفیت بالای گزارشگری با ارائه اطلاعات بیشتر روی ارزش سرمایه ­گذاری شرکت باعث عدم تقارن اطلاعاتی می­ شود(باشمن و اسمیت^[۵] ۲۰۰۱). علاوه بر این، کیفیت بالای گزارشگری مالی مشکلات و مخاطرات اخلاقی را ازطریق تسهیل نمودن قراردادها و نظارت بر آن کاهش می دهد(هیلی و پیلپو^[۶] ۲۰۰۱). پس شرکت­هایی با کیفیت عالی گزارشگری مالی دسترسی بیشتری به منابع خارجی دارند. بنابراین احتمال کمتری وجود دارد که مجبور به چشم­پوشیدن از پروژه­ های سرمایه ­گذاری برای پرداخت سود سهام شوند(وانگ و یو^[۷] ،۲۰۱۲).
در این پژوهش نقش کیفیت گزارشگری در کاهش اثر محدودیت سیاست تقسیم سود در شرکت­های پذیرفته شده در بورس اوراق بهادار تهران بررسی خواهد شد. دراین فصل ابتدا مسئله بیان و ضرورت انجام آن تبیین می­گردد. سپس با توجه به مسئله و سوالات پژوهش ، فرضیات پژوهش تدوین و ارائه می شود، در ادامه روش پژوهش بصورت کلی تشریح می شود.
۱-۲ بیان مسئله
رشد و دگرگونی سریع روابط اقتصادی، منجر به رقابت شدیدی در عرصه تجارت، صنعت و سرمایه ­گذاری شده است لذا شرکت ها برای بقاء و گسترش فعالیت های خود، نیاز به انجام سرمایه گذاری های مناسب و به موقع دارند. گزارش­های مالی شرکت ها باید اطلاعاتی فراهم نماید که برای سرمایه گذاران بالقوه و بالفعل، بستانکاران وسایر استفاده­کنندگان در سرمایه­گذاریهای منطقی، اعطای اعتبار و تصمیمات مشابه سودمند باشد. گزارش­های مالی بایستی اطلاعات لازم برای ارزیابی وضعیت مالی و بنیه اقتصادی بنگاه، ارزیابی عملکرد و توان سودآوری، ارزیابی چگونگی تامین مالی و مصرف وجوه نقد، ارزیابی چگونگی ایفای مسئولیت مباشرت مدیریت و انجام تکالیف قانونی و فراهم کردن اطلاعات مکمل برای درک بهتر اطلاعات مالی ارائه شده و پیش بینی وضعیت آتی را فراهم نماید(یحیایی،خدایی،۱۳۸۹). با توجه به محدودیت منابع، توسعه سرمایه ­گذاری از جمله مسائل بسیار با اهمیت است، از این رو جایگاه با اهمیت اطلاعات در توسعه اقتصادی و سرمایه ­گذاری مورد اتفاق صاحب نظران علوم اقتصادی است(حیدری کرد زنگنه و عالی پور ۱۳۸۶). از طرفی پژوهشگران و اهل حرفه حسابداری به دنبال افزایش کیفیت حسابداری به عنوان ابزاری برای ادای مسئولیت پاسخگویی به نیازهای جامعه بوده ­اند. به عنوان مثال بنابر مفاهیم نظری گزارشگری مالی، هدف صورت­های مالی عبارت از ارائه اطلاعاتی تلخیص و طبقه بندی شده درباره وضعیت مالی، عملکرد مالی و انعطاف پذیری مالی واحد تجاری است که برای طیفی گسترده از استفاده کنندگان صورت های مالی در اتخاذ تصمیمات اقتصادی مفید واقع گردد. دست یابی به این هدف مستلزم آن است که اطلاعات مزبور در درجه نخست، مربوط و قابل اتکا بوده و در درجه دوم قابل فهم و قابل مقایسه باشد (مدرس و حصار زاده ۱۳۸۷). لذا فرض بر این است که کیفیت گزارشگری مالی، کارایی سرمایه ­گذاری را به وسیله کاهش عدم تقارن اطلاعاتی از دو طریق بهبود بخشد: ۱) با کاهش عدم تقارن اطلاعاتی میان شرکت و سرمایه ­گذاران، هزینه تامین مالی شرکت را کاهش می­دهد. ۲) با کاهش عدم تقارن اطلاعاتی میان سهامداران و مدیریت واحد تجاری، هزینه کنترل و نظارت بر مدیریت توسط سهامداران را کاهش می­دهد.
اصل نامرتبط بودن تقسیم سود سهام میلر و مودیلیانی (۱۹۶۱) بر این موضوع دلالت دارد که در بازارهای کامل، سیاست تقسیم سود سهام نباید روی تصمیمات سرمایه ­گذاری تاثیرگذار باشد. اما در بازارهای ناقص، محدودیت سرمایه ­گذاری خارجی که ناشی از عدم تقارن اطلاعات می باشد، می ­تواند، شرکت­ها را مجبور به صرفنظر از پروژه­ های سرمایه ­گذاری ارزشمند، به منظور پرداخت سود سهام نماید. کیفیت بالای گزارشگری مالی به طور چشم­گیری اثر منفی تقسیم سود سهام را بر سرمایه ­گذاری (به ویژه سرمایه­گذاریR&D) کاهش می دهد. همچنین این کاهش در میان شرکت­های در حال رشد نسبت به دیگر شرکت­ها بیشتر به چشم می خورد.
۱-۳ اهمیت و ضرورت انجام پژوهش
بازار سرمایه به عنوان موتور محرکه اقتصاد بر محور اطلاعات قرار دارد و جریان درست اطلاعات در این بازار منجر به اتخاذ تصمیمات صحیح و منطقی از سوی مشارکت ­کنندگان می شود و در نهایت توسعه اقتصادی و بهبود رفاه اجتماعی را به ارمغان می آورد، گزارش­های مالی از مهمترین منابع اطلاعاتی است که هدف آن فراهم کردن اطلاعات لازم برای تصمیم ­گیری­های اقتصادی می­باشد و بخش اعظمی از نیاز اطلاعاتی بازار سرمایه را تامین می­ کند و متاسفانه در سال­های پایانی قرن بیستم میلادی و در آستانه ورود به قرن بیست ویکم ورشکستگی شرکت های بزرگ، سیستم گزارشگری مالی را با بحران مواجه کرد ورشکستگی چنین شرکت­هایی باعث نشانه­رفتن انگشت اتهام به سوی حسابداری وگزارشگری مالی شد، به طوری که در موارد متعدد از این وقایع به عنوان رسوایی حسابداری یاد شد و اما این خاتمه کار نبود، بلکه سیستم گزارشگری مالی به دلیل خدشه­دار شدن اعتبار آن، همواره در جلب اعتماد عمومی با بحران­هایی مواجه شد(بولو،۱۳۸۶). افزایش شمار تقلب­ها که با ورشکستگی شرکت­های بزرگ در هم آمیخته بود نگرانی­هایی را درباره کیفیت گزارش­های مالی به همراه داشت. حرفه حسابداری و حسابرسی در راستای چاره­چویی دراین خصوص به تدبیر راهکارهایی همت گمارد از سوی دیگر صاحبنظران و اندیشمندان دانشگاهی نیز به سهم خود، سمت وسوی پژوهش­های تجربی را به کیفیت گزارشگری مالی و اثرات آن بر بازار سرمایه سوق دادند تا بلکه بتوانند در این خصوص نقش مفیدی را ایفا نمایند (نیکومرام و بادآور نهندی ، ۱۳۸۸)
کیفیت اطلاعات مهم و کلیدی ارائه شده در گزارش­های مالی به طور اخص صورت های مالی شرکت اهمیت زیادی در ارزیابی عملکرد شرکت­ها داشته و خواهد داشت. (ثقفی،عرب مازاریزدی،۱۳۸۹). همچنین بسیاری از تصمیمات اقتصادی بر اساس اطلاعات حاصل از این سیستم ها اتخاذ شده و سهم عمده­ای از مبادلات اوراق بهادار به خرید و فروش سهام شرکت­ها به این مورد اختصاص دارد که آن نیز به نوبه خود تحت تاثیر ارقام و اطلاعات حسابداری بر طیف وسیع تصمیم گیرندگان ذینفع در شرکت ها به درک بهتر از چگونگی نقش این اطلاعات و ضرورت افشا بیشتر و بهتر آن ها کمک می کند. باتوجه به اهمیت کیفیت گزارشگری بر تصمیمات سرمایه ­گذاران و نقش محدود کننده تقسیم سود بررسی اقداماتی که بر این مسائل اثرگذار می باشند، باید مورد توجه قرار گیرد. بدین منظور در این پژوهش به تبیین نقش کیفیت گزارشگری در کاهش اثر محدودیت سیاست تقسیم سود در شرکت های پذیرفته شده در بورس اوراق بهادار تهران پرداخته خواهد شد.
۱-۴ اهداف پژوهش
اهداف این پژوهش به دو هدف عملی و هدف کاربردی تقسیم می­ شود.
۱-۴-۱ هدف علمی
این پژوهش در نظر دارد نقش بارز کیفیت گزارشگری مالی را در کاهش درگیری بین سرمایه ­گذاری شرکت­ها و سیاست های تقسیم سود را برجسته نماید و در نهایت احتمال صرف نظر کردن شرکت ها از پروژه­ های سرمایه گذاری ارزشمند، به منظور پرداخت سود سهام ، کاهش دهد.
۱-۴-۲ هدف کاربردی
سرمایه گذاران ، تحلیل گران مالی و سایر استفاده کنندگان می توانند با توجه به نتایج به دست آمده این پژوهش،‌ ارزیابی مناسب­تری را از گزارش­های مالی داشته و نسبت به سرمایه ­گذاری در آن­ها تصمیمات شایسته تری اخذ نمایند. موسسات حسابرسی نیز می توانند با توجه به نتایح به دست آمده از این پژوهش به وضیعت مالی شرکت های صاحب کار خود از نظر کیفیت گزارشگری مالی اطلاع حاصل کرده ودر جهت پیش برد اهداف و برنامه های حسابرسی خود برای انجام یک حسابرسی با کیفیت برنامه­ ریزی نمایند. سازمان بورس اوراق بهادار و همچنین مدیران و کارشناسان این سازمان، نیز می ­تواند با بهره گرفتن از این پژوهش شرکت­ها را به گونه ­ای بهتر و عادلانه­تر مورد ارزیابی قرار دهند. مدیران، کارشناس شرکت­های سرمایه ­گذاری، به منظور حصول اطمینان از صحت سرمایه ­گذاری­های خود نیازمند گزارش­هایی با کیفیت بالاتر هستند، به همین علت این پژوهش می ­تواند آن­ها را در انتخاب صحیح­تر سرمایه ­گذاری­های خود یاری دهد و در نهایت این کارگزارها هستند که می­توانند با بهره گرفتن از نتایج این پژوهش وظایف خود را به نحو صحیح­تری انجام دهند.
۱-۵ سوالات پژوهش
در راستای مواردی که در تبیین مسأله در رابطه با کیفیت گزارشگری و سیاست­های تقسیم سود و اثر آن­ها بر سرمایه ­گذاری­ها شرح داده شد و پس از این که ضرورت­های انجام پژوهش توجیه شد و اهداف پژوهش ذکر گردید، سوالات به شرح زیر مورد بررسی قرار می­گیرد:
آیا کیفیت گزارشگری مالی تاثیر منفی تقسیم سود را کاهش می دهد؟
آیا اثر منفی کیفیت گزارشگری بر آثار سیاست­های تقسیم سود، در شرکت­های سرمایه ­گذاری در طرح­های R&D نسبت به سرمایه گذاری سرمایه ای انجام شده بیشتر است؟
آیا اثر منفی کیفیت گزارشگری بر آثار سیاست­های تقسیم سود، در شرکت­های در حال رشد نسبت به دیگر شرکت­ها قوی تر است؟
۱-۶ فرضیه های پژوهش
نظر به این­که پژوهش حول یک مسئله یا مشکل صورت می­گیرد و با توجه به روشن شدن مسائل موجود در پژوهش، برای فراهم نمودن پاسخی علمی به این پرسش­ها، فرضیه­هایی بر پایه­ چارچوب نظری و پیشینه­ی پژوهش به شرح زیر ذکر می­گردد:
فرضیه اول: کیفیت گزارشگری مالی، تاثیر منفی تقسیم سود را کاهش می دهد.
فرضیه دوم: اثر منفی کیفیت گزارشگری بر آثار سیاست های تقسیم سود، در شرکتهای سرمایه گذاری در طرح های R&D نسبت به سرمایه گذاری سرمایه ای انجام شده بیشتر است.