۴-۳-۵-۲- آبرفتهای میان­دشتی
آبرفتهای میان­ دشتی محصول مرحله دوم رسوبگذاری رودخانه­ها بوده و در پایین دست مخروط­افکنه­ها نهشته می­شوند. عموماً دارای دانه­بندی متوسط و غیریکنواخت می­باشد. قدرت آبدهی این آبرفتها به دلیل نفوذپذیری زیاد و بویژه تغذیه­ای که از طریق مخروط­افکنه­ها می­گردند خوب بوده و معمولاً بدنه اصلی آبخوان آبرفتی در این رسوبات تشکیل می­گردد. به­لحاظ کیفیت، آب موجود در بین این رسوبات دارای شرایط خوبی می­باشد.
۴-۳-۵-۳- آبرفتهای پایان دشتی
این رسوبات در پایین­دست رسوبات میان­دشتی تشکیل می­شوند. قدرت آبدهی این آبرفتها به ­لحاظ دانه­ریز بودن همراه با نفوذپذیری کم، زیاد نبوده و کیفیت آب­زیرزمینی و تبخیر از سفره آب و وجود رسوبات ­رسی فراوان در آن که موجب تماس بیشتر آب با خاک می­ شود چندان مناسب نیست.
۴-۳-۵-۴- واریزه­ها
واریزه­ها به سطوح شیب­داری گفته می­ شود که در دامنه ارتفاعات در اثر فرسایش مکانیکی و از ریزش سنگهای مجاور تشکیل شده است. دارای دانه­بندی بسیار درهم و غیریکنواخت بوده و بجز دانه­ های آبرفتی و رسی موجود در آن بقیه عناصر غالباً زاویه­دار می­باشند و در صورت عدم تراکم شدید از قابلیت نفوذپذیری زیادی برخوردار هستند. کیفیت آب موجود دراین رسوبات که ارتباط نزدیکی با ترکیب شیمیایی سنگ مادر واریزه­ها نیز دارد، بعلت نزدیکی به منبع تغذیه از شرایط خوب برخوردار است.
۴-۳-۵-۵- ماسه­های ساحلی
ماسه­های ساحلی شامل رسوباتی می­باشد که در سواحل دریا تشکیل می­گردد. این رسوبات اصولاً دارای منشاء آبرفتی بوده که توسط رودخانه­ها حمل گردیده و تحت فرسایش امواج دریا به دانه­ های ریز ماسه­ای تبدیل شده ­اند. قدرت آبدهی ماسه­های ساحلی بدلیل قابلیت نفوذ زیاد و قرارگرفتن در مناطق مرطوب نسبتاً خوب بوده ولی بهره ­برداری از آن بعلت عاری بودن از هرگونه سیمان بین دانه­ای با مشکلات فراوانی همراه می­باشد.
شکل (۴-۱۴): نقشه هم­ مقاومت عرضی محدوده بابل - بابلسر
شکل (۴-۱۵): نقشه محدوده بابل – بابلسر بر اساس رسوبات ناپیوسته
۴-۳-۶- نوسانات سطح سفره آب­زیرزمینی
شبکه چاه­های مشاهده­ای به منظور اندازه ­گیری تغییرات سطح آب­زیرزمینی آبخوان آبرفتی از سال ۱۳۶۹ در محدوده ایجاد شده و بمرور زمان تکمیل شده است. به منظور بررسی نوسانات سطح آب­زیرزمینی در آبخوان آبرفتی دشت بابل- بابلسر با بهره گرفتن از آمار چاه­های پیزومتری موجود و نقشه تیسن پیزومترها (شکل۴-۱۶)، هیدروگراف واحد ۱۱ ساله دشت ترسیم و مورد تجزیه و تحلیل قرار گرفته است (شکل۴-۱۷). هیدروگراف واحد معرف تغییرات عمومی سطح آب زیرزمینی آبخوان در طول زمان می­باشد.
هیدروگراف واحد تغییرات سطح آب در سالهای پر باران که تغذیه آبخوان بیشتر است، حالت بالاروندگی را نشان می­دهد و در سالهای خشک که از تغذیه آبخوان توسط بارندگی کاسته می­ شود و معمولاً بهره ­برداری از آب­زیرزمینی هم برای جایگزینی کمبود آب مصرفی سطحی افزایش می­یابد، حالت پایین­رونده یا افت را مشخص می­نماید. حداقل تراز آب زیرزمینی عموماً در اواخر تابستان و حداکثر تراز آب زیرزمینی در فروردین وجود دارد. با توجه به هیدروگراف واحد ترسیم شده برای دوره ۱۱ ساله، حداکثر تراز متوسط آب زیرزمینی دشت در اسفند ۸۲ به میزان ۷ متر و حداقل تراز متوسط در مرداد ۸۷ به میزان ۲/۴ متر محاسبه گردیده است.

۴-۳-۷- تراز آب زیرزمینی
با بهره گرفتن از اندازه ­گیری­های تراز آب زیرزمینی پیزومترهای محدوده که به صورت ماهیانه انجام می­ شود، نقشه متوسط تراز آب زیرزمینی ترسیم می­گردد. با توجه به بررسی کیفی آب­زیرزمینی محدوده بابل- بابلسر برای دوره ۱۱ ساله (۸۱-۸۰ تا ۹۱-۹۰) سعی شده ماه­های حداکثر و حداقل تراز سطح آب­زیرزمینی بر اساس هیدروگراف واحد همین دوره ترسیم گردد، بنابراین نقشه هم­تراز حداکثر برای اسفند ۸۲ (شکل۴-۱۸) و نقشه هم­تراز حداقل برای مرداد ۸۷ (شکل۴-۱۹) ترسیم شده است. در یک نگاه کلی در خصوص روند منحنی­های تراز در کل حوزه می­توان گفت منحنی­های تراز سطح آب از نظم خاصی تبعیت می­نمایند که این نظم متأثر از مورفولوژی سطح زمین­ و رژیم تغذیه آبخوان از نواحی جنوبی می­باشد. جهت کلی جریان آب در امتداد شبکه آبراهه سطحی از سمت جنوب به شمال می­باشد. در محدوده دشت بابل-بابلسر به دلیل عمق اندک سطح آب، وجود رودخانه­های دائمی، حجم قابل توجه جریانات سطحی و تعدد انهار منشعب از رودخانه­ها، تبادلات آبی قابل توجهی، بین جریانات سطحی و زیرزمینی وجود دارد. بدین ترتیب که در بخشهای نزدیک ارتفاعات و مخروط افکنه­ها، رودخانه­ها تغذیه کننده آبخوان آبرفتی بوده (خطوط جریان به صورت واگرا) و در مقابل در نواحی میان­دشتی و خصوصاً پایان­دشتی رودخانه­ها زهکشی کننده آبخوان آبرفتی هستند. با توجه به نقشه­های ترسیم شده، بیشترین تراز آب­زیرزمینی مربوط به اراضی جنوبی دشت و کمترین آن در اراضی ساحلی دشت می­باشد.
شکل (۴-۱۶): نقشه شبکه تیسن پیزومترهای محدوده بابل – بابلسر
شکل (۴-۱۸): نقشه هم­تراز ماکزیمم سطح آب­زیرزمینی محدوده بابل – بابلسر، اسفند ۸۲
شکل (۴-۱۹): نقشه هم­تراز مینیمم سطح آب­زیرزمینی محدوده بابل – بابلسر، مرداد ۸۷
۴-۳-۸- عمق آب زیرزمینی
با بهره گرفتن از آمار عمق آب­زیرزمینی پیزومترهای محدوده بابل- بابلسر و بر اساس هیدروگراف واحد ترسیم شده برای دوره ۱۱ ساله، نقشه هم­عمق آب­زیرزمینی ­برای ماه حداکثر و حداقل دوره ترسیم ­شده است (شکل­های۴-۲۰ و ۴-۲۱). در مخروط افکنه­ها که در بخش­های جنوبی دشت گسترش دارند، عمق آب­زیرزمینی بیشتر می­باشد. این مناطق که در واقع جبهه­های ورودی زیرزمینی و محل تغذیه آبخوان می­باشند، عمق آب­زیرزمینی به علت مرتفع بودن سطح زمین نسبت به سایر مناطق دشت، بیشتر می­باشد. بتدریج به طرف مرکزی دشت، عمق آب­زیرزمینی کاهش می­یابد و حداقل عمق آب­زیرزمینی در نواحی شمالی دشت، در مجاورت خط ساحلی دریای خزر وجود دارد (کمتر از ۱ متر). مهمترین کاربرد نقشه هم­عمق آب زیرزمینی در محاسبه میزان تبخیر از آب­زیرزمینی به عنوان یکی از مؤلفه­ های خروجی بیلان می­باشد. براساس مطالعات وایت، تبخیر از آب­زیرزمینی حداکثر تا عمق ۵ متر امکان­ پذیر می­باشد. بنابراین مناطقی که دارای عمق سطح ایستابی کمتر از ۵ متر هستند از نظر تبخیر از آب­زیرزمینی حائز اهمیت می­باشند. وسعت مناطق تبخیری آب­زیرزمینی محدوده بابل- بابلسر، در زمان مینیمم سطح آب دوره آماری، ۵/۷۴ درصد و در زمان ماکزیمم سطح آب ۷/۵۵ درصد می­باشد.
۴-۳-۹- ضرایب هیدرودینامیکی آبخوان
به­­منظور ارزیابی ضرایب هیدرودینامیکی آبخوان­های آبرفتی از نتایج آزمایش­های پمپاژ چاه­های اکتشافی و بهره ­برداری استفاده می­ شود. براساس نتایج آزمون­های پمپاژ ارقام قابلیت انتقال آبخوان در محدوده از ۵۷ تا بیش از ۱۵۰۰ مترمربع در روز متعیر است (تماب ۱۳۷۵، ۲۱۰). حداکثر ضریب قابلیت انتقال مربوط به مخروط­افکنه رودخانه بابلرود برابر ۱۵۰۰ مترمربع در روز اندازه ­گیری شده است (شکل۴-۲۲). در بخش­های وسیعی از شمال آبخوان آبرفتی به­ دلیل گسترش رسوبات آبرفتی دانه­ریز با ضخامت اندک، دلیل بر قابلیت آبدهی اندک آبخوان در این نواحی می­باشد.
بطور کلی آبخوان آبرفتی محدوده مطالعاتی بابل - بابلسر عمدتاً متأثر از رژیم رسوبگذاری و جریانات رودخانه بابل می­باشد و به علت کاهش اندازه دانه­ های رسوبی، کاهش ضخامت آبخوان و افزایش شوری آب­زیرزمینی مقدار قابلیت انتقال به­تدریج به سمت شمال کاهش می­یابد. میزان ضریب ذخیره آبخوان در مناطق مختلف دشت متفاوت می­باشد و از ۱ تا ۲۵ درصد در کل منطقه متغیر است. در مخروط­افکنه­های جنوبی دشت که حجم زیادی از رسوبات را مواد دانه درشت شن و ماسه­ای تشکیل می­ دهند، میزان ضریب ذخیره قابل توجه می­باشد. اما در مناطق شمالی دشت که عمدتاً از رس و سیلت تشکیل شده است، مقدار ضریب ذخیره ناچیز است.
شکل (۴-۲۰): نقشه هم­عمق ماکزیمم سطح آب­زیرزمینی محدوده بابل – بابلسر، مرداد ۸۷
شکل (۴-۲۱): نقشه هم­عمق مینیمم سطح آب­زیرزمینی محدوده بابل – بابلسر، اسفند ۸۲
شکل (۴-۲۲): نقشه هم­قابلیت انتقال آبخوان محدوده بابل – بابلسر
۴-۳-۱۰- بهره ­برداری از آب زیرزمینی
بهره ­برداری و استفاده از آب­های زیرزمینی در محدوده عمدتاً توسط چاه صورت می­گیرد، اگرچه تخلیه توسط چشمه­ها بیش از منابع آبی دیگر است ولی میزان بهره ­برداری و استحصال آب از آنها کمتر از چاه­ها می­باشد. به دلیل اینکه اطلاعات تفکیک شده­ای از میزان بهره ­برداری آب از محدوده بابل – بابلسر در دسترس نبود، در جدول (۴-۱۵) میزان بهره ­برداری از آب­زیرمینی کل محدوده بابل - آمل آورده شده است (آب منطقه­ای مازندران، ۱۳۹۲).
سفره آب­زیرزمینی محدوده به لحاظ توان آبدهی و شرایط هیدروژئولوژیکی از وضعیت خوبی برخوردار بوده و بخش اعظم نیازهای شرب و بخشی از مصارف کشاورزی از طریق منابع آب آبرفتی تأمین می­گردد. تعداد، عمق و میزان پمپاژ چاه­ها در نقاط مختلف دشت با توجه به عمق سطح ایستابی، کیفیت آب­زیرزمینی و همچنین امکان دسترسی به منابع آب سطحی متفاوت می­باشد.
جدول (۴-۱۵): تعداد و تخلیه منابع آب زیرزمینی محدوده مطالعاتی بابل- آمل به­تفکیک دشت و ارتفاعات و آبخوان آبرفتی (ارقام تخلیه به میلیون متر مکعب)